ÖZEL SEKTÖR DIŞ BORÇLANMASINDA İKTİSADİ POLİTİKALARIN ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2020, , 235 - 252, 30.06.2020

Melek Kıdemli , Dilek Sürekçi Yamaçlı

https://doi.org/10.30561/sinopusd.707976

Öz

Çalışmada, Türkiye’de, 2000-2016 döneminde özel sektör dış borçlanması ile iktisadi politikalar arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. Bu kapsamda, bazı temel para, maliye, dış ticaret ve kur göstergelerinin dış borçlanma üzerindeki etkileri, Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif Model (ARDL) ve Hata Düzeltme Modeli (ECM) kullanılarak incelenmiştir. Analiz sonuçları; uzun dönemde özel sektör dış borçlanması ile yurtiçi faiz oranı arasında negatif yönlü ilişki vardır. Bununla birlikte, reel efektif döviz kuru, sermaye piyasasında istikrar ortamı, ihracat ve ithalat hacminin özel sektör dış borcu üzerinde pozitif yönlü etkisi var-dır. Bütçe dengesi, sabit sermaye yatırım harcamaları ve yurtdışı faiz oranının, incelenen dönem kapsamında, özel sektör dış borçlanması üzerinde etkili olmadığı görülmüştür. Bu doğrultuda, özel sektör dış borçlanmasında, dış ticaret, döviz kuru ve para politikası, mali-ye politikasına göre daha güçlü etkidedir.

Anahtar Kelimeler

Özel Sektör Dış Borçlanması, Dış Borçlanması, ARDL, ECM, Türkiye

Kaynakça

• Akduğan, U. (2017). Türkiye’de dış borç stokunun belirleyicileri. Business and Ekonomics Research Journal, 8 (2), 183-202.
• Akkaya, A. T. (2010). Uluslararası borç krizi ve Türkiye borçlarının sürdürülebilirliği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Al-Fawwaz, T. M. (2016). Determinants of external debt in Jordan: an empirical study (1990-2014). International Business Research, 9 (7), 116-123.
• Azgün, S. (2005). Dış borç sürdürülebilirliği: Zamanlararası bütçe kısıtı testleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 57-68.
• Azgün, S., Taşdemir M. (2006). Bütçe açıklarının sürdürülebilirliği: Zamanlararası borçlan ma kısıtının testi (1980- 2004). Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 20 (2), 35- 47.
• Bank of England (2017). Bankalararası gecelik borçlanma faizi (LİBOR). https://www. bankofengland.co.uk/boeapps/database/Bank-Rate.asp, 01 Eylül 2017.
• Cordella, T., Ricci, L. A., Arranz, M. R. (2005). Debt overhang or debt irrelevance? Revisiting the debt-growth link. IMF Working Paper, 223, 1-55.
• Dağ, M., Kızılkaya, F. (2018). Türkiye’de dış borçların sürdürülebilirliği: Fourier yaklaşımı ile bir uygulama. 1. Uluslararası GAP Sosyal Bilimler Kongresi, Şanlıurfa.
• Dayar, H., Sandalcı, İ. (2017). Türkiye’de özel sektör dış borçlarının gelişimi ve ekonomi üzerindeki etkileri. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3 (3), 369-382.
• Dücan, E. (2017). Özel sektör yurtdışı borçlanmasının reel sektör ve ihracata etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (19), 22-41.
• Dücan, E., Bakan, S. (2015). Özel sektör kısa vadeli borçlanmasının reel sektöre etkisi: Hollanda hastalığı örneği. Akademik Bakış Dergisi, 52, 164-185.
• Edo, S. E. (2002). The external debt problem in africa: a comparative study of Nigeria and Morocco. African Development Review, 14 (2), 221-236.
• Erdem, E., Akdemir, T., İlgün, F. (2014). Borç krizi ve merkez bankası bağımsızlığı ilişkisi: Parasal birliğe dahil ülkelere yönelik panel veri analizi. The International Journal of Economic and Social Research, 10 (1), 61-81.
• Güven, A., Oskay, C. (2018). Fonksiyonel maliye temelinde kamu borçlanması ve iktisadi büyüme arasındaki ilişkinin ekonometrik analizi: Türkiye örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16 (2), 21-40.
• Hajivassiliou, V. A. (1987). The external debt repayments problems of LDC's: An economic model based on panel data. Journal of Econometrics, 36, 205-230.
• Hallak, I. (2009). External debt to the private sector and the price of bank loans. Carefin Working Paper, 8 (9), 1-23.
• Kara, M. (2001). Türkiye'nin ekonomik büyüme sürecinde dış borç çıkmazı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (1), 95-110.
• Karagöl, E. T. (2010). Geçmişten günümüze Türkiye'de dış borçlar. Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırma Vakfı. http://file.setav.org/Files/Pdf/gecmisten-gunumuze-turkiyede-dis-borclar.pdf, 22 Nisan 2017.
• Kırcı Çevik, N., Cural, M. (2013). İç borçlanma, dış borçlanma ve ekonomik büyüme arasında nedensellik ilişkisi: 1989-2012 dönemi Türkiye örneği. Maliye Dergisi, 165, 115-139.
• Lane, P. R. (2004). Empirical perspectives on long-term external debt. Topics in Macroeconomics, 4 (1), 1-30.
• Pesaran, M. H. (2015). Time series and panel data econometrics. Oxford University Press.
• Sürekçi Yamaçlı, D. (2017). Türkiye'de parasal istikrar ve 1923 yılından günümüze para politikasındaki gelişmeler. Ankara: Nobel Yayın.
• Sürekçi Yamaçlı, D. Saatçi, M., (2017). Türkiye’de tüketici enflasyonunun iktisadi belir- leyicileri: ARDL analizi. Business and Economics Research Journal, 7(3), 53-71.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı (2017). Kamu borç yönetimi raporu. https://m.hazine. gov.tr/File/Index?id=9E197BA3-9FC7-4C85-AE3F-667386F46599, 10 Eylül 2017.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı (2017). Borç göstergeleri. https://www.hazine.gov.tr /File/Index?id=e71434ab-77b9-4cbf-94b8-c5e9c3345eed, 10 Eylül 2017.
• Tiruneh, M. W. (2004). An empirical exploration into the determinants of external ındebtedness. Prague Economic Papers, 13 (3), 261-277.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (2017). http://evds. tcmb. gov.tr/, 01 Kasım 2017.
• World Bank (1990). Turkey-debt management and borrowing strategy under macroeco-nomic adjustment. Washington: DC.