Haitili Zonbiden Akılsız Yamyamlara: Sömürge, Siyasal Kimlik ve İsimlendirme

Year 2025, Issue: 19, 37 - 55, 26.06.2025

Sümeyye Sakarya

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.1484743

Abstract

Her ne kadar zombi kelimesinin akıllara getirdiği ilk şey faillikten yoksun, yamyam, yürüyen ölüler olsa da Haitili orijinalinde “zonbi,” yakın zamanda ölmüş bir kişinin, bir vudu büyücüsü tarafından bazı ayinler yoluyla ele geçirilen ruhudur ve Haiti efsanelerinde kölelik, isyan ve devrimle eşleştirilmiştir. 1930’lu yıllarda Amerikan sineması yoluyla öncelikle failliğini kaybedip bir ceset giyen zombi, 1970’lerin sonuna doğru da George Romero’nun filmleriyle bir yamyam olur. Ancak Romero, filmlerindeki yaratıklara zombi ismini vermemiştir. Hatta zombi figürü için bir dönüm noktası kabul edilen 1968 tarihli Night of the Living Dead’de, Romero’nun ilham kaynağı vampirlerdir ve filmde yaratıklardan “şeyler” ve “gulyabaniler” (ghoul) olarak bahsedilmektedir. Fakat, 1978’de serinin ikinci filmi Dawn of the Dead’in Avrupa’da Zombi olarak vizyona girmesiyle Romero’nun yaratıkları geriye dönük olarak zombi ismiyle anılmaya başlar ve akılsız yamyam zombiler ortaya çıkar. Peki, Romero’ya ve diğer alternatiflere rağmen yapılan bu isimlendirmenin önce tüm Avrupa’da sonra da batıda seyirci tarafından benimsenip popülerlik kazanmasının anlamı ve işlevi nedir? Bu soruyu sömürgecilik bağlamında bir siyasal kimlik meselesi olarak ele alan makale, Haiti’den başlayarak zombinin sinemadaki serüvenini incelemektedir. Ernesto Laclau, Hannah Arendt ve Salman Sayyid’in siyaset teorilerinin sunduğu araçlarla yapılan bu incelemenin ana odağı siyasal kimlik inşası ve siyasal bir eylem olarak isimlendirmenin bu süreçteki yeri olacaktır.

Keywords

Zombi , Vampir , Sömürge , Siyasal Kimlik , İsimlendirme

Ethical Statement

Bu makale daha önce sunulan bir bildirinin genişletilmiş bir versiyonudur.

References

• Abbott, S. (2016). Undead Apocalypse: Vampires and Zombies in the Twenty-first Century. Edinburgh University Press.
• Al-Rawi, A. (2009). The Mythical Ghoul in Arabic Culture. Cultural Analysis, (8), 45-69.
• Arata, S. D. (1990). The Occidental Tourist: “Dracula” and the Anxiety of Reverse Colonization. Victorian Studies, 33(4), 621-645.
• Arendt, H. (1979). The Origins of Totalitarianism. Harcourt Brace & Company.
• Arendt, H. (1998). The Human Condition. The University of Chicago Press.
• Atanasoski, N. (2007). Dracula as Ethnic Conflict: The Technologies of “Humanitarian 61 Intervention” in the Balkans during the 1999 NATO Bombing of Serbia and Kosovo. N. Scott (Ed.), Monsters and the Monstrous: Myths and Metaphors of Enduring Evil içinde (ss. 61-80). Rodopi.
• Bıçakçı Syed, T. (2020). Civilization versus “the Barbarian Turk”: Imperial Gothic and Western Self-Definition in Dracula Narratives from Fin-de-Siècle to the Post-9/11 World. M. Newton ve E. J. van Leeuwen (Ed.), Haunted Europe: Continental Connections in English-Language Gothic Writing, Film and New Media içinde (ss. 190-206). Routledge.
• Bishop, K. (2009). Dead Man Still Walking. Journal of Popular Film and Television, 37(1), 16-25.
• Bishop, K. W. (2010). American Zombie Gothic: The Rise and Fall (and Rise) of the Walking Dead in Popular Culture. McFarland.
• Boon, K. (2011). The Zombie as Other: Mortality and the Monstrous in the Post-Nuclear Age. D. Christie ve S. J. Lauro (Ed.), Better off Dead: The Evolution of the Zombie as Post-human içinde (ss. 50-60). Fordham University Press.
• Boon, K. A. (2007). Ontological Anxiety Made Flesh: The Zombie in Literature, Film and Culture. N. Scott (Ed.), Monsters and the Monstrous: Myths and Metaphors of Enduring Evil içinde (ss. 33-43). Rodopi.
• Brown, J. (2013). Cannibalism in Literature and Film. Palgrave Macmillan.
• Buck-Morss, S. (2009). Hegel, Haiti, and Universal History. University of Pittsburgh Press. Coundouriotis, E. (1999). Dracula and the Idea of Europe. Connotations, 9(2), 143-159.
• Çakır, E. (2023). An Unseen Invasion: Vampirism as Contagion in Bram Stoker’s Dracula. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (32), 1460-1468.
• Dendle, P. (2007). The Zombie as Barometer of Cultural Anxiety. N. Scott (Ed.), Monsters and the Monstrous: Myths and Metaphors of Enduring Evil içinde (ss. 45-57). Rodopi.
• Derby, L. (2015). Imperial Idols: French and United States Revenants in Haitian Vodou. History of Religions, 54(4), 394-422.
• Dittmer, J. (2002). Dracula and the Cultural Construction of Europe. Connotations, 12(2), 233-248.
• Fanon, F. (1965). A Dying Colonialism. (H. Chevalier, Ed.). Grove Press.
• Fick, C. E. (2004). The Making of Haiti: The Saint Domingue Revolution from Below. The University of Tennessee Press.
• Gracey, J. (2010). Dario Argento. Kamera Books.
• Graham, B. A. (2011). Post-9/11 Anxieties: Unpredictability and Complacency in the Age of New Terrorism in Dawn of the Dead (2004). C. M. Moreman ve C. J. Rushton (Ed.), Race, Oppression, and the Zombie: Essays on Cross-Cultural Appropriations of the Caribbean Tradition içinde (ss. 124-138). Jefferson, North Carolina: McFarland.
• Hall, S. (1996). The West and the Rest: Discourse and Power. S. Hall, D. Held, D. Hubert ve K. Thompson (Ed.), Modernity: An Introduction to Modern Societies içinde (ss. 184-228). Blackwell Publishing.
• Hamako, E. (2011). Zombie Orientals Ate My Brain! Orientalism in Contemporary Zombie Stories. C. M. Moreman ve C. J. Rushton (Ed.), Race, Oppression, and the Zombie: Essays on Cross-Cultural Appropriations of the Caribbean Tradition içinde (ss. 107-123). Jefferson, North Carolina: McFarland.
• Laclau, E. (1990). New Reflections on The Revolution of Our Time. Verso.
• Lauro, S. J. (2017). Introduction: Wander and Wonder in Zombieland. S. J. Lauro (Ed.), Zombie Theory: A Reader içinde (ss. vi-xv). University of Minnesota Press.
• Lauro, S. J. ve Embry, K. (2017). A Zombie Manifesto: The Nonhuman Condition in the Era of Advanced Capitalism. S. J. Lauro (Ed.), Zombie Theory: A Reader içinde (ss. 395-412). University of Minnesota Press.
• McAlister, E. (2017). Slaves, Cannibals, and Infected Hyper-Whites: The Race and Religion of Zombies. S. J. Lauro (Ed.), Zombie Theory: A Reader içinde (ss. 63-84). University of Minnesota Press.
• McConell, M ve Romero, G. (2008, 14 Şubat). Interview: George A. Romero On Diary Of The Dead..CINEMABLEND. 28 Mart 2021 tarihinde https://www.cinemablend.com/new/Interview-George-Romero-Diary-Dead-7818.html adresinden erişildi.
• McDonagh, M. (2010). Broken Mirrors/Broken Minds: The Dark Dreams of Dario Argento. University of Minnesota Press.
• Mollaer, F. (2018). Frantz Fanon’un Çelişkili Kimliği: Avrupa-Merkezcilik ve Milliyetçiliğin Ötesinde Tanınma. F. Mollaer (Ed.), Fanon’un Hayaletleri: Fanon’la Konuşmayı Sürdürmek içinde (ss. 109-145). İthaki.
• Norris, D. (2019). “Hungry fer Victuals I Couldn’t Raise nor Buy”: Anthropophagy in Lovecraft. Lovecraft Annual, (13), 27-52.
• O’Brien, B. (2008). Vita, Amore, e Morte—And Lots of Gore: The Italian Zombie Film. S. McIntosh ve M. Leverette (Ed.), Zombie Culture: Autopsies of the Living Dead içinde (ss. 55-70). Scarecrow Press.
• Sayyid, S. (2014). Recalling the Caliphate: Decolonization and World Order. London: Hurst.
• Stratton, J. (2017). Trouble with Zombies: Muselmänner, Bare Life, and Displaced People. S. J. Lauro (Ed.), Zombie Theory: A Reader içinde (ss. 246-270). University of Minnesota Press.
• Şakrak, B. E. (2019). Vampir Figürünün Sinema ve Dizi Filmlerde Uyarlanması Türkiye Örneği: Yaşamayanlar. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(26), 406-425.
• Totaro, D. (2003). The Italian zombie film: From derivation to reinvention. S. J. Schneider (Ed.), Fear without Frontiers: Horror Cinema across the Globe içinde (ss. 161-174). FAB Press.
• Trouillot, M.-R. (1995). Silencing the Past: Power and the Production of History. Beacon Press.