ENERJİ İTHALATI, DÖVİZ KURU VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE İÇİN BİR ARAŞTIRMA

Year 2020, Volume: 4 Issue: 1, 253 - 276, 30.06.2020

Güneş Nehir Şişeci Dilek Sürekçi Yamaçlı

https://doi.org/10.30561/sinopusd.715798

Cited By: 4

Abstract

Çalışma, ithalat fonksiyonu çerçevesinde Türkiye’de, 2002-2017 dönemi için, enerji ithalatını etkileyen unsurları araştırmaktadır. Çalışmada reel enerji ithalatı bağımlı değişken, reel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) ve reel efektif döviz kuru endeksi bağımsız değişkenlerdir. Uygulama yöntemleri olarak Johansen Eşbütünleşme ve Vektör Hata Düzeltme analizleri kullanılmıştır. Uygulama sonuçları, enerji ithalatı, ekonomik büyüme ve döviz kuru arasında uzun dönemde pozitif yönlü ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Bununla birlikte, uzun dönemde döviz kurunun enerji ithalatı üzerindeki etkisinin GSYH’ye göre daha güçlü olduğu belirlenmiştir. Hata düzeltme modeline göre, kısa dönemde ekonomik büyüme ile enerji ithalatı arasında pozitif ilişki vardır. Bununla birlikte, değişkenler arasında kısa dönemde yaşanan istikrarsızlık, uzun dönemde giderilmektedir. Çalışmanın sonuçlarına göre, ekonomik büyüme ve döviz kuru ile ilgili makroekonomik politikalar enerji ithalatını da etkileyecektir. 

