Postmodern Age and Social Media: Panorama of Like Society

Year 2024, Issue: 35, 90 - 118, 15.12.2024

Muhammed Yamaç

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1516153

Abstract

In the current social sphere digitalization has become an integral part of people’s lives and has shed light on the current state of society as a social phenomenon. The virtual world’s structure plays a crucial role in shaping the image and character of contemporary society, influencing social relationships and daily life. The younger generation’s identity is largely shaped by global and popular culture, and the ubiquitous “like” metaphor dominates. This has created a social and everyday life imagination centred around the concept of likes. Society’s current balance reflects a hedonistic and narcissistic image driven by the “live in the moment” motto of global and capitalist consumption practices. To ease integration into the global capitalist consumption culture, tools such as brands, fashion, and shopping create a certain image. However, the like image, together with the steps of following, commenting and sharing, is positioned as the most important sign and condition of gaining the right to live in social media forms, having a strong identity (virtual account) and gaining followers. On the other hand, in the postmodern age, the perception, practice and imagination of the society on the sociological ground can be exposed to narcissistic and hedonic like-patterned social media content. This research aims to address this problematic and to reveal the current situation sociologically. The main problem of our research is to discuss how to make sociological sense of the content produced in social media environments in the postmodern age. In this context, the main claim of the study is that digital content identities produced on today’s social media platforms can be understood or made sense of in an axis, perspective or framework that can be defined as “like society” in a relative aspect. The basic metaphor of the research, “like society”, is based on the concepts of “show society”, “display society” and “transparency society” in the literature as a different alternative. The research attempts to define a society with the concept of “like society” in response to the problematic of producing concepts in social sciences, which has long been a subject of debate in Turkey, and thus aims to contribute to the literature on sociology and sociology of religion to some extent. In this framework, the research attempts to understand, make sense of and analyse the panorama and praxis of the like society, which was put forward on the axis of social media in the postmodern age. In this article, the literature review method was used and the documents examined within this framework were analysed from an understanding and interpretative perspective.

Keywords

Sociology, Digitalisation, Social Media, Like Society, Postmodern Age, Panorama

Postmodern Çağ ve Sosyal Medya: Beğeni Toplumunun Panoraması

Abstract

Dijitalleşme, günümüz toplumlarının vazgeçilmez bir yaşam praksisi görünümündedir. Toplumsal bir fenomen olarak dikkat çeken dijitalleşme, beğeni (like) toplumunun panoramasını ortaya koymaktadır. Dijital yaşamın beğeni strüktürü, günümüz toplumunun imajını, karakterini ve (görece) kimliğini belirleyen önemli mekanizmalardan biri haline dönüşmüş durumdadır. Artık toplumsal ilişkiler ve gündelik yaşam beğeni sarmalının ağ motifleriyle yükselmektedir. Toplumun (dijital) kimliği küresel ve popüler kültür çerçevesinde şekillenmekte ve bu noktada dijital kimliklerle belirginleşen beğeni metaforunun hegemonyası ve sarmalı toplumsal ağların tüm departmanlarında gözlemlenebilmektedir. Beğeni motifli imajlarla bezenen kimlikler, toplumsal ve gündelik yaşam tasavvurunun arka planında etkili olmasının yanında toplumsal ilişki ağlarının praksisinde işlevsel bir mevzi kazanmış görünmektedir. Küresel ve kapitalist tüketim praksislerinin “anı yaşa” mottosu, hedonik ve narsist eğilimler, beğeni toplumunun imajını resmetmektedir. Bu kapsamda marka, moda ve alışveriş gibi enstrümanların araçsallaştırılmasıyla oluşturulan beğeni imajı, genç kuşağın küresel kapitalist tüketim kültürüne daha kolay entegre olmasını işlevsel kılmaktadır. Bununla birlikte beğeni imajı, takip, yorumlama ve paylaşma adımlarıyla birlikte sosyal medya formlarında yaşam hakkı kazanmanın, güçlü kimliğe (dijital hesap) sahip olmanın ve takipçi edinmenin en önemli işareti ve şartı olarak konumlanmaktadır. Diğer taraftan postmodern çağda sosyolojik zeminde toplumun algısı, pratiği ve tasavvuru, narsist ve hedonik eğilimli beğeni motifli sosyal medya içeriklerine maruz kalabilmektedir. Bu araştırma, söz konusu problematiği ele almayı ve güncel durumu sosyolojik olarak gözler önüne sermeyi amaçlamaktadır. Araştırmamızın temel problemi postmodern çağda sosyal medya ortamlarında üretilen içeriklerin sosyolojik olarak nasıl anlamlandırılacağını irdelemektir. Bu kapsamda çalışmanın temel iddiası ise günümüz sosyal medya platformlarında üretilen dijital içerikli kimliklerin görece bir yönüyle “beğeni toplumu” şeklinde tanımlanabilecek bir eksende, perspektifte veya çerçevede anlaşılabileceği veya anlamlandırılabileceğidir. Araştırmanın temel metaforu olan “beğeni toplumu”, literatürdeki “gösteri toplumu”, “teşhir toplumu” ve “şeffaflık toplumu” kavramsallaştırmalarına farklı bir alternatif olarak temellendirilmektedir. Araştırma, Türkiye’de uzun zamandır tartışma konusu olan sosyal bilimlerde kavram üretme problematiğine karşılık olarak “beğeni toplumu” kavramı ile bir toplum tanımlaması denemekte ve böylelikle sosyoloji ve din sosyolojisi literatürüne bir nebze de olsa katkı sunmayı amaçlamaktadır. Bu çerçevede araştırma, postmodern çağda sosyal medya ekseninde ortaya atılan beğeni toplumunun panoramasını ve praksislerini anlamaya, anlamlandırmaya ve irdelemeye girişmektedir. Çalışmada, literatür taraması yöntemi kullanılmış ve bu çerçevede incelenen dokümanlar anlayıcı ve yorumlayıcı bakış açısıyla analiz edilmiştir.

Keywords

Sosyoloji, Dijitalleşme, Sosyal Medya, Beğeni Toplumu, Postmodern Çağ, Panorama

Thanks

Editöryel ekibe çok teşekkür ederim.

References

• Alkın, Ruhi Can. “Ulrich Beck’in Risk Toplumu Kavramsallaştırması Ekseninde Toplumsal Kontrolün Dönüşümüne Giriş Denemesi”. Medeniyet ve Toplum 1/1 (Mayıs 2017), 35-54.
• Arı, Musa. “Tüketim Teşhiri ya da Teşhir Tüketimi”. Sosyoloji Divanı 6/11 (Haziran 2018), 163-175.
• Aydemir, Mehmet Ali - Ünsal, Ramazan. “Parazit Toplum: Yorgunluk Toplumunda Hakikati Örselemek”. İnsan ve Toplum 14/1 (Mart 2024), 171-195. dx.doi.org/10.12658/M0727
• Baudrillard, Jean. Tüketim Toplumu. çev. Nilgün Tutal - Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2004.
• Bauman, Zygmunt. Akışkan Modernite. çev. Sinan Okan Çavuş. İstanbul: Can Yayınları, 2017.
• Bayhan, Vehbi. “İnternet, Sosyal Medya ve Narsisizm”. Sosyoloji Divanı 5/9 (Haziran 2017), 165-174.
• Beck, Ulrich. Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru. çev. Kazım Özdoğan - Bülent Doğan. İstanbul: İthaki Yayınları, 2011.
• Beyaz Özbey, İlknur. “Dijitalleşme, Sosyal Medya ve Risk Toplumu”. İmgelem 6/10 (Temmuz 2022), 141-158. https://doi.org/10.53791/imgelem.1053815
• Can, İslam. Teşhir Toplumu: Sinoptikonun Gösterişçi Sakinleri. İstanbul: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2018.
• Can, İslam. “Teşhir Toplumu: Kavramlar, Kuramlar ve Pratikler”. Sosyoloji Divanı 6/11 (Haziran 2018), 9-26.
• Can, İslam - Ulutaş, Ejder. Teşhir Toplumu: Bir Duyu Sosyolojisi Denemesi. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2021.
• Coşkun, Başak. Neoliberal İktidar ve Özne. İstanbul: NotaBene Yayınları, 2019.
• Debord, Guy. Gösteri Toplumu ve Yorumlar. çev. Ayşen Ekmekçi - Okşan Taşkent. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1996.
• Demirdağ, Muhammet Fatih. Matruşka Toplum: Camekandan Lamekâna. Ankara: Zet Akademi Yayınları, 2024.
• Denizci, Ö. Mert. “Bilişim Toplumu Bağlamında İnternet Olgusu ve Sosyopsikolojik Etkileri”. Marmara İletişim Dergisi 15 (Temmuz 2009), 47-63.
• Durmuşahmet, Anıl. “Gözetim Akışı: Byung-Chul Han’ın Disiplin Toplumu Eleştirisi Olarak Performans Toplumu ve Kültürel İklimlendirme”. 4. Boyut Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi 20 (Ekim 2022), 57-75. https://doi.org/10.26650/4boyut.2022.003
• Foucault, Michel. Hapishanenin Doğuşu. çev. Mehmet Ali Kılıçbay. İstanbul: İmge Kitabevi, 1992.
• Goffman, Erving. Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu. çev. Barış Cezar. İstanbul: Metis Yayınları, 2016.
• Haberli, Mehmet. “Dijital Çağda Aile: Ebeveynleriyle İlişkisi Çerçevesinde Gençlik ve Din”. Türkiye İlahiyat Araştırmaları Dergisi 7/3 (Eylül 2023), 374-389.
• Haberli, Mehmet. Medyatikleşme ve Din: Kavram-Teori-Tartışma. 1. Baskı. İstanbul: Kitabi Yayınevi, 2023.
• Huberman, Jenny. Dijital Kapitalizmin Ruhu: Emek, Sermaye ve Sömürünün Değişen Kisvesi. çev. Melih Pekdemir. Ankara: FOL Kitap, 2023.
• Han, Byung-Chul. Yorgunluk Toplumu. çev. Samet Yalçın. İstanbul: Açılım Kitap, 2015.
• Han, Byung-Chul. Şeffaflık Toplumu. çev. Haluk Barışcan. İstanbul: Metis Yayınları, 2017.
• Han, Byung-Chul. Palyatif Toplum: Günümüzde Acı. çev. Haluk Barışcan. İstanbul: Metis Yayınları, 2022.
• Han, Byung-Chul. Anlatının Krizi. çev. Murat Erşen. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2024.
• Hotchkiss, Sandy. Narsistik Bir Dünyada Hayatta Kalma Rehberi. çev. Ahmet Bora Pekiner. İstanbul: Kuraldışı Yayınları, 2014.
• Kara, Zülküf - Aydın, Halime. “Schizo Society ya da Kapitalizmi Teşhir”. Sosyoloji Divanı 6/11 (Haziran 2018), 147-161.
• Lacan, Jacques. Psikanalizin Dört Temel Kavramı. çev. Nilüfer Erdem. İstanbul: Metis Yayınları, 2013.
• Meltwater - We Are Social. The Changing World of Digital in 2023. (London: We Are Social, 2024). https://wearesocial.com/uk/blog/2023/01/the-changing-world-of-digital-in-2023/
• Newport, Calvin C. Dijital Minimalizm. çev. Cansen Mavituna. İstanbul: Metropolis Yayıncılık, 2019.
• Primack, Brian A. vd. “Social Media Use and Per¬ceived Social Isolation Among Young Adults in the U.S”. American Journal of Preventive Medicine 53 (March 2017), 1-8. https://doi.org/10.1016/j.amepre.2017.01.010
• Robins, Kevin. İmaj, Görmenin Kültür ve Politikası. çev. Nurçay Türkoğlu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2013.
• Shakya, Holly B. - Christakis, Nicholas A. “Association of Facebook Use With Compromised Well-Being: A Longitudinal Study”. American Journal of Epidemiology 185/3 (February 2017), 203-211. https://doi.org/10.1093/aje/kww189
• Sennett, Richard. Kamusal İnsanın Çöküşü. çev. Serpil Durak - Abdullah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2010.
• Tekin, Ferhat. “Bedenin Teşhiri: Dile Gelen Bedenden Duyuma Gelen Bedene”. Sosyoloji Divanı 6/11 (Haziran 2018), 133-146.
• Yücedağ, İbrahim - Demir, Ali Eren. “Performans Toplumunda Mutluluk Endüstrisi ve Spiritüellik”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34 (Haziran 2024), 6-26. https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1413220