Gençlerin Beden İmajını Etkileyen Faktörler Ordu Üniversitesi Örneği Üzerinden Nitel Bir Çalışma

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 1767 - 1811

Murat Yüksel , Cansu Gül Pekel

Abstract

Gençler diğer birçok konuda olduğu gibi beden imajı konusunda da birçok faktör tarafından etkilenmektedir. Gençlik ve beden imajı konusu, gençlerin beden imajını şekillendirmede belirleyici olan faktörler çerçevesinde ele alınmıştır. Sosyal çevre, kitle iletişim araçları, moda, estetik ve kozmetik sektörü gibi unsurlar gençlerin beden imajını oluşturmasında oldukça etkilidir. Bu çalışmanın amacı, gençlerin beden imajını şekillendiren faktörlerin ortaya çıkarılmasıdır. Araştırmanın temel problemi gençlerin beden imajının belirlenmesinde etkili olan faktörler nelerdir şeklinde belirlenmiştir. Bu ana probleme bağlı olarak gençlerin beden imajının belirlenmesinde sosyal çevre, kitle iletişim araçları, moda, estetik ve kozmetik sektörü alt problemler olarak ele alınmıştır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Veriler görüşme tekniği ve yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Çalışma Ordu Üniversitesi’nde 18-24 yaş aralığındaki öğrencilere ardışık örnekleme tekniği ile uygulanmıştır. Araştırma bulgularına göre sosyal çevre, kitle iletişim araçları, moda, estetik ve kozmetik cerrahi gibi unsurların gençlerin beden imajını etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Gençlik , Beden , İmaj , Beden İmajı

Factors Affecting the Body Image of Youth: A Qualitative Study on the Example of Ordu University

Abstract

Young people, like in many other areas, are influenced by many factors regarding body image. The topic of youth and body image has been addressed within the framework of factors that determine young people's body image. Elements such as social environment, mass media, fashion, aesthetics, and the cosmetic industry are very influential in shaping the body image of young people. The aim of this study is to identify the factors that shape the body image of young people. The main problem of the research is defined as what factors are effective in determining the body image of young people. In line with this main problem, the social environment, mass media, fashion, aesthetics, and the cosmetic sector are considered as sub-problems in determining the body image of young people. This study used a qualitative research method. Data were collected through interviews and semi-structured interview forms. The study was conducted at Ordu University with students aged 18-24 using a sequential sampling technique. According to the research findings, it was concluded that elements such as social environment, mass media, fashion, aesthetics, and cosmetic surgery affect the body image of young people.

Keywords

Youth , Body , Image , Body Image

References

• Aldan, D. (2013). Üniversite Öğrencilerinde Beden İmajı ve İlişkili Değişkenlerin Üçlü Etki Modeli Kapsamında İncelenmesi. (Yayın No: 333907) [Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Alptekin, D., Delibaş, E. (2021). Estetik Uzmanlarının Bedenin Yeniden İnşasına Dair Görüşlerinin Sosyolojik Bir Değerlendirmesi. Sosyoloji Dergisi, 41-42, 163-186
• Arjona, Á., Monserrat, M., & Checa, J. C. (2024). Social Media Use, Body Satisfaction, and Risk of Eating Disorder Manifestation. Social Sciences, 13(2), 105. https://doi.org/10.3390/socsci13020105
• Atay, T. (2019). Görünüyorum O Halde Varım “Meşrutiyet Çağı”nda Kültür ve İnsan. Can Sanat Yayınları.
• Atik, D., Örten, T. (2008). İdeal Beden İmgesini Oluşturan Sosyal ve Kurumsal Faktörler ve Bu İdealin Üzerindeki Etkileri. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 25 (1), 31-33.
• Baudrillard, J. (2010). Tüketim Toplumu. (Hazal Deliceçaylı ve Ferda Keskin, çev.), Ayrıntı Yayınları.
• Bayhan, V. (2017). Türkiye’de Gençlik: Sorunlar, Değerler ve Değişimler. Mehmet Zencirkıran (Ed.), Türkiye’nin Toplumsal Yapısı içinde. Dora Yayıncılık
• Berger, J. (1986). Görme Biçimleri. (Yurdanur Salman, çev.), Metis Yayınları.
• Bingöl, O. (2017). Bedenin Sosyolojisi: Nasıl? Niçin?. Mavi Atlas, 5 (1), 86-96.
• Bozok, N., Küçükdoğan, N. (2022). Fark, Bakış ve Sığamama Meselesi Olarak Şişmanlık: Kadınların Şişmanlığa İlişik Duygu ve Deneyimleri Üzerine Feminist Bir Tartışma, Feminist Araştırmalar. 14 (1), 64-76.
• Canatan, K. (2016). Beden ve Beyan. Mana Yayınları.
• Çakı, F. (2011). Batı Dışı Toplumlarda Gençlik ve Beden İmajı. Kadir Canatan (Ed.), Beden Sosyolojisi İçinde. Açılım Kitap
• Çarboğa, H. (2022). Beden Tüketimi Bağlamında Estetik Cerrahi Operasyonların Sosyolojik Analizi. (Yayın No: 739109) [Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi] Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Eke, NP. (2013). Bedene Müdahalenin Bir Yolu Olarak Moda ve Medyada Sunulan Beden Algısı. (Yayın No: 331850) [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Erdem, A. (2021). Instagram’da Sunulan Beden. Kimlik İnşasında Beden İmgesine Teknolojik Müdahale Olarak Photoshop. (Yayın No: 703714) [Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Eşiyok Sönmez, E., & Özgen, Ö. (2017). Medya kullanımı ve beden imajı: Türkiye ve İngiltere örneği. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (27), 78-95.
• Genç, M. (2020). Güzelliğin Politikası. İletişim Yayınları.
• Glaser, H. C., Jansma, S. R., & Scholten, H. (2024). Understanding the relationship between Instagram content and body image: A diary study. Humanities and Social Sciences Communications, 11 (458), 1-13. https://doi.org/10.1057/s41599-024-02960-3
• Goffman, E. (2020). Reklamlarda Toplumsal Cinsiyet. (Devrim Kılıçer ve Fahri Öz, çev.) Heretik Yayınları.
• Gür, B.S., Dalmış, İ., Kırmızıdağ, N., Çelik, Z., Boz, N. (2012). Türkiye’nin Gençlik Profili. Seta Yayınları.
• Han, B. (2017). Şeffaflık Toplumu. (Haluk Barışcan çev.). Metis Yayınları
• Haviland, W., Prins, H., Walrath, D., Bunny, M. (2008). Kültürel Antropoloji. (İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu çev.). Kaknüs Yayınları
• Işık, E. (1998). Beden ve Toplum Kuramı. Bağlam Yayınları
• İmren, M. (2018). İşte Benim Kimliğim: Moda ve Medyanın Kadınların Kimlik İnşası ve İdeal Beden Söylemlerindeki Rolü Üzerine. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (1), 103-111. https://doi.org/10.31592/aeusbed.338524
• İnceoğlu, Y., Kar, A. (2010). Dişillik, Güzellik ve Şiddet Sarmalında Kadın ve Bedeni. Ayrıntı Yayınları