Keywords

Enerji ithalatı, İthalat fonksiyonu, Johansen eşbütünleşme, Vektör hata düzeltme

References

• Akpolat, Ahmet ve Altıntaş, Nurullah (2013). Enerji tüketimi ile reel GSYH arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkisi: 1961-2010 dönemi. Bilgi Ekonomisi ve Yöne-timi Dergisi. 8 (2), 115-127.
• Aslan, Alper ve Öcal, Oğuz (2016). The role of renewable energy consumption in economic growth: evidence from asymmetric causality. Renewable and Sustainable Energy Reviews. 60, 953-959.
• Asteriou, Dimitrios ve Hall, Stephen G. (2007). Applied econometrics. New York: Palgrave Macmillan.
• Aydın, Fatma F. (2010). Enerji tüketimi ve ekonomik büyüme. Erciyes Üniversitesi İktisa-di ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 35, 317-340.
• Barışık, Salih ve Demircioğlu, Elmas (2006). Türkiye’de döviz kuru rejimi, konvertibilite, ihracat-ithalat ilişkisi (1980-2001). ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi. 2 (3), 71-84.
• Bayar, Yılmaz (2014). Effects of economic growth, export and foreign direct investment inflows on unemployment in Turkey. Investment Management and Financial In-novations.11 (2), 20-17.
• Berber, Metin ve Artan, Seyfettin (2004). Türkiye’de enflasyon-ekonomik büyüme ilişkisi: teori, literatür ve uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakül-tesi Dergisi. 3 (18), 1-17.
• Bilginoğlu, M. Ali ve Dumrul, Cüneyt (2012). Türk ekonomisinin enerji bağımlılığı üzerine bir eş-bütünleşme analizi. Journal of Yasar University. 26 (7), 4392-4414.
• Ceylan, Reşat ve Baser, Seda (2014). Türkiye’de petrol tüketimi ile reel GSYH arasındaki uzun dönem ilişkinin Johansen eş-bütünleşme yöntemi ile analiz edilmesi. Business and Economics Research Journal. 5 (2), 47-60.
• Çin, Kazım O. (2016). Türkiye’de enerji bağımlılığının cari işlemler açığı üzerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Arel Üniversitesi.
• Demir, Murat (2013). Enerji ithalatı cari açık ilişkisi, var analizi ile Türkiye üzerine bir ince-leme. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi. 5 (9), 2-27.
• Dumrul, Yasemin (2011). Enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisi: teori ve Türkiye uygulaması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
• Enerji İşleri Genel Müdürlüğü (2017). http://www.eigm.gov.tr/tr-TR/Denge-Tablolari/ Den-ge-Tablolari, 19 Mart 2018.
• Enders, Walter (1995). Applied econometric time series. USA: John Wiley & Son, Inc.
• Erdem, Ekrem, İlgün, Fatih ve Dumrul, Cüneyt (2011). Finansal istikrarın bankacılık sis-teminin borç verme politikaları üzerindeki etkisi: 2008 küresel krizi çerçevesinde Türkiye üzerine bir inceleme. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi. 5 (1), 9-34.
• Ertuğrul, Hasan M. (2013). Türkiye’de enerji tüketimi GSYH ilişkisi: dinamik bir analiz. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 13 (25), 249-266.
• Ghosh, Sajal (2009). Import demand of crude oil and economic growth: evidence from India. Energy Policy. 37 (2), 699-702. Göçer, İsmet (2013). Türkiye’de cari açığın nedenleri, finansman kalitesi ve sürdürülebilir-liği: ekonometrik bir analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi. 8 (1), 213-242. Gujarati, Damodar (1995). Basic econometrics. New York: McGraw-Hill.
• İlbaş, Mustafa (2014). Enerji-politik dünya ve Türkiye. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Korkmaz, Özge ve Develi, Abdulkadir (2012). Türkiye’de birincil enerji kullanımı, üretimi ve gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 27 (2), 1-25.
• Korkmaz, Suna ve Yılgör, Metehan (2011). Enerji tüketimi-iktisadi büyüme ilişkisi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 22 (2), 111-125.
• Küsbeci, Berk (2011). Türkiye ekonomisinin enerji bağımlılığı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi.
• Önal, Eylem ve Yarbay, Rahmiye Z. (2010). Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynakları potansiyeli ve geleceği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 18, 77-96.
• Özata, Erkan (2010). Türkiye’de enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkilerin ekonometrik incelemesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 26, 101-113.
• Parasız, İlker (1993). Makroekonomi teori ve politika. (4. Baskı). Isparta: Ezgi Kitabevi.
• Parasız, İlker (1998). Makroekonomi teori ve politika. (7. Baskı). Isparta: Ezgi Kitabevi.
• Pekin, Tevfik (1988). Makroekonomi. İzmir: Bilgehan Basımevi.
• Seyidoğlu, Halil (2003). Uluslararası iktisat teori politika ve uygulama. İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Saatçi, Mustafa ve Dumrul, Yasemin (2013). Elektrik tüketimi ve ekonomik büyüme ilişki-sinin dinamik bir analizi: Türkiye örneği. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 32 (2), 1-24.
• T.C. Merkez Bankası (2018). Reel efektif döviz kuru endekslerine ilişkin yöntemsel açık-lama. www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/02713545-8428-49ab-a9d9-0f770895d 51 3/REERMetaveri.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-02713545-8428-49ab-a9d9-0f770895d513-myZr12P, 1 Ağustos 2018.
• Ulutaş, Mahir (2008). Küresel enerji savaşları ve Türkiye’nin konumu. Cumhuriyet Enerji. 1, 1-12.
• Usta, Can ve Berber, Metin (2017). Türkiye’de enerji tüketimi ekonomik büyüme ilişkisinin sektörel analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 13, (1), 173-187.
• Yuan, Jiahai, Zhao, Changhong, Yu, Skunhun ve Hu, Zhaoguang (2007). Electricity con-sumption and economic growth in China: cointegration and co-feature analysis. Energy Economics. 29 (6), 1179-1191.
• Yılmaz, Ömer ve Kaya, Vedat (2007). İhracat, ithalat ve reel döviz kuru ilişkisi: Türkiye için bir var modeli. İktisat İşletme ve Finans Dergisi. 22 (250), 69-84.
• Ziramba, Emmanuel (2010). Price and income elasticities of crude oil ımport demand in south Africa: a cointegration analysis. Energy Policy. 7844-7849.