ANADOLU VİLAYETLERİ TEFTİŞ HEYETİ’NİNİ 1902 YILI RAPORUNA GÖRE KONYA VE KAZALARININ EKONOMİK DURUMU VE İMAR FAALİYETLERİ

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 1641 - 1667

Engin Çağman

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1752759

Abstract

20. yüzyılın başlarında idari olarak Anadolu’nun en geniş sınırlarına sahip olan Konya vilayeti özellikle tarımsal faaliyetlerle ön plana çıkmıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Konya’nın özelde sahip olduğu tarımsal ve genelde ise ekonomik imkânlarını değerlendirmek amacıyla birçok ıslahat raporu hazırlanmıştır. Bunlardan biri çalışmanın konusunu teşkil eden 1902 tarihli komisyon raporudur. Makale, yapılacak ıslahatlara yön vermek amacıyla Kastamonu ve Adana vilayetlerinin yanı sıra Konya ve kazalarının durumunu yerinde incelemek için kurulan komisyonun hazırladığı raporu ele almaktadır. Rapor, hem komisyonun görüşlerini hem de Konya Valiliği’nin komisyon raporuna itirazlarını içermektedir. Böylece verilen bilgilerin karşılaştırılması mümkün olmaktadır. Raporun orijinalinin büyük bir bölümü kazalar esas alınarak hazırlanmıştır. Buna göre kazaların ekonomik faaliyetler açısından hangi dallarda ön plana çıktığı, mevcut durumları, imkânları ve eksikliklerine dair önemli bilgiler verilmektedir. Her ne kadar kazalar ve sektörler ayrı ayrı anlatılmış olsa da meselelere bütüncül bir perspektifle yaklaşıldığı görülmektedir. Makalede ise kaza bazlı yöntem takip edilmemiş, rapor konu bazlı tasnif edilerek tarım ve hayvancılık, sanayi, ticaret, sermaye ve teknoloji, bayındırlık faaliyetleri gibi alt başlıklara ayrılarak incelenmiş, bununla birlikte yeri geldikçe kazalara dair bazı bilgiler de aktarılmıştır. Komisyon raporunu içeren orijinal belgelerin yanı sıra dönemin salnamesine (1317/1900) ve ikincil kaynaklara müracaat edilmiştir. Buna ilave olarak 1902 raporunun öncesinde Konya ile ilgili sunulmuş olan benzer raporlardan bazıları ele alınarak kısa bir karşılaştırma yapılmıştır.

Keywords

Konya vilayeti , Konya kazaları , Konya ekonomisi

The Economic Situation And Construction Activities of Konya and Its Districts According to the 1902 Report of the Anatolian Provinces Inspection Board

Abstract

Konya Province, which administratively had the broadest borders in Anatolia at the beginning of the 20th century, came to the fore, especially with agricultural activities. Many reform reports were prepared during the Ottoman Empire to evaluate Konya’s agricultural and economic opportunities. One of these is the commission report dated 1902, which is the subject of the study. The article discusses the report prepared by the commission established to examine the situation of Kastamonu and Adana provinces, as well as Konya and its districts, to guide the reforms to be made. The report includes the commission’s opinions and Konya Governorship’s objections to the commission report. Thus, it is possible to compare the information provided. Most of the original report was prepared based on districts. Accordingly, significant information is given about the branches in which the districts stand out regarding economic activities, their current situation, opportunities, and deficiencies. Although districts and sectors are explained separately, it is seen that the issues are approached from a holistic perspective. In the article, the district-based method was not followed; the report was classified by subject and examined under subheadings such as agriculture and animal husbandry, industry, trade, capital and technology, and public works activities; however, some information about the districts is also provided. In addition to the original documents containing the commission report, the Salname of the period (1317/1900) and secondary sources were consulted. Moreover, some similar reports submitted about Konya before the 1902 report were discussed, and a brief comparison was made.

