Sanattan Kamusal Alana Etkileşimli Billboardlarda Algı Deneyimi Husserl ve Merleau-Ponty

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 1580 - 1620

Elif Anbarpınar , Ayşenur Karakuş

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1772976

Abstract

Araştırmanın amacı sanattan kamusal alana eserlerde ve etkileşimli billboardlarda Edmund Husserl’in ve Marleau-Ponty’nin Fenomenolojisi bağlamında temellendirdikleri kavramlar üzerinden okuma yapmaktır. Johann Heinrich Lambert, Immanuel Kant, GWF Hegel ve Carl Stumpf gibi düşünürler tarafından farklı anlamlarıyla kullanılan fenomenoloji, bir disiplin olarak birinci tekil şahıs bakış açısından deneyim ya da bilinç yapılarının incelenmesi olarak tanımlanır ve ilk kez Edmund Husserl tarafından felsefi bir akımın merkezine yerleştirilir. Maddi dünyada, algı, hayal gücü, düşünce, duygu, bellek, anlamlandırma vb. aracılığıyla bilinçte birçok farklı şekilde oluşturulan ve çeşitli şekillerde deneyimlenen nesne, bilincin nesnesidir ve deneyim nesneyi “içeriğini/anlamını” temsil eder. Husserl “şeylerin kendisine dönün” ifadesi ile sanat alanında izleyicileri eserin merkezine davet ederken, tasarımda saf algı ilkesini aktarır ve kullanıcıların ürünleri derinlemesine algılamalarına olanak sağlar. Merleau-Ponty ise kendine özgü fenomenoloji yöntemini geliştirerek algıyı, beden ve çevre arasındaki etkileşim olarak açıklar ve bedeni dünyayı algılama mekânı olarak tanımlar. Algı fenomenolojisi adı verilen bu yöntemle mesajın, sadece estetik bir ürün değil algısal bir deneyim olarak görülmesi sağlanırken, görsel iletişim unsurlarının deneyimsel boyutuna dair ipuçları sağlanır ve tasarım sürecine yönelik özgün bir bakış açısı sunulur. Bu bağlamda makalede, iki düşünürün perspektifinden fenomenolojik tavır sanat eserleri üzerinden incelenerek kamusal alandaki etkileşimli billboardlara nasıl yansıdığı, fenomenolojik bakış ile tasarımda yalnızca estetik bir ürün olmanın ötesine nasıl geçildiği sorularına, sanat ve tasarım bağlamındaki uygulamalarla yanıt aranırken; öznel algıya dayalı bir estetik anlayışın önemini ve bu felsefenin tasarım pratiklerine nasıl yön verebileceğini göstermeyi hedeflemektedir.

Keywords

Sanat , Tasarım , Billboard , Fenomenoloji , Husserl , Merleau-Ponty

The Experience of Perception on Interactive Billboards from Art to Public Space: A Phenomenological Reading from the Perspective of Husserl and Merleau-Ponty

Abstract

The aim of this study is to interpret works of art in public spaces and interactive billboards based on concepts established by Edmund Husserl and Marleau-Ponty in the context of phenomenology. Phenomenology, which has been used in different ways by thinkers such as Johann Heinrich Lambert, Immanuel Kant, GWF Hegel, and Carl Stumpf, is defined as the study of experience or consciousness structures from a first-person perspective and was first placed at the center of a philosophical movement by Edmund Husserl. In the material world, objects are formed in many different ways in consciousness through perception, imagination, thought, emotion, memory, interpretation, etc., and are experienced in various ways. The object is the object of consciousness, and experience represents the “content/meaning” of the object. Husserl invites viewers to the center of the work in the field of art with the phrase “turn to the things themselves,” while conveying the principle of pure perception in design and enabling users to perceive products in depth. Merleau-Ponty, on the other hand, develops his own unique phenomenological method, explaining perception as the interaction between the body the environment and defining the body as the space for perceiving the world. Through this method, known as the phenomenology of perception, the message is seen not only as an aesthetic product but also as a perceptual experience, providing clues about the experiential dimension of visual communication elements and offering a unique perspective on the design process. In this context, the article examines the phenomenological approach through the works of two thinkers, exploring how it is reflected in interactive billboards in public spaces and how a phenomenological perspective can transcend the mere aesthetic product in design. It seeks to answer these questions through applications in the context of art and design, aesthetic understanding based on subjective perception and how this philosophy can guide design practices.

Keywords

Art , Design , Billboard , Phenomenology , Husserl , Merleau-Ponty

References

• Akalın T. ve Kurt M. (2023). Algı Fenomenolojisi Bağlamında Güncel Sanat Nesnesinin Alımlaması, International Journal Of Socıal And Humanıtıes Scıences Research (Ishsr), 10(97), 1574-1585.
• Barbaras, R. (2004). The being of the phenomenon: Merleau-Ponty's ontology (T. Toadvine & L. Lawlor, Trans.). Bloomington, IN: Indiana University Press.
• Başaran, B. (2023). Husserl ve Merleau-Ponty Fenomenolojilerinde Öznellik, Öznelerarasılık ve Solipsizm Problemi. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies 30, 73-92.
• Bravo D. M. R. (2025, 11 Ağustos). Christo and Jeanne-Claude, The Gates. Smarthistory. https://smarthistory.org/christo-and-jeanne-claude-the-gates/ Bullington, J. (2013). The Expression of A Psychosomatic Body From A Phenomenological Perspective, Springer Briefs in Philosophy
• Casey, E. S. (2009). How to Get from Space to Place in a Fairly Short Stretch of Time, Getting Back into Place: Toward a Renewed Understanding of the Place-World, Bloomington, Indianapolis: Indiana University Press
• Casley, A. (2019). Art in Public Places: A Phenomenological Investigation into the Relation between Art and the Place-World, [Doktora tezi] University of Winchester
• Chipp, H. (1968). Theories of Modern Art. California: University of California Press.
• Chou, H. J. (2009). The Effect of Experiential and Relationship Marketing on Customer Value: A Case Study of International American Casual Dining Chains in Taiwan, Social Behavior and Personality 37(7), 993-1008. doi:10.2224/sbp.2009.37.7.993
• Cloonan T. F. (2010). Art and Flesh: A Psychology of Art by Way of Merleau-Ponty, Les Collectifs du Cirp 1 (édition spéciale), 61-76. https://www.cirp.uqam.ca/CIRP/11-Cloonan.pdf Curiel, R. (2014, 18 Eylül). Ikea Turns Billboard Into Rock-Climbing Apartment. Bizbash https://www.bizbash.com/experiential-marketing/ikea-turns-billboard-into-rock-climbing-apartment
• De Bolla, P. (2001). Sanat ve Estetik (Çev. K. Koş). Ayrıntı Yayınları
• Deligöz, K. (2016). Deneyimsel Pazarlama, Siyasal Kitabevi
• EasyJet unveil talking billboard for recruitment campaign. (2024, 4 Nisan). Famous Campaigns. https://www.famouscampaigns.com/2024/04/easyjet-unveil-talking-billboard-for-recruitment-campaign/
• El-Bizri, N. (2004). La perception de la profondeur: Alhazen, Berkeley et Merleau-Ponty. Oriens-Occidens 5, 171–184.
• Fineberg, J. (2014). 1940’tan Günümüze Sanat: Varlık Stratejileri (Çev. S. Atay Eskier ve G. E. Yılmaz). Karakalem Kitabevi Yayınları
• Fischer, E. (2012). Sanatın Gerekliliği, (Çev. C. Çapan). Sözcükler Yayınevi
• Fiss, K. (2012, 6 Şubat). Karen Fiss on Ana Mendieta. SFMOMA’s Open Space https://openspace.sfmoma.org/2012/02/fiss-on-mendieta/
• Gallagher, S. ve Zahavi D. (2025). Phenomenological Approaches to Self-Consciousness. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://plato.stanford.edu/cgi-bin/encyclopedia/archinfo.cgi?entry=self-consciousness-phenomenological
• Grovier, K. (2025, 2 Haziran). Five works that reveal the philosophy of Banksy, Bbc. https://www.bbc.com/culture/article/20250602-five-works-that-reveal-the-philosophy-of-banksy
• Husserl, E. (1983). Ideas Pertaining to a Pure Phenomenology and to a Phenomenological Philosophy: First Book: General Introduction to a Pure Phenomenology, (F. Kersten, Trans.). Springer, Martinus Nıjhoff Publishers
• Husserl, E. (1989). Ideas pertaining to a pure phenomenology and to a phenomenological philosophy: Second book (R. Rojcewicz and A. Schuwer, Trans.). Dordrecht, The Netherlands: Kluwer Academic Publishers.
• Kedmey, K. (2017), Mark Rothko. Moma. https://www.moma.org/artists/5047-mark-rothko
• Kockelmans, J. J. (2007). Edmund Husserl ve Fenomenoloii, Cogito “Bellek, Öncesiz, Sonrasız”, Sayı 50, 111-140. Yapı Kredi Yayınları
• Küçükalp, K. (2006). Husserl, Fikir Mimarları-9, Say Yayınları
• Marian Goodman Gallery Tino Sehgal Yet Untitled Feat Pierre Huyghe. (t.y.). Artsy. https://www.artsy.net/show/marian-goodman-gallery-tino-sehgal-yet-untitled-feat-pierre-huyghe/info
• Marleau-Ponty, M. (2019). Göz ve Tin, (Çev. A. Soysal). Metis Yayınları
• Marseille: Banksy signs a mysterious lighthouse immediately vandalized. (2025, 2 Haziran) Artshortlist. https://artshortlist.com/en/journal/article/banksy-marseille-lighthouse
• Merleau-Ponty, M. (1964). Sense and Non-Sense (H. Dreyfus & P. A. Dreyfus, Trans.) Northwestern University Press.
• Merleau-Ponty, M. (1968). The Visible and the Invisible (Çev. A. Lingis). C. Lefort (Eds.), Northwestern University Press.https://monoskop.org/images/8/80/Merleau_Ponty_Maurice_The_Visible_and_the_Invisible_1968.pdf Merleau-Ponty, M. (2006). Algının Önceliği ve Onun Felsefi Sonuçları (Çev. Y. Yıldırım). Kabalcı Yayınları
• Merleau-Ponty, M. (2010). Algılanan Dünya (Çev. Ö. Aygün). Metis Yayınları
• Merleau-Ponty, M. (2016). Algının Fenomenolojisi (Çev. E. Sarıkartal ve E. Hacımuratoğlu). İthaki Yayınları
• Meyer, J. (2000). The Functional Site; or, The Transformation of Site Specificity. In Space, Site, Intervention: Situating Installation Art, E. Suderburg (Eds.), 23-38. Minneapolis, London: University of Minnesota Press.
• Moran, D. (2000). Introduction to Phenomenology. Routledge.https://www.drghazi.net/media/drghazi/365.pdf
• Önder N. (2024, 29 Nisan). Yumoş’tan tüm duyulara hitap eden bir iletişim çalışması: “Yumoş Sakura Tüneli”. Marketing Turkiye. https://www.marketingturkiye.com.tr/kampanyalar/yumos-sakura-tuneli/
• Panayırcı, U. C. ve Akyalçın, G. (2022). Deneyimsel Pazarlama ve Tüketici Angajmanı: Tüketici Tercihlerine Yönelik Bir Araştırma. Fenerbahçe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 377-391.
• Penn, A. (2014, 12 Eylül). IKEA Built An Awesome Rock Climbing Wall In France Using Its Own Furniture. Business Insider. https://www.businessinsider.com/ikea-built-a-furniture-rock-climbing-wall-in-france-2014-9
• Rojo, J. ve Harrington, S. (2016, 14 Eylül). Os Gemeos Paintings, Sculpture, Music, Dreams At Lehmann Maupin: Twin Brothers From Brazil Bring Their Street Art Magic To NYC. Huffpost. https://www.huffpost.com/entry/os-gemeos-lehmann-maupin_b_12001054
• Romaine, J. (2015). Marc Quinn: The Matter of Life and Death. Image Journal. Sayı 69. https://imagejournal.org/article/marc-quinn-matter-life-death/
• Sartre, J. P. (2010). Varlık ve Hiçlik (Çev. T. Ilgaz ve G. Çankaya Eksen). İthaki Yayınları.
• Self, W. (2009, 8 Haziran). Bring me the head of Marc Quinn!. Marc Quinn. http://marcquinn.com/assets/downloads/Bring_me_the_Head_of_Marc_Quinn_Will_Self_FULL.pdf
• Selvi, S. ve Kılıç, Y. (2023). Cezanne’dan Hareketle Merleau-Ponty’nin Fenomenolojisinde Sanatın Önemi. Temaşa Felsefe Dergisi sayı: 140-152. https://doi.org/10.55256/temasa.1272081
• Smith, D. W. (2018). Phenomenology. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://plato.stanford.edu/archives/sum2018/entries/phenomenology/
• Sokolowski, R. (2000). Introduction to Phenomenology. Cambridge University Press. https://archive.org/details/introductiontoph0000soko/page/n7/mode/2up?q=intentionality
• Sözer, Ö. (2019). Sanat: Görünendeki Görünmeyen, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Şan, E. (2016). Sanat Yapıtının Fenomenolojisi. MSGSÜ Sosyal Bilimler (14), 49-63.
• The Perceptual Paradoxes of Patrick Hughes. (2015, 2 Haziran). Artsy. https://www.artsy.net/article/artsy-editorial-the-perceptual-paradoxes-of-patrick-hughes
• Uçar, S. (2024, 2 Nisan). Servis Engelini Aşan Ketçap Panosu. MediaCat. https://mediacat.com/servis-engelini-asan-ketcap-panosu/
• Uzelac, M. (1998). Art and Phenomenology in Edmund Husserl. Axiomathes 9, 7–26. https://doi.org/10.1007/BF02681700
• Waldenfels, B. (2010). Fenomenolojiye Giriş (Çev. M. Keskin). İstanbul: Avesta Basın Yayın
• Weizenegger, C. F. (2022, 24 Mart). Phenomenology as an epistemological resource in design research. https://medium.com/%40cweiz/phenomenology-as-an-epistemological-resource-in-design-research-563f8b135541
• Wilson, M. (2020, 16 Temmuz). A-level: Marc Quinn, Self. Smarthistory. https://smarthistory.org/a-level-marc-quinn-self/
• Zahavi, D. (2018). Husserl’in Fenomenolojisi (Çev. S. Bayazit). Say Yayınları
• Zahavi, D. (2020). Fenomenoloji: İlk Temeller (Çev. S. Bayazit). Ayrıntı Yayınları
• Zahavi, D. (2025). Edmund Husserl. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://plato.stanford.edu/entries/husserl/