Adaları Güzelleştirme Cemiyeti ve Bölge Turizmine Katkıları

Yıl 2024, , 136 - 163, 30.05.2024

Resül Narin

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1332529

Öz

İstanbul’un güzide turizm merkezlerinden biri olan Adalar, Cumhuriyet’in ilk yıllarında cazibesini kaybetmeye başladı. Alternatif turizm seçeneklerinin artması ve özellikle Tenezzüh trenleri vasıtasıyla yeni turizm çekim merkezleri ortaya çıkmıştır. Adalar’da turizmi geliştirmek için çeşitli çözüm yolları aranmaya başlandı. Adından da anlaşılacağı üzere Adaları güzelleştirmek ve buraları bir cazibe merkezi haline getirmek için kurulan Adaları Güzelleştirme Cemiyeti, yaptığı faaliyetlerle Adalar’da iz bırakan bir dernek olmuştur.
Cemiyet, bölgede etkinlik düzenlemenin yanı sıra Adalar’daki sosyal hayata da dokunuşlar yapıyordu. Arabacıların ve hamalların kıyafetlerine kadar her türlü detay ele alınıyor ve düzene sokulmaya çalışıldı. Cemiyet’in icraatları o günün ulusal ve yerel gazetelerinde yer alan haberlerde genellikle takdirle karşılanıyordu. Adaları Güzelleştirme Cemiyeti, İstanbul’da benzer cemiyetlerin kurulmasına da vesile olmuştur. Bu cemiyetten sonra Boğaziçi ve çok geçmeden de Çamlıca’yı güzelleştirme cemiyetleri kurulmuştur.
Adalar gibi geçim kaynakları içerisinde en büyük payın turizm olduğu bölgelerde turizmi geliştirmek için çeşitli yollara başvurulmuştur. Yapılan çalışmalar bireysel olduğu gibi kurumsal da olabilmektedir. Bu çalışmada Adaları Güzelleştirme Cemiyeti’nin Adalar için yaptıklarını, arşiv kayıtları ve dönemin gazeteleri gibi kaynaklar kullanarak aktarmaya ve günümüz turizm çalışmalarına da ilham kaynağı olmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

İstanbul, Adalar, Turizm, Cemiyet

Kaynakça

• Arşiv Vesikaları BCA. 30.10.0/74.469.19.
• BCA. 30.10.0.0/185.277.3.
• BCA. 30.11.1.0/21.3.18.
• BCA, 30.18.1.2/85.99.16.
• BCA, 30.18.1.2/86.12.17.
• İnceleme Eserleri Akçura, G. (2010). Ada Sahillerinde Bekliyorum, İstanbul: Adalı.
• Artan Ergut, E. & Erkmen, A. (2011). Adalar'da Mimarlık, Adalar, Binalar, Mimarlar, Adalı Yayınları, İstanbul, ss.15-29. Aysel, N. R. (2020, Yaz). Adada Tasarlamak: Güzel Sanatlar Akademisinin Adalar’daki Mimarlık İzleri. Mimar.ist, yıl 20, s. 68, ss.51-62.
• Bengi D. & Zat, E. (2020). 100. Yılında Cumhuriyet’in Popüler Kültür Haritası -1 (1923-1950), İstanbul: Yapı Kredi. Bozdoğan, S. (2012). Modernizm ve Ulusun İnşası, Çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Metis.
• Eravcı, A. (2017, Ocak-Haziran). Helâl Turizmde Destinasyon Özelliklerinin Destinasyon Seçim Sürecine Etkisi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c. 1, s. 1, ss.155-181.
• Erdem, M. S. & Bozan, M. (2021, Ocak-Haziran). Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkınma Çerçevesinde Ekolojik Turizmin Kalkınma Planları İçerisinde Değerlendirilmesi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c. V, s. 1, ss.67-90.
• Güneş, S. (2021, Aralık), Muhittin Memduh Üstündağ’ın İstanbul Valiliği ve Belediye Reis-liği Dönemi (1926-1938). Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, s. 40, ss.279-312.
• Özbek Giray, Ö. (2019). Refi Cevat Ulunay’ın Gazetecilik Üzerine Yazıları. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, c. 7, s. 3, ss.1675-1693.
• Yazıcı, S. (2015). Yüzyıllık Hikayeler, İstanbul: Yüzyıllık Markalar Derneği.
• Ün, L. (2022). Göç Yönetiminde Mülki İdare Amirlerinin Rolü. Küresel Boyutlarıyla Göç Politik, Ekonomik ve Sosyal Etkileri, Nobel Bilimsel yay., Ankara, ss.107-126.
• Ziyaoğlu, R. (1971). İstanbul Kadıları Şehreminleri Belediye Reisleri ve Partiler Tarihi 1453-1971 İdari-Siyasi, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
• Gazeteler Akşam, 23 Nisan 1929, “Ada Çamları Emanete Devri Muamelesi Nihayet Bitti”, s.3.
• Akşam, 18 Şubat 1934, “Bahçe Gibi Ada Yollarına Çiçek Fidanları Dikiliyor”, s.3.
• Akşam, 15 Haziran 1934, “Bir Çırpıda Boğaziçini Güzelleştirme Cemiyeti”, s.3.
• Akşam, 18 Haziran 1934, “Adaların İmarına Doğru”, s.1, 2.
• Akşam, 29 Temmuz 1934, “Önümüzdeki Cuma Günü Büyükada’da Çiçek Savaşı”, s.4.
• Akşam, 26 Nisan 1935, “Adalarda Yaz Hazırlıkları Başladı”, s.1.
• Akşam, 7 Temmuz 1935, “Adaların İmarı”, s.3.
• Akşam, 8 Temmuz 1935, “Merkep Yarışı” s.4.
• Akşam, 13 Temmuz 1935, “Kır Balosu”, s. 6.
• Akşam, 2 Ağustos 1936, “Vali’nin Gazetemize Beyanatı”, s. 5.
• Akşam, 19 Ocak 1939, “Adalara Su”, s.2.
• Akşam, 15 Ağustos 1939, “Büyükada’ya Su”, s.3.
• Akşam, 18 Mart 1941, “Adaları Güzelleştirme Cemiyetinden”, s.8.
• Akşam, 16 Haziran 1946, “Büyükada’da Çiçek Savaşına Hazırlanınız!”, s.1.
• Cumhuriyet, 2 Şubat 1934, “Hem Nalına Hem Mıhına Adaları Güzelleştirmek”, s.3.
• Cumhuriyet, 9 Mart 1934, “Adaların İmarı”, s.3.
• Cumhuriyet, 21 Haziran 1934, “Çiçek Savaşı Bu Pazar Yapılacak”, s.5.
• Cumhuriyet, 8 Ağustos 1935, “Adaları Güzelleştirme Cemiyetine Mektup”, s.1.
• Cumhuriyet, 28 Mart 1937, “Adaları Güzelleştirme Cemiyetinden”, s.10
• Cumhuriyet, 15 Ağustos 1939, “Ada Cumartesi Suya Kavuşuyor”, s.2.
• Cumhuriyet, 17 Şubat 1942, “Adaları Güzelleştirme Cemiyetinden”, s.4.
• Cumhuriyet, 8 Şubat 1944, “Ada Çamlarının Temizlenmesi”, s.2.
• Cumhuriyet, 24 Ağustos 1945, “Adaları Güzelleştirme Cemiyetinin Balosu”, s.2.
• Dünya, 21 Haziran 1963, “Adalar’da Arabaların Yerine Otomobiller Çalıştırılamaz”, s.2
• Haber, 19 Nisan 1934, “Adada Dört Bayram Yapılıyor”, s.1, 7.
• Haber, 19 Nisan 1934, “Bu Yaz Adada Dört Bayram Yapılıyor”, s.1.
• Haber, 09 Ağustos 1934, “Adada Tenis Maçları”, s.10.
• Haber, 18 Ağustos 1934, “Yüzme Müsabakaları”, s.5.
• Haber, 18 Temmuz 1936, “Adalar’da Gece Deniz Eğlenceleri”, s.3.
• Haber, 20 Temmuz 1936, “Küçük Haberler”, s.3.
• Haber, 27 Mart 1937, “Yaz Geliyor”, s.2.
• Haber, 29 Mart 1941, “Adaları Güzelleştirme Cemiyeti Yarın Toplanıyor”, s.4.
• İkdam, 2 Ağustos 1940, “Adaları Güzelleştirme Cemiyetinin Nizamnamesi”, s.4.
• Kurun, 4 Şubat 1934, “Çamlıca’nın Güzelleştirilmesi”, s.3.
• Kurun, 8 Temmuz 1935, “Eşek Yarışı”, s.3.
• Kurun, 21 Eylül 1935, “Adaları Güzelleştirme Cemiyetinde”, s.3.
• Kurun, 30 Aralık 1936, “Yörükali Plajı”, s.3.
• Milliyet, 4 Nisan 1929, “Vilayette Mahalleler”, s.3.
• Milliyet, 09 Ağustos 1934, “Heybeli’de Deniz ve Tenis Yarışları”, s.5.
• Milliyet, 18 Şubat 1935, “Çamlıca’yı Güzelleştirmek İçin”, s.6.
• Milliyet, 2 Nisan 1961, “Yazın Adalarda Eğlenceler Yapılacak”, s.2
• Son Posta, 8 Nisan 1933, “Adalar Güzelleşecek”, s.2.
• Son Posta, 10 Mayıs 1934, “Adalar Nasıl Güzelleşecek?”, s. 1.
• Son Posta, 30 Temmuz 1934, “Adaları G. Cemiyetine Maşallah”, s.11.
• Son Posta, 7 Temmuz 1935, “Sözün Kısası Çiçek ve Eşek”, s.3.
• Son Posta, 8 Ağustos 1935, “Adaları Güzelleştirme Kurumunun Müsameresi Tehir Edildi”, s.10.
• Son Posta, 26 Ağustos 1935, “Heybeli’deki Şenlikler ve Su Sporları”, s.7.
• Son Posta, 18 Ocak 1936, “Adaları Güzelleştirme Cemiyetinin Kongresi”, s.7.
• Son Posta, 2 Haziran 1936, “Çiçek Muhaberesi”, s.4.
• Son Posta, 30 Mart 1937, “Yörükali Plajı Adaları Güzelleştirme Cemiyetine Verildi”, s.4.
• Son Posta, 19 Ocak 1939, “Adaların Suyu Denizbank Tarafından Temin Edilecek”, s.4.
• Son Telgraf, 19 Mart 1941, “Adaları Güzelleştirme Cemiyetinde”, s.3.
• Son Posta, 9 Temmuz 1945, “Adaları Güzelleştirme Cemiyetinin Yıllık Kongresi”, s.3.
• Tan, 16 Temmuz 1935, “Sağlık Öğütleri Kır Balosu”, s.4.
• Tan, 26 Ağustos 1935, “Heybeli’de Deniz Yarışları”, s.1.
• Tan, 21 Eylül 1935, “Adaları Güzelleştirmek İçin”, s.2.
• Tan, 21 Nisan 1936, “Adalar Güzelleşme Yolunda Yeni Kararlar Alınıyor”, s.2.
• Tan, 22 Haziran 1936, “Ada Şenlikleri Dün Başladı”, s.2.
• Tan, 29 Haziran 1936, “Ada Eğlenceleri”, s.2.
• Tan, 8 Temmuz 1936, “Bisiklet Yarışları”, s.5.
• Tan, 13 Temmuz 1936, “Heybeliada’daki Eğlenceler”, s.2.
• Tan, 25 Temmuz 1936, “Adalarda Vapur Eğlencesi”, s.2.
• Tan, 31 Temmuz 1936, “Adaları Güzelleştirme Cemiyetinin Deniz Gezintisi”, s.2.
• Tan, 7 Haziran 1937, “Adaları Güzelleştirme Çalışmaları”, s.2.
• Tan, 20 Ağustos 1939, “Adalılar Dünden İtibaren Suya Kavuştu”, s.2.
• Tan, 11 Haziran 1942, “İstanbul’u güzelleştirme İşi”, s.3.
• Vakit, 17 Ağustos 1933, “Adalara Yollar, Ağaçlar, Plajlar”, s.1, 5.
• Vakit, 21 Eylül 1933, “Adaları Güzelleştirme”, s.8.
• Vakit, 23 Ocak 1934, “Adaları Güzelleştirme Yolunda Kararlar”, s.4.
• Vakit, 27 Şubat 1934, “Sohbetler İstanbul’un İmarı”, s.3.
• Vakit, 11 Nisan 1934, “Adaları Güzelleştirme”, s.3.
• Vakit, 4 Ağustos 1934, “Çiçek Bayramı”, s.1, 3.
• Vakit, 9 Ağustos 1934, “Heybeli Adada Tenis Turnuvası”, s.4.
• Vakit, 10 Ağustos 1934, “Deniz Bayramı”, s.8.
• Vakit, 11 Ağustos 1934, “Heybeliada’daki Tenis Müsabakaları”, s.9.
• Vakit, 12 Ağustos 1934, “Heybeli’de Yapılacak Deniz Bayramı”, s.8.
• Vakit, 18 Ağustos 1934, “Heybeli’de Yapılan Deniz Bayramı Neticeleri”, s.9.
• Zaman, 4 Mart 1934, “Adaları Güzelleştirmek İçin”, s.3.
• Zaman, 24 Haziran 1935, “Dünkü Çiçek Savaşı”, s.1, 7.
• Zaman, 8 Temmuz 1935, “Beklenen Yarış”, s.3.