Keywords

Kastamonu province , Konya's economy , Commission report , Konya's districts

References

• References Atalay, A. (2014). Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Bankacılık ve Konya’da Faaliyet Gösteren Milli Bankalar (From the Constitutional Monarchy to the Republic: Banking and National Banks Operating in Konya). Düşünce Dünyasında Türkiz, 5(27), 177-190.
• Baskıcı, M. (2003). Osmanlı Tarımında Makineleşme: 1870-1914 (Mechanization in Ottoman Agriculture: 1870-1914). Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 38(1), 29-53.
• Buluş, A. (2014). Konya Sanayi Tarihi (History of Industry in Konya). Konya: Konya Sanayi Odası Yayınları.
• Çolak, F. (2014). Almanların Konya ve Çevresindeki Faaliyetleri (19. Yüzyıl Sonu-20. Yüzyıl Başı) (German Activities in and Around Konya: Late 19th-Early 20th Century). Konya: Çizgi Kitabevi.
• Erler, M. Y. (2019). 19. Yüzyılda Doğal Afetler ve Kuraklığa Bağlı Konya Göçleri (Natural Disasters and Drought-Induced Migrations from Konya in the 19th Century). In Geçmişten Günümüze Göçler II. Konya: Konya Ticaret Odası Yayınları.
• Gündüz, S. (2008). Hakem Gazetesi’ne Göre II. Meşrutiyet Başlarında Konya (Konya at the Beginning of the Second Constitutional Era According to Hakem Newspaper). (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İnce, Y. (2011). Kârhaneden Baruthaneye Karaman Eyaleti’nde Güherçile Üretimi (18-19. Yüzyıllarda) (Saltpetre Production in the Karaman Province from Workshops to Powder Mills in the 18th-19th Centuries). Osmanlı Bilimi Araştırmaları Dergisi, 13(1), 11-30.
• Keser, F. (2008). Konya Vilayet Gazetesi’ne Göre II. Meşrutiyet Başlarında Konya Sancağı (The District of Konya at the Beginning of the Second Constitutional Period According to the Konya Provincial Newspaper). (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kızılkaya, O., & Akay, T. (2014). II. Abdülhamid’in Tarımsal Kalkınma Hamlesi (Konya Ovası Sulama Projesi) (Sultan Abdulhamid II’s Agricultural Development Initiative: The Konya Plain Irrigation Project). Ankara: Sonçağ Yayıncılık. Konya Vilayeti Salnamesi (Konya Vilayet Salnamesi). (1317/1900)). Konya: Vilayet Matbaası.
• Muşmal, H. (2007). Konya Vilayeti’nin Islahı ve İmarı Hakkında 9 Eylül 1880 Tarihli Bir Layiha (A Memorandum on the Reform and Development of the Province of Konya Dated September 9, 1880). Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, 17, 119-134.
• Muşmal, H. (2015). Konya Ovası Sulama Projesi Fikrinin Ortaya Çıkışı ve Projeyle İlgili İlk Çalışmalar (The Emergence of the Konya Plain Irrigation Project and Initial Work). International Journal of Social Science, 33(1), 11-28.
• Özönder, H. (2003). Konya’da İlk Tren ve Bunun Sosyo-Ekonomik Boyutları (The First Train in Konya and Its Socio-Economic Impacts). In Osmanlı Döneminde Konya. Konya: Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
• Pakalın, M. Z. (1983). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü (Dictionary of Ottoman Historical Expressions and Terms). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Şaşmaz, M. (2002). İngiliz Konsolosu Stewart’ın Konya Vilayeti’ne Dair Genel Raporu (1879) (General Report of the British Consul Stewart on the Province of Konya, 1879). Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 12, 57-97.
• Topkaya, A. (2007). Salnamelere Göre Konya Vilayeti (Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yapı) (Konya Province According to Yearbooks: Socio-Economic and Cultural Structure). (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Toprak, Z. (1995). Milli İktisat Milli Burjuvazi (National Economy and National Bourgeoisie). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Yılmaz, E. (2015). II. Abdülhamid Döneminde Konya ve Kentin Yapısal Değişimi (Konya and Its Structural Transformation During the Reign of Abdulhamid II). (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Archival Sources
• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri (BOA):
• Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayat (A.MKT.UM)
• A.MKT.UM.01041.00054.001. Lef 2-5, 01.06.1851.
• Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO)
• BEO.001546.115942.002. Lef 1, 05.09.1900.
• BEO, 002191.164324.002. Lef 2-6, 28.09.1903.
• Dahiliye Mektubi (DH.MKT.)
• DH.MKT.00441.00002.001, Lef 3, 15.03.1901.
• DH.MKT.00441.00002.001, Lef 2, 03.03.1902.
• DH.MKT.00441.00002.002, Lef 2, 15.03.1902.