Byzantine Glazed Ware From Sestos-Akbaş in the Thracian Chersonesos

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 365 - 385, 30.11.2021

Ayşe Çaylak Türker

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1005000

Öz

The castle of Sestos-Akbaş is located on the Hellespont coast of the Yalova Val-ley within the Thracian Chersonesos. The location of the castle creates natural defense. The ancient city of Sestos is localized in the place where the castle in Akbaş is located Ak-baş Port in the southeast of the castle is an important commercial and military port. The Byzantine glazed pottery items constituting the subject of this study are the sherds which were detected in this area. The finds include sherds with white and red paste. The group with white paste is small in number. Vessels decorated in incised technique are considerable among the glazed pottery items with red paste. Specimens of the Aegean and Zeuxippus ware were detected among the vessels with an incised decoration. By evaluating the distri-butional areas of the Zeuxippus ware, they are considered important indications of the trade among the Mediterranean Sea, the Aegean Sea, and the Black Sea in the late Byzan-tine period. Constituting the most considerable assemblage in the Byzantine settlement areas on the coast of the Hellespont, these pottery items indicate the important position of the Hellespont in the trade between the Mediterranean Sea and the Black Sea. Tripod trac-es which indicate production are frequently detected in these pottery items. Tripod traces were also determined at the center on the interior of the vessel in the sherds that we found in the region which was the port of the ancient city of Sestos and that constitute the subject of this study. Besides these sherds, which indicate defective production, semi-finished sherds left unglazed after they had been biscuit fired and slipped or after a composition had been incised on the slip are also available among the finds. Defective and semi-finished sherds are essential in that they indicate a production site of these vessels probably in the Hellespont.

Anahtar Kelimeler

Sestos, Akbaş, Byzantine, Glazed ware, Hellespont

Byzantine Glazed Ware From Sestos-Akbaş in the Thracian Chersonesos

Öz

Akbaş - Sestos Kalesi, Trakya Kersonesos’unda, Yalova vadisinin Çanakkale Boğazı kıyısında bulunur. Kale, Boğaz geçişlerinin kontrolü için oldukça stratejik bir nok-tada yer almaktadır. Antik Sestos şehri de Akbaş’taki kalenin bulunduğu alana lokalize edilir. Kalenin güneydoğusundaki Akbaş Limanı önemli bir ticari ve askeri limandır. Bu çalışmanın konusunu oluşturan Bizans sırlı seramikleri bu alanda tespit edilmiş par-çalardır. Buluntular arasında beyaz ve kırmızı hamurlu seramikler yeralır. Beyaz hamurlu grup sayıca azdır. Yoğun grubu ise İstanbul’daki buluntu yerlerine göre “Zeuxippus Ware” olarak adlandırılan seramik grubu oluşturur. Zeuksippus grubundaki seramiklerin dağılım alanları, Akdeniz, Ege ve Karadeniz arasındaki ticaretin geç Bizans dönemindeki önemli göstergeleri olarak değerlendirilirler. Çanakkale Boğazı kıyısındaki Bizans yerleşim alan-larında en yoğun buluntu grubunu oluşturan bu seramikler, Akdeniz ve Karadeniz arasın-daki ticarette Çanakkale Boğazının önemli konumuna işaret eder. Boğaz kıyısındaki yerleşimlerde yoğun olarak tespit edilen seramiklerde ise sıklıkla üretime işaret eden üçay-ak izleri tespit edilmektedir. Sestos antik kentinin limanı olan bölgede tespit ettiğimiz ve bu çalışmanın konusunu oluşturan parçalarda da kabın iç yüzünde, merkezde üçayak izleri tespit edilmiştir. Hatalı üretime işaret bu parçaların yanı sıra bisküvi pişirimi yapılıp astar-landıktan sonra ya da astar üzerine kompozisyon kazındıktan sonra sırlanmadan bırakılmış yarı mamul parçalar da buluntular arasında yer alır. Hatalı ve yarı mamul parçalar bu kapların olasılıkla Çanakkale Boğazı’ndaki bir üretim yerine işaret ettiği için önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Sestos, Akbaş, Byzantine, Glazed ware, Hellespont

Kaynakça

• Armstrong P. (2001). From Constantinple to Lakedaimon Impressed White Wares, The Annual of the British School at Athens, Mosaic: Festschrift for A. H. S. Megaw. BSA 8: 57-67.
• Auzepy M. F. (2006). Campagne de prospection 2005 de lamission monastéres Byzantins de la cote sud de la Marmara, Anatolia Antiqua XIV, 369-398.
• Bass G. F. and Doorninck F. H. Jr. (1982). Yassı Ada, Vol. I, A Seventh Century Byzantine Shipwreck. Texas.
• Böhlendorf-Arslan B. (2004). Glasierte Byzantinische Keramik Aus Der Turkei. İstanbul.
• Böhlendorf-Arslan B. (2018). Gülpınar Pottery Again: Towards a Re-Evaluation of Local and Imported Wares, XIth Congress AIECM3 on Medieval and Modern Period Mediterranean ceramics Proceedings / XI. AIECM3 Uluslararası Orta Çağ ve Modern Akdeniz Dünyası Çanak Çömlek Kongresi Bildirileri 1, Vekam 52, 19-24 Ekim 2015, İstanbul: 279-290.
• Cottica D. (1998). Ceramiche bizantine dipinte ed unguentari tardo antichi dalla ‘Casa dei Capitelli’ Ionici a Hierapolis, Rivista di Archeologia, XXII: 81-90.
• Cottica D. (2007). Micaceous White Painted Ware from insula 104 at Hierapolis/Pamukkale, Turkey, Çanak - BYZAS 7. Eds. B. Böhlendorf-Arslan, A. O. Uysal, J. Witte-Orr; Istanbul: 255-272.
• Cottica D. (2005). Perspectives on pottery production and Exchange in Late Roman and Byzantine Anatolia: The common wares from Hierapolis, Phrygia, LRCW I, Late Roman Coarse Wares, Cooking Wares and Amphorae in the Mediterranean Archaeology and Archaeometry. Eds. J. Ma. Gurt i Esparraguera, J. Buxeda i Garrigos, M. A. Cau Ontiveros, Oxford: 655-666.
• Crow, J. G. (1995). The Long Walls of Thrace, Constantinople and Its Hinterland. London: 109-124.
• Çömezoğlu Uzbek Ö. (2019). İstanbul Üniversitesi Yüzey Araştırması (İSTYA) Projesi Büyükçekmece Çalışmalarında Elde Edilen Çanak Çömlek Buluntular. İstanbul İli Yüzey Araştırması 2016-2017 Büyükçekmece. İstanbul: 91-113.
• Dewing, H. B. (1971). Procopius, Buildings IV. Cambridge.
• Doğer L. (2000). İzmir Arkeoloji Müzesi örnekleriyle kazıma dekorlu Ege-Bizans Seramikleri. İzmir.
• Doğer, L. (2012). Daskyleion II. Hisartepe / Daskyleion Kazısı Bizans Seramikleri. İstanbul.
• Fronçois V. (2003). La Céramique Byzantine et Ottomane. La Bithynie au Moyen Âge, Paris: 287-308.
• Greatrex, G. (1995). Procopius and Agathias on the defences of the Thracian Chersonese. Constantinople and Its Hinterland. London: 125-129.
• Hayes J. W. (1992). Excavations at Saraçhane in Istanbul. Princeton.
• Hayes J. H. (1995). A Late Byzantine and Early Ottoman Assemblage From the Lower City in Troia. Studia Troica, 5, 197-210.
• İnanan F. (2014). Zeuksippus Tipi Seramiklerin Anadolu’daki Dağılımları. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 26: 151-168.
• İnanan F. and S. Seçkin (2021). Çobankale Kazısı Sırlı Seramik Buluntuları: İlk Gözlemler, Cedrus IX, 2021:437-458.
• Isaac B. (1986). The Greek Settlements in the Thrace until the Macedonian Conquest. Leiden. Kontogiannis N. D. and B. Böhlendorf-Arslan (2021). Kültürel Üretim Aracı Olarak Sırlı
• Kaplar: Geçmiş Araştırmalar, Güncel Durum ve Gelecekteki Sorunlar. Bizans, Selçuklu ve Osmanlı Topraklarında Kültürel Üretim Aracı Olarak Sırlı Kaplar, 13. Uluslararası Anamed Yıllık Sempozyumu, İstanbul: 3-24.
• Köroğlu G. and F. İnanan (2018). Sinop Balatlar Kilise Kazılarında Ortaya Çıkarılan Seramikler, XIth Congress AIECM3 on Medieval and Modern Period Mediterranean ceramics Proceedings / XI. AIECM3 Uluslararası Orta Çağ ve Modern Akdeniz Dünyası Çanak Çömlek Kongresi Bildirileri 1, Vekam 52, 19-24 Ekim 2015, İstanbul: 319-327.
• Koval V. Yu (October 2018), Byzantine vessel from Northern Russia (Poster), AIECM3 on Medieval and Modern Period Mediterranean Ceramics, Atina.
• Mastoropoulos, G. S. (1988). Siphon>S(i)phouni Survival of Ancient (?) Vessel, Aρχαιολογικα Aναλεκτα εζ Aθηνων, XXI: 158-162.
• Megaw A. H. S. (1968). Zeuxippus Ware, The Annual of the British School at Athens, 63, 67-88.
• Megaw A. H. S. (1975). An Early Thirteenth Century Aegean Glazed Ware, Studies in Memory of David Talbot Rice. Ed. G. Robertson, G. Henderson. Edinburg: 34-45.
• Megaw A. H. S. and Jones R. E. (1983). Byzantine and Allied Pottery: A contribution by chemical analysis to problem of the origin and distribution. The Annual of the British School at Athens 78: 235-263.
• Mercangöz Z. (2013). Archaeological Finds on Late Byzantine Commercial Productions at Kadıkalesi, Kuşadası, Byzantine Craftsman – Latin Patrons, Ed. Z. Mercangöz. İstanbul: 25-58.
• Özkul-Fındık N. (2014). İznik Sırlı Seramikleri, Roma Tiyatrosu Kazısı (1980-1995). Ankara.
• Papanikola-Bakirtzi D. (1999). Byzantine Glazed Ceramics the Art of Sgraffito. Athens.
• Papanikola-Bakirtzi D. and S.Y. Waksman, Thessaloniki Ware Reconsidered, Medieval and
• Post Medieval Ceramics in the Eastern Mediterranean: Fact and Fiction, Proceedings of the First International Conference on Byzantine and Ottoman Archaeology, Ansterdam 21-23 October 2011, 227-248.
• Papanikola-Bakirtzi D. – Zikos, N. (2007). Late Byzantine Glazed Pottery from Thrace. Thessaloniki.
• Türker A. Ç. (2009). Early Christian and Byzantine Archaeology on the Valleys around Madytos, Anadolu ve Çevresinde Ortaçağ, 3, 51-74.
• Türker A. Ç. (2010). Glazed Byzantine Pottery in Eceabat – Madytos, XII. Ortaçağ – Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Sempozyumu. İzmir: 15-29.
• Türker A. Ç. (2013). Byzantine Pottery from Dardanos and Kepez in the Hellespontus, The Deltion of the Christian Archaeological Society, 34, 361-374.
• Türker A. Ç. (2014). The Byzantine Castle in Akbaş on Thracian Chersonessos, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9, 1-11.
• Türker A. Ç. (2015). The Byzantine Castle on Granicus Valley: Sapan Hisar, Turkish Studies - International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10, 229-250.
• Vroom J. (2006). Some Byzantine Pottery Finds From Kaman-Kalehöyük: A First Observation. Kaman Kalehöyük 15, 163-169.
• Waksman S. Y. and Ç. Girgin (2008) Les Vestiges de Production de Céramiques des Foilles de Sirkeci (İstanbul). Premiers Elements de Caracterisation. Anatolia Antiqua XVI: 443-469.
• Waksman S. Y. (2021). Konstantinopolis/İstanbul’da Çömlek Üretimi: Güncel Kazılar ve Modellerin ve Tekniklerin Yayılmasına dair yeni sorunlar, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı Topraklarında Kültürel Üretim Aracı Olarak Sırlı Kaplar, 13. Uluslararası Anamed Yıllık Sempozyumu, İstanbul: 65-82.
• Waksman S. Y. and V. François (2004-2005). Vers une redéfinition typologique et analytique des céramiques byzantines du type Zeuxippus Ware, Bulletin Correspondance Hellnique 128-129: 629-724.
• Yenişehirlioğlu F. (1989), La céramique glaçurée de Gülpınar, Recherches sur la Céramique Byzantine. BCH Suppl. Vol. XVIII, Eds. V. Déroche, J. M. Spieser: 303-315.