Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 1720 - 1736

Muhammet İbrahim Akyürek , Methi Çelik

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1698431

Abstract

Araştırmada orijinali Neves, Palma-Moreira, Andrade ve Au-Yong-Oliveira (2024) tarafından geliştirilmiş olan Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Ölçeğinin Türk kültürüne uyarlama çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu amaç doğrultusunda araştırma verileri Türkiye’nin Sinop ilindeki okullarda (okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise) görevli 451 öğretmenden toplanmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Ölçeği (ÖVD) kullanılmıştır. ÖVD Ölçeği tek boyutlu olarak 10 maddeden oluşmaktadır. ÖVD Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması kapsamında öncelikle ölçek kullanım izni alınmıştır. Ardından ÖVD Ölçeği’nin Türkçe dil eş-değerliği sürecine geçilmiştir. Ön işlemlerin tamamlanmasıyla çalışmanın verileri toplanmış ve analizler gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizi çerçevesinde ÖVD Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirliği test edilmiştir. ÖVD Ölçeği’nin tek boyutlu yapısının geçerliği doğrulayıcı faktör analizi ile hesaplanmıştır. ÖVD Ölçeği’nin güvenirliği ise Cronbach alfa katsayısı ile incelenmiştir. Geçerlik ve güvenirlik analizleri sonucunda ÖVD Ölçeği’nin Türk kültüründe kullanılmaya uygun, geçerli ve güvenilir bir veri toplama aracı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Örgütsel vatandaşlık davranışları ölçeği , Geçerlik , Güvenirlik

Turkish Adaptation of the Organizational Citizenship Behaviors Scale: A Validity and Reliability Study

Abstract

In this research, the adaptation of the Organizational Citizenship Behaviors Scale, originally developed by Neves, Palma-Moreira, Andrade, and Au-Yong-Oliveira (2024), to Turkish culture was carried out. For this purpose, research data were collected from 451 teachers working in schools (preschool, primary school, secondary school, and high school) in Sinop province of Türkiye. The Organizational Citizenship Behaviors Scale (OCBS) was used as the data collection tool in the study. The OCBS consists of 10 items in a single dimension. Within the scope of adapting the OCBS to Turkish, permission to use the scale was first obtained. Then, the Turkish language equivalence process of the OCBS was initiated. After completing the preliminary procedures, the study data were collected and analyses were performed. Within the framework of data analysis, the validity and reliability of the OCBS were tested. The validity of the unidimensional structure of the OCBS was calculated using confirmatory factor analysis. The reliability of the OCBS was examined using Cronbach's alpha coefficient. As a result of the validity and reliability analyses, it was concluded that the OCBS is a valid and reliable data collection tool suitable for use in Turkish culture.

Keywords

Organizational citizenship behaviors scale , Validity , Reliability

References

• Baltan, B. & Aladağ, E. (2025). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının örgütsel vatandaşlık davranışları ile sosyal duygusal yetkinlikleri arasındaki ilişki. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 9(1), 119-147.
• Bitmiş, M. G., Sökmen, A., & Turgut, H. (2014). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği: Geçerlilik ve güvenilirliğinin yeniden değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 1-14.
• Borman, W.C. (2004). The concept of organizational citizenship. Current Directions in Psychological Science, 13(6), 238-241. https://doi.org/10.1111/j.0963- 7214.2004.00316.x
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A.
• Çevik, M. S. (2025). Are the Notions of Leader–Member Exchange and Organisational Citizenship Effective in Enhancing Teachers’ Job Performance in Türkiye? A Moderated Mediation Model. Behavioral Sciences, 15(1), 38.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve Lisrel uygulamaları. Ankara: Pegem A.
• Farhoud, H. J., Güney, S. ve Uğurlu, E. (2025). İş tatmininin örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlığa etkisinde örgütsel adaletin aracı rolü. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 10(26), 311-332. https://doi.org/10.25204/iktisad.1584809
• Grünhagen, M., Watson, A., & Croonen, E. (2025). Going the extra mile: Unveiling the roots of franchisee organisational citizenship behaviours in franchise systems. International Small Business Journal, 43(2), 187-211.
• Hu, L., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
• Kline, R. B. (2013). Exploratory and confirmatory factor analysis. In Y. Petscher & C.
• MEB (2025). 2024-2025 öğretim yılı eğitim istatistikleri. https://sinop.meb.gov.tr/
• Neves, P. C., Palma-Moreira, A., Andrade, C., & Au-Yong-Oliveira, M. (2024). Organizational citizenship behavior: Adaptation and validation of the OCB scale CCOE-R. Frontiers in Psychology, 15:1475011. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2024.1475011
• Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA: Lexington Books.
• Schmitt, T. A. (2011). Current methodological considerations in exploratory and confirmatory factor analysis. Journal of Psychoeducational Assessment, 29(4), 304-321.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston: Allyn & Bacon.
• Tran, Q. H. N. (2025). The role of leadership skills in organisational citizenship behaviour at Vietnamese libraries: organisational culture as a mediator. Global Knowledge, Memory and Communication, 74(1/2), 463-479.
• Quynh, T. N. T., Alang, T., & Le, T. D. (2025). Examining the relationships between ethical leadership and organisational citizenship behaviours in a transitional country: the mediation of public service motivation. Asia Pacific Journal of Public Administration, 1-28.
• Pillai, R., Islam, A., Kumar, P., & Almustafa, H. (2024). Assessing the influence of organisational citizenship behaviour towards environment on economic cost performance in UAE hotels. Business Ethics, the Environment & Responsibility.
• Podsakoff, P.M., Mackenzie, S.B. (1997), “Impact of organizational citizenship behavior on organizational performance: A review and suggestions for future research”, Human Performance, Vol.10, pp.133-151.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, (26), 513-563.
• Zhao, S., Renxi, W., Giglio, C., & Appolloni, A. (2025). Impact of Leadership Styles and Organisational Citizenship Behaviours on Organisational Green Innovation Performance: The Moderating Role of Organisational Legitimacy. Business Strategy and the Environment.