• Kalan, Ö. (2014). Foucault’un Biyopolitika Kavramı Bağlamında Moda ve Beden: Vogue Dergisi Üzerinden Bir Söylem Analizi. Selçuk İletişim Dergisi, 8 (3), 140-162). https://doi.org/10.18094/si.96499
• Kara, O. (2017). Tüketim Kültürünün Nesnesi Olarak “Beden” ve Tarihsel Değişimi. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 5 (1), 179-193.
• Karaca, E., Beydağ, KD. (2021). Plastik Cerrahi Ameliyatı Geçirmiş Kadınların Beden İmajı ve Benlik Saygısı Arasındaki İlişki. Sağlık ve Toplum, 31 (2), 181-194.
• Lüküslü, D. (2005). 1960'lardan 2000'lere Gençlik Tipleri: Maddeci Başarıcı Tipten Yuppie ve Tiki'ye. Birikim Dergisi. (158), 30-36.
• Mutlu, M. (2021). Popüler Kültürün Ekonomi, Teknoloji, Medya, Moda ve Beden Alanlarının Kısa Bir Eleştirisi, Sosyologca, (22), 151-166.
• Öngören, E. (2021). Fizyolojik, Sosyal ve Kültürel Açılardan Sağlıklı Beden İmgesi: (Muğla Örneği) (Yayın No: 386783) [Doktora Tezi, Ege Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Özbolat, A. (2011). Postmodern Dönemde Bedenin Tüketim Temelinde Yeniden İnşası. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (38), 317-334.
• Özdemir, Ö. (2016). Moda Programlarında Kadın Bedeninin Metalaşması. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi (25), 245-270). https://doi.org/10.31123/akil.438547
• Özkan, S. (2021). Yeme ve Beslenme Tutumlarının Beden İmajına Etkisi Yeme ve Beslenme Tutumlarının Beden İmajına Etkisi Cumhuriyet Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme. (Yayın No: 670262) [Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Ritzer, G. and Stepnısky, J. (2018). Modern Sosyoloji Kuramları. (Himmet Hülür, çev.), Deki Yayınları
• Sunay, C. (2019). Kapitalizm ve Değişen Tüketim Tarzları: İdeal Beden Miti. (Yayın No:576335) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Şahin, Y. (2009). Modernleşme Süreci ve Türk Kadın Giyiminde Moda-Beden İlişkisi, Toplumbilim Dergisi (24,) 27-31.
• Şener, S. (2013.) Türkiye’de Gençlik. İnkılap
• Şensoy, B. (2013). Medyada Beden İmajı: Bazı Televizyon Programlarından Örnekler. (Yayın No: 345437) [Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Şişman, N. (2013). Emanetten Mülke. İz Yayıncılık.
• Tayhan, F. (2023). Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Medya Bağımlılığı, Beden Algısı, Vücut Kompozisyonu ve Yeme Bozuklukları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Karya Journal Of Healt Scıence, 4 (2), 139-145. https://doi.org/10.52831/kjhs.1302837
• Tekin, F. (2028). Bedenin Teşhiri: Dile Gelen Bedenden Duyuma Gelen Bedene. Sosyoloji Divanı. 6 (11), 133-146.
• Tekin, F. (2016) Geleneksel Dönemden Post-Modern Döneme Beden Anlayışının Değişimi. Journal of Turkish Studies. 11 (2), 1153-1172.
• Timurturkan, M.G. (2009). Güzellik İdeli Etrafında Biçimlenen ve Biçimlendirilen Bedenler. Toplumbilim Dergisi. (24), 105-109.
• Topateş, A.K. (2015). Tüketim Toplumunda Tükenen Bedenler: Kozmetik Reyonu Çalışanları ve Estetik Emek. Çalışma İlişkileri Dergisi. 6(2), 32-54
• Uluslararası Estetik Plastik Cerrahi Derneği-ISAPS. (2022) Küresel Araştırma https://www.isaps.org/discover/about-isaps/global-statistics/reports-and-press-releases/global-survey-2022-full-report-and-press-releases/ Erişim tarihi: 30.04.2024.
• Yılmaz, M.T. (2011). Bireyin gelişmesi. İbrahim Yıldırım (Ed), Eğitim psikolojisi içinde. Anı Yayıncılık
• Yumurtacı, D. (2012). Predictors Of Body Image Among University Students. (Yayın No: 321300) [Yüksek Lisans Tezi]. Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Yüksel, M. (2019). Bedenin Toplumsal Dönüşümü: Sağlıklı Bedenden Estetik ve Atletik Bedene. Sağlık Sosyolojisi içinde. Anı Yayıncılık.