Üniversite Deneyimlerinin Körcül Anlamı: Bir transandantal Fenomenoloji Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 17, 216 - 260, 11.11.2022

Dilek Karaca , Ömer Avcı

https://doi.org/10.25306/skad.1106667

Öz

Bu çalışmada; görme engelli üniversite öğrencilerinin üniversite sürecinde yaşadıkları deneyimler ve bu deneyimlere yükledikleri anlamlar araştırılmıştır. Araştırma kapsamında farklı üniversitelerin farklı bölümlerinde öğrenim görmekte olan görme engelli on altı kadın ve on sekiz erkek öğrenciyle görüşme gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın yöntemi nitel paradigma altında geliştirilen desenlerden biri olan transandantal fenomenoloji desenidir. Veri toplama aracı olarak görme engelli üniversite öğrencileriyle yarı yapılandırılmış olarak gerçekleştirilen yüz yüze görüşmeler ile sosyal medya platformları üzerinden gerçekleştirilen görüşmeler kullanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda bağım, öğrenme, motivasyon, gereksinimler ve ontolojik denklikten oluşan beş ana ve bunlara ait on sekiz alt tema ortaya çıkmıştır. Araştırmanın sonuç ve öneriler kısmında görme engelli çocuğa sahip ailelere, görme engelli üniversite öğrencilerine, engelsiz üniversite birimlerinde görev yapan yetkililere, öğretim üyelerine, mühendis, mimar ve müteahhitler ile topluma dair önerilere yer verilmiş, öneriler sunulurken tema ve alt temalar göz önünde bulundurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Engellilik, Görme engellilik, Yükseköğretim, Transandantal Fenomenoloji., Disability, Impairment, Visual Impairment, Higher Education, Transcendental Phenomenology.

The Meaning of University Experience for the Visually Impaired: A Transcendental Phenomenological Study

Öz

In this qualitative study, we investigated the blind university students’ experiences and how they made meanings of those experiences. Sixteen visually impaired female and eighteen male participants studying at various universities and majors have participated in the study. We followed the procedures of transcendental phenomenology design. We collected data through in person and virtual semi-structured interviews. After the analyses of the data, five major themes of dependency, learning, motivation, needs, and ontological equity and eighteen subthemes of these major themes emerged. In the conclusion and suggestion section of the paper, we have made suggestions for families who have blind children, blind university students, officials working at disability offices at universities, university instructors, engineers, architects, and contractors, as well as the society at large based on our findings.

Anahtar Kelimeler

Disability, Impairment, Visual Impairment, Higher Education, Transcendental Phenomenology.

Kaynakça

• Amin, A. S., Sarnon, N., Akhir, N. M., Zakaria, S. M., & Badri, R. N. F. R. Z. (2021). Main Challenges of Students with Visual Impairment at Higher Education Institutions. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 10(1), 734-747.
• Avci, O. (2016). Positionalities, Personal Epistemologies, and Instruction: An Analysis. Journal of Education and Training Studies, 4(6), 145-154.
• Bahadır Ş, Dinçer E, Öner E, Özkaya A, Öztek Ö. (2016). Üniversitede Engelli Öğrenci Olmak. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 16(1), 27-55.
• Baltes, M.M. (1995). Dependency in old age: Gains and losses. Current Directions in Psychological Science , 4 (1), 14-19.
• Bandura A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman.
• Binatlı Büyükkurt, G. (1994). Sosyal beceriler ve program dışı etkinlikler bağlamında görme engelli yükseköğretim gençliği ve bu gençliğin üniversitelerde karşılaştığı sorunlar. Eğitim ve Bilim, 18(94), 22-34.
• Bulut, S. (2015). Görme engellilere yabancı dil olarak Türkçe öğretimi. Kesit Akademi Dergisi, (1), 138-173. Burcu, E. (2002). Üniversitede Okuyan Özürlü Öğrencilerin Sorunları: Hacettepe-Beytepe Kampüsü öğrencileri örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19 (1), 83-103.
• Burcu, E. (2015). Engellilik Sosyolojisi. Anı Yayıncılık. 1. Baskı: İstanbul.
• Çağlar, S. (2009). Uluslararası Hukuk ve Türk Hukuk Sisteminde Engellilerin Eğitim Hakkı ve Devlet Yükümlülükleri. Beta Yayıncılık: İstanbul.
• Çayır, K., Soran,. M. ve Ergün, M. (2015). Engellilik ve Ayrımcılık. Karekök Yayınları: İstanbul.
• Demirci, M.E. (2005) Homeros’tan Aşık Veysel’e tarihte ve toplum yaşamında körler. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi: İstanbul.
• Dökmen, Y. ve Kışlak, T. (2004). Engelli olan ve olmayan üniversite öğrencilerinin demografik ve psikolojik özellikleri ile sorunlarının karşılaştırılması. Kriz Dergisi, 12(2), 33-47.
• Duckworth, A. (2016). Grit: The power of passion and perseverance. New York, NY: Scribner.
• Duckworth, A. L., Peterson, C., Matthews, M. D., & Kelly, D. R. (2007). Grit: perseverance and passion for long-term goals. Journal of personality and social psychology, 92(6), 1087.
• Eged (2019). erişilebilir üniversite sürecinin engelli öğrenciler tarafından değerlendirilmesi. Eğitimde Görme Engelliler Derneği: Ankara. https://www.eged.org/node/516 (Erişim Tarihi: 23.03.2020).
• Elıbal, I. (2001). Üniversitede okuyan görme engelli öğrencilerin karşılaştığı problemler ve çözüm yolları http/sunsıte bılkent edu tr/pub/korler/korler. GoUnPrb htm.
• Emiroğlu, B.G. (2015). Üniversitelerin engelli destek ofislerinin web sayfalarının erişilebilirlikleri. Journal of Educational Sciences & Practices, 14(27), 43-55.
• Engelliler Hakkında Kanun (2005). Kanun Numarası: 5378. Kabul Tarihi: 01.07.2005. Sayı: 25868 https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5378.pdf
• Güray, Ş. (2014). Yüksek lisans eğitiminde hizmet kalitesi bağlamında görme engelli bir öğrencinin öğrenme yaşantılarının incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 1(2), 66-73.
• Hewett, R., Douglas, G., McLinden, M., & Keil, S. (2017) Developing an inclusive learning environment for students with visual impairment in higher education: Progressive mutual accommodation and learner experiences in the United Kingdom. European Journal of Special Needs Education, 32:1, 89-109.
• Hofer, B. K. (2001). Personal epistemology research: Implications for learning and teaching. Journal of Educational Psychology Review, 13(4), 353-383.
• Hughes, B. (2007). Being disabled: Towards a critical social ontology for disability studies. Disability & Society, 22(7), 673-684.
• Khosa, D.K. & Volet, S.E. (2013). Promoting effective collaborative case-based learning at university: A metacognitive intervention. Studies in Higher Education, 38 (2013), pp. 870-889
• Köten, E., & Erdoğan, B. (2014). Engelli gençler, sosyal dışlanma ve internet. İstanbul Gelişim Üniversitesi Yayınları.
• Moerer-Urdahl, T., ve Creswell, J. W. (2004). Using transcendental phenomenology to explore the “ripple effect” in a leadership mentoring program. International journal of qualitative methods, 3(2), 19-35.
• Molm, L. D., Schaefer, D. R., & Collett, J. L. (2007). The value of reciprocity. Social Psychology Quarterly, 70(2), 199–217.
• Moustakas, C. (1994). Phenomenological research methods. Sage, Thousand Oaks, CA.
• Namlı, S. ve Suveren, S. (2017). Beden eğitimi ve spor programlarında okuyan engelli öğrencilerin bölümlerine uyumlarını tespit etmek amacıyla ölçek geliştirme çalışması. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(3), 340-353.
• Öztürk, M. (2011). Türkiye'de engelli gerçeği. Canda Özür Olmaz Derneği Yayınları: 1. Baskı: İstanbul.
• Özyürek, M. (2006) Türkiye'de Engellilere Yönelik Tutumların Değiştirilmesi. Kök Yayıncılık: Ankara.
• Phillips-Pula, L, Trunk, J, &Pickler, R.H. (2011). Understanding phenomenological approaches to data analysis. Journal of Pediatric Health Care, 25 (1), 67-71.
• Sarı, H. (2005). Selçuk üniversitesinde öğrenim gören bedensel engelli ve görme engelli öğrencilerin karşılaştıkları sorunlar ve çözümüne yönelik çağdaş öneriler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 335-355.
• Şenel, G. (1996) Yetersizliği olan ve olmayan gençlerin yetersizliğe yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Özel Eğitim Dergisi, 2(2) 68-75.
• Şenel, S. (2015). Görme engelli öğrencilerin üniversite giriş sınavı deneyimleri. Hacettepe Journal of Educational Research, 1(1) 1-17.
• Shakespeare, T. & Watson, N. (2002). The social model of disability: an outdated ideology? Research in Social Science and Disability, 2, 9–28
• Slavin, R.E. (2018). Educational pyschology: Theory and practice (12th ed.). NY: Pearson.
• Slavin, R.E., Hurley, E.A., & Chamberlain, A.M. (2003). Cooperative learning and achievement: theory and practice. W.M. Reynolds, G.J. Miller (Eds.), Handbook of psychology volume 7: Educational psychology, pp. 177-198. Wiley, Hoboken, NJ.
• T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı (2002). Türkiye Özürlüler Araştırması, Ankara.
• Tuncer, A., Karasu, N., Altunay, B. ve Güler, Ö. (2011). Türkçe ilköğretim kitaplarında engel ve engellilik: Bir doküman analizi örneği. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (2), 439-457.
• Turner, B. S. (2001). Disability and the sociology of the body. In G. Albrecht, K. Seelman & M. Bury (Eds). The handbook of disability studies (London, Sage), 252–266.
• Uluocak, Ş. ve Aslan, C. (2012). Toplum ve engelliler. Oktay Matbaacılık. Çanakkale Kitaplığı 1. Baskı: Çanakkale.
• Van Maanen, J. (1979). Reclaiming qualitative methods for organizational research: A preface. Administrative science quarterly, 24(4), 520-526.
• Weiner, B. (1986). An attributional theory of motivation and emotion. New York: Springer-Verlag.
• Wiliam, D. (2011). Embedding formative assessment. Solution Tree Press, Bloomington, IN.
• Yıldız, S., & