Yemen's Transformation Process to a Failed State

Yıl 2021, , 455 - 473, 24.11.2021

Şevket Şeker

https://doi.org/10.30692/sisad.926410

Öz

States that cannot maintain their authority or sovereignty are described as failed states. Yemen, whose political system and state mechanism have collapsed, is currently experiencing a bad humanitarian crisis in the world, and is described as a failed or fragile state. The purpose of this purpose is to express Yemen's unsuccessful state turn. In this process, the unfair sharing of prosperity and power, under the influence of the political and economic institutions of Yemen, has led to the questioning of the legitimacy of the state. The legitimacy crisis that broke out after the overthrow of Saleh after the Arab Spring demonstrations turned into a civil war with the articulation of foreign intervention, and the state system was completely destroyed. Tertiary actors involved in Yemen politics have made Yemen a field where power and domination struggle is being experienced. With the effect of such a condition, Yemen started to be considered as the most fragile state. It has remained linked to a great humanitarian crisis, from the state of the state apparatus to actually collapse. In addition, the chaotic environment in Yemen threatens the international community.

Anahtar Kelimeler

Yemen, Failed State, Foreign Intervention

YEMEN’İN BAŞARISIZ DEVLETE DÖNÜŞ SÜRECİ

Öz

Otoritesini veya egemenliğini muhafaza etme gücüne sahip olamayan devletler başarısız devlet olarak ifade edilmektedir. Siyasi sistemi ve devlet mekanizması çökmüş olan şu anda dünyanın en kötü insani krizinin yaşandığı Yemen, en başarısız ya da kırılgan devlet olarak nitelendirilmektedir. Bu çalışmanın amacı, Yemen’in en başarısız devlet olma sürecini ifade etmektir. Bu süreçte Yemen’in sömürücü siyasi ve ekonomik kurumlarının etkisiyle refah ve iktidarın adil paylaşılmaması devletin meşruiyetinin sorgulanmasına neden olmuştur. Arap Baharı gösterileri sonrasında Salih’in devrilmesinden sonra patlak veren meşruiyet krizi, dış müdahalenin eklemlenmesiyle iç savaşa dönüşmüş ve devlet sisteminin tamamen yok olmasına yol açmıştır. Ülke siyasetine müdahil olan üçüncül aktörler Yemen’i bölgesel güç ve hakimiyet mücadelesinin yaşandığı bir saha haline getirmiştir. Böylesi bir durumun etkisiyle Yemen en kırılgan devlet olarak nitelendirilmeye başlanmıştır. Devlet aygıtının tamamen çökmesi durumundan dolayı büyük bir insani kriz ile karşı karşıya kalmıştır. Ayrıca Yemen’deki kaotik ortam gerek bölgesel gerekse uluslararası toplumu tehdit etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yemen, Başarısız Devlet, Dış Müdahale

Kaynakça

• AA. (2018). [Erişim: 26.12.2020, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yemende-koalisyon-gucleri-yanlislikla-sivilleri-vurdu-14-olu-4-yarali/1124340]
• AA. (2021).[Erişim: 11.01.2021, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yemendeki-insani-kriz-2020-yilinda-daha-da-derinlesti/2098648]
• Acemoğlu, D., & Robinson, J. A. (2014). Ulusların Düşüşü: Güç, Zenginlik ve Yoksulluğun Kökenleri,(Çev. FR Velioğlu). İstanbul, DK Doğan Kitap.
• Açıkalın, S., Coşkun, G., & Laçiner, S. (2010). Yemen Dosyası. USAK Books.
• Albahesh, A. (2018). The Houthi Movement in Yemen: From Insurgency to Military Coup, 2004–2014 [Erişim: 12.31.2020, https://medium.com/@drabdoalbahesh/the-houthi-movement-in-yemen-from-insurgency-to-military-coup-2004-2010-6756fbfa410b ]
• al-Deen, M. S. (2019). Federalism in Yemen: A Catalyst for War, the Present Reality, and the Inevitable Future. SANA'A CENTER, [Erişim: 20.12.2020 https://sanaacenter.org/publications/analysis/7124 ]
• Aljazeera. (2015). [Erişim: 31.12.2020 https://www.aljazeera.com/news/2015/1/14/al-qaeda-in-yemen-claims-charlie-hebdo-attack]
• Aljazeera. (2020a).[Erişim: 26.12.2020 https://www.aljazeera.com/news/2020/4/26/yemen-what-is-the-southern-transitional-council ]
• Aljazeera. (2020b). [Erişim: 30.12.2020 https://www.aljazeera.com/news/2020/12/30/several-killed-in-attack-on-yemens-aden-airport]
• Aljazeera, (2021), [Erişim: 21.04.2021, https://www.aljazeera.com/news/2021/2/16/biden-admin-ends-trump-era-houthi-terrorist-designation]
• Arı, T. (2012). Geçmişten Günümüze Orta Doğu - Siyaset, Savaş ve Diplomasi (Cilt 1). BURSA: Marmara Kitap Merkezi .
• Arı, T. (2015). Yemen’de Arap Baharından Husi Darbesine:Bir Demokrasi Denemesinden Başarısız Devlete Mi? SDE Bakış(8), 1-10.
• Ayhan, V. (2010). Yemen İç Savaşı: İktidar Mücadelesi, Bölgesel Etkiler Ve Türkiye İle İlişkiler. Orsam.
• Balcı, A. (2008). Yemen 2006. K. İnat, & M. Ataman içinde, Ortadoğu Yıllığı 2006 (s. 330-342). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Baron Adam. (2015). Mapping the Yemen conflict, ECFR, [Erişim:08.04.2021, https://ecfr.eu/special/yemen/]
• BBC. (2015). [Erişim: 30.12.2020, https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/04/150421_suudi_arabistan_yemen_operasyon_bitti]
• Buzan B. (1983). People, States and Fear: The National Security Problem in International Relations. The University of North Carolina Press.
• Büyükkara, M. A. (2011). Sosyal, Siyasi ve Dini Yönleriyle Yemen Hûsî Hareketi. Dîvân: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi(30), 115-152.
• Carapico, S. (1994). Yemen: Human Rights in Yemen During and After the 1994 War. Human Rights Watch/Middle East6(1), 1-32.
• Cnntürk. (2012). Yemen'de çatışmalı seçim, [Erişim: 12.12.2020 https://www.cnnturk.com/2012/dunya/02/21/yemende.catismali.secim/650061.0/index.html]
• Domazeti, R. (2020). Yemen’de İnsani Kriz Derinleşiyor. İnsamer.
• DW. (2016) [Erişim, 26.12.2020, https://www.dw.com/tr/s%C4%B1n%C4%B1r-tan%C4%B1mayan-doktorlar-yemende-hastane-vuruldu/a-19476821 ]
• Euronews. (2018) [Erişim:26.12.2020, https://tr.euronews.com/2018/08/13/suudi-arabistan-dan-yemen-de-sivillerin-vuruldugu-saldiriya-sorusturma ]
• Fragilestatesindex [Erişim: 01.11.2020, https://fragilestatesindex.org/country-data/]
• Fukuyama Francis, (2015), Devlet İnşası 21. Yüzyılda Yönetişim ve Dünya Düzeni, (Çev. Türkan Çolak), İstanbul, Profil Yayıncılık.
• Gerges, F. A. (1995). The Kennedy Administration and the Egyptian-Saudi Conflict in Yemen: Co-Opting Arab Nationalism. Middle East Journal 49(2), 292-311.
• Gün, M. S. (2012). Yemen’de Arap Baharı. Yasama Dergisi(22), 120-140.
• Habertürk(2011), "Yemen'i yönetmek yılanların başları üstünde dans etmek gibi" [Erişim:20.04.2021, https://www.haberturk.com/dunya/haber/607074-yemeni-yonetmek-yilanlarin-baslari-ustunde-dans-etmek-gibi]
• Helman Gerald B. & Steven R. Ratner, (1993), Saving Failed States, 3-20.
• Hill, G., Salisbury, P., Northedge, L., & Kinninmont, J. (2013). Yemen: Corruption, Capital Flight and Global Drivers of Conflict. London: Chatham House Report.
• Kurt, V. (2019). Arap İsyanları Sonrasında Ortadoğu’da Vekalet Savaşları: Yemen Örneği. International Journal of Political Science & Urban Studies Uluslararası Siyaset Bilimi ve Kentsel Araştırmalar Dergisi, 7(1), 307-326.
• Kurt, V. (2019, 01). Yemen Krizinde Suudi Arabistan’ın Çıkmazı. Kriter Dergi, [Erişim: 31.12.2020, https://kriterdergi.com/dosya-iki-kusatma-arasinda-yemen/yemen-krizinde-suudi-arabistanin-cikmazi ]
• Monitor, M. E. (2019). [Erişim: 27.12.2020 https://www.middleeastmonitor.com/20191107-official-saudi-arabia-confirms-talks-with-yemens-houthis/ ]
• Moyer, J. D., Hanna, T., Bohl, D. K., & Mapes, B. R. (2019). Assessıng The Impact Of War In Yemen. United Nations Development Programme (UNDP).
• Muslu, E. (2012). Yemen 2011 . K. İnat, B. Yıldırım, F. Aydın, & M. Ataman içinde, Ortadoğu Yıllığı 2011 (s. 323-359). Açılım Kitap.
• Muslu, E. (2016). Yemen 2015. K. İnat, & M. Ataman içinde, Ortadoğu Yıllığı 2015 (s. 245-263). Açılım Kitap.
• Niyazi, M. (2017). Yemen! Ah Yemen! . İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Nytimes. (2019). [Erişim: 31.12.2020 https://www.nytimes.com/2019/04/16/us/politics/trump-veto-yemen.html ]
• Orkaby, A. A. (2014). The International History of the Yemen Yemen Civil War, 1962-1968. Doctoral dissertation. Harvard University.
• Orsam. (2020) [Erişim: 26.12.2020, 12 26, 2020 tarihinde https://orsam.org.tr/tr/riyad-anlasmasinin-basarisiz-olmasindaki-etkenler ]
• Owen, R., & Pamuk, Ş. (2002). 20. Yüzyılda Ortadoğu Ekonomileri Tarihi. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
• Özey, R. (2017). Ortadoğu’nun jeopolitiği. Ankara: Pegem Yayınevi. Patrick Stewart, (2006), Weak States and Global Threats: Fact or Fiction? The Washington Quarterly 29(2), 27-53
• Perkins, B. M. (2017). Yemen: Between Revolution and Regression. Studies in Conflict & Terrorism 40(4), 300-317.
• Potter, Donald W.(2004), State responsibility, sovereignty, and failed states. Australasian Political Studies Association.
• Primakov, Y. (2010). Rusların Gözüyle Ortadoğu. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Rotberg Robert I.(2003), Failed States, Collapsed States, Weak States: Causes and Indicators, State failure and state weakness in a time of terror, 1, 25.
• SABA. (2013, 03 18). [Erişim:19.12.2020, https://www.saba.ye/en/news302514.htm ]
• Schmitz, C. (2014). Yemen's National Dialogue. Middle East Institute, [Erişim: 19.12.2020 https://www.mei.edu/publications/yemens-national-dialogue]
• Sputnik. (2020). [Erişim: 20.12.2020, https://tr.sputniknews.com/ortadogu/202008151042658438-birlesik-arap-emirlikleri-destekli-guney-gecis-konseyi-milisleri-adenden-cikartiliyor/ ]
• Statista. (2020a). [Erişim: 31.12.2020, https://www.statista.com/statistics/428496/us-drone-strikes-in-yemen/ ]
• Statista. (2020b). [Erişim: 31.12.2020, https://www.statista.com/statistics/274007/airstrikes-in-yemen-by-the-us-since-2002/#statisticContainer ]
• Telci, İ. N., & Kadri, F. (2017, 12 11). Yemen’de Bir Devrin Sonu: Sarsılan İttifaklar ve Salih Sonrası Dönem, Ormer, [Erişim: 01.01.2021, https://ormer.sakarya.edu.tr/20,3,,269,yemen_de_bir_devrin_sonu_sarsilan_ittifaklar_ve_salih_sonrasi_donem.html]
• Telci, İ. N., Yetim, M., & Ereli, G. (2020). Yemen İç Savaşı: Bölgesel Ve Küresel Aktörler, Yerel Unsurlar Ve Çatışmanın Geleceği. Ankara: ORSAM.
• Thiel, T. (2015, 07 20). Yemen’s Imposed Federal Boundaries. Middle East Report Online, [Erişim: 19.12.2020, https://merip.org/2015/07/yemens-imposed-federal-boundaries/ ]
• Tınas, M. (2020). Yemen İç Savaşı’nda Husiler: Vekâlet İlişkisinin Karmaşık Yapısı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 117-136.
• Topçu, G. (2020). Anadolu Ajansı, [Erişim: 26.12.2020, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suudi-arabistandan-riyad-anlasmasini-hayata-gecirecek-yeni-oneri/1925625]
• Trt Haber (2021). [Erişim: 12.01.2021, https://www.trthaber.com/haber/dunya/abd-yemendeki-iran-destekli-husileri-teror-orgutu-ilan-edecek-546220.html ]
• Undp.org. [Erişim: 10.01.2021, http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/YEM ]
• Unesco. [Erişim: 09.12.2020, http://uis.unesco.org/en/country/ye ]
• Unicef. (2019). [Erişim: 10.01.2021, https://www.unicef.org/yemen/education ]
• Unocha.org. (2020). [Erişim: 09.01.2021, https://www.unocha.org/yemen/crisis-overview ]
• Wenner, M. W. (1993). The Civil War in Yemen, 1962–1970. R. Licklider içinde, Stopping the Killing: How Civil Wars End (s. 95-123). NYU Press.
• Worldbank.org. [Erişim: 10.01.2021, https://data.worldbank.org/country/yemen-rep ]
• Yıldırım, E. (2015). Yemen Ortadoğu’nun Taşrasındaki Çatışma. İnsamer.
• Zartman I. William, (1995), Collapsed States: The Disintegration and Restoration of Legitimate Authority, Lynne Rienner Publishers