Yeraltı ve Şarkı Söyleyen Kadınlar Filmlerinde İtki İmgeler, Kökensel Dünya ve İnsandışı Hale Geliş.

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 11 - Özel Sayı (3) 2021, 6 - 21, 09.10.2021

Özge Nilay Erbalaban Gürbüz

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.869297

Cited By: 1

Öz

Sanat, klasikten moderne felsefenin daima tartıştığı kavramlardan biridir. Felsefe ise sanatta, sanatın imkânlarıyla yeniden var olur. XX. Yüzyılın en özgün filozoflarından Gilles Deleuze’ün eserlerinde sanatçı ve filozof fikirler inşa etmeleri bakımından benzerdir. Ne var ki sanatçının yöntemiyle filozofun yöntemi birbirinden farklıdır. Sanatçı algılamları ve duygulamları harekete geçirerek, filozof kavramları kullanarak fikirler icad eder. Bir sanatçı olarak yönetmen ise algılamları ve duygulamları, sinemaya özgü araçları kullanarak imgeler biçiminde dışavurur.
Bu makale Türkiye Sinemasının iki auteur yönetmenine ait Yeraltı (Zeki Demirkubuz, 2012) ve Şarkı Söyleyen Kadınlar (Reha Erdem, 2013) filmlerini, Deleuze’ün imge kategorileriyle karşılaştırmayı, bu yöntemle iki yönetmenin filmlerinde sinemaya özgü araçları kullanarak Deleuze’ün vurguladığı biçimiyle algılamlar ve duygulamlar yoluyla fikirler kurduğunu göstermeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle araştırma yapılırken öncelikle Deleuze’ün felsefesinde sanatla ilgili fikirleri incelenmiştir. Deleuze, sinema felsefesinde kullandığı bazı kavramları tarihsel olarak öncelikle sanat felsefesiyle ilgili çalışmalarında tartışmaya açmıştır. Deleuze’ün sanat felsefesinin gelişimi, Deleuze’ün çalışmaları kapsamında kronolojik bir biçimde ele alınmıştır. Deleuze için sanat, felsefe ve bilim gibi düşünme etkinliklerinden biridir. Kronolojik literatür incelemesi Deleuze’ün felsefesinin, onun sanat felsefesiyle ilgili düşüncelerinden ayrılamayacağını, sinemayla ilgili fikirlerinin de bu bağlamın özgün bir parçası olduğunu göstermektedir. Ardından Deleuze’ün Sinema I: Hareket İmge’de tartıştığı imge sınıflandırmasına “itki imgeler” bağlamında değinilmiştir. Deleuze için filmlerin sinematik bir düşünme etkinliği gerçekleştirebilmesi imgeler icad etmesine bağlıdır. İtki imgelerin birleştirici kavramları “kökensel dünya” ve “oluş”tur. Bu nedenle adı geçen filmlerdeki mizansen, oyunculuk ve dil gösterenleri Deleuze’ün itki imgeler ve onların birleştirici kavramları aracılığıyla çözümlenmiştir. Bunun sonucunda yönetmenlerin, Deleuze’ün itki imgelerini filozofun tartışmaya açtığı kavramlarla birlikte sinematik olarak inşa ettiği ortaya konulmuştur. Film yönetmenlerinin, kategorik insan tanımını mizansen, oyunculuk ve dil gösterenlerini kullanarak tartışmaya açtığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İtki imgeler, Kökensel Dünyalar, Yeraltı, Şarkı Söyleyen Kadınlar, Gilles Deleuze

Kaynakça

• Agamben, G. (2009). Açıklık İnsan ve Hayvan. (M. M. Çilingiroğlu, Çev.) İstanbul: YKY.
• Altuğ, T. (2012). Son Bakışta Sanat. İstanbul: YKY.
• Atlantik Film, Bredok Film Production v.d. (Yapımcı), & Reha Erdem (Yönetmen). (2013). Şarkı Söyleyen Kadınlar [Sinema Filmi]. Türkiye.
• Batukan, C. (2016). Bir Kavram Sintezaysırı Olarak Felsefe. Cogito , 68-87.
• Colebrook, C. (2013). Deleuze. (C. Soydemir, Çev.) İstanbul: Doğu Batı Yay.
• Deleuze, G. (1945). Description de la femme. Pour une philosophie d'Autrui sexuée. Poésie , 28-39.
• Deleuze, G. (2009). Dramlaştırma Yöntemi . G. Lapoujade içinde, Issız Ada ve Diğer Metinler 1953-1974 (F. Taylan, & H. Yücefer, Çev., s. 149-185). İstanbul: Bağlam Yay.
• Deleuze, G. (2017). Fark ve Tekrar. (B. Yalım, & E. Koyuncu, Çev.) İstanbul: Norgunk Yay.
• Deleuze, G. ve Guattari, F. (2013). Felsefe Nedir? (T. Ilgaz, Çev.) İstanbul: YKY.
• Deleuze, G. (2020). Francis Bacon Duyumsamanın Mantığı. (C. Batukan, & E. Erbay Nahum, Çev.) İstanbul: Norgunk.
• Deleuze, G. (2009). İki Delilik Rejimi Metinler ve Söyleşiler 1975-1995. (M. E. Keskin, Çev.) İstanbul: Bağlam Yay.
• Deleuze, G. (2016). Proust ve Göstergeler. (A. Meral, Çev.) İstanbul: Alfa Yay.
• Deleuze, G. (2019). Sacher-Masoch'un Takdimi. (İ. Uysal, & İ. İlgan, Çev.) İstanbul: Norgunk Yay.
• Deleuze, G. (2014). Sinema I Hareket İmge. (S. Özdemir, Çev.) İstanbul: Norgunk Yay.
• Deleuze, G., ve Guattari, F. (2008). Kafka Minör Bir Edebiat İçin. (Ö. Uçkan, & I. Ergüden, Çev.) İstanbul: YKY.
• Gürbüz, A. (2015). Yeraltı'nın Yeryüzüne Söyledikleri. B. Çötüksöken içinde, Özne Felsefe ve Bilim Yazıları (s. 197-210). Konya: Çizgi Kitabevi Yay.
• Keskin, S., & Baykan, B. (2020). Becoming-Animal in the Narrative and the Form of Reha Erdem’s Kosmos. Cinej Cinema Journal , 8 (1), s. 249-285.
• Mavi Film (Yapımcı), & Zeki Demirkubuz (Yönetmen). (2012). Yeraltı [Sinema Filmi]. Türkiye.
• Öztürk, S. R. (2006). Zeki Demirkubuz Sineması. A. Y. Genel Yayın Yönetmeni içinde, Biyografya 6 Türk Sinemasında Yönetmenler (s. 75-103). Ankara: Bağlam.
• Platon. (2003). Devlet. (S. Eyuboğlu, & M. Cimcöz, Çev.) İstanbul: İş Bankası Kültür Yay.
• Rodowick, D. N. (2011). Gilles Deleuze'ün Zaman Makinesi. (E. Ekici, Çev.) İstanbul: Küre Yay.
• Ryan, D. (2019). Hayvan Kuramı Eleştirel Bir Giriş. (A. Alkan, Çev.) İstanbul: İletişim Yay.
• Sauvagnargues, A. (2010). Deleuze ve Sanat. (N. Sarıca, Çev.) Ankara: De ki Yay.
• Simondon, G. (2019). Hayvan ve İnsan Üzerine İki Ders. (E. Sünter, Çev.) İstanbul: Norgunk Yay.
• Sutton, D., & Jones, D. M. (2016). Yeni Bir Bakışla Deleuze. (M. Özbank, & Y. Başkavak, Çev.) İstanbul: Kolektif Kitap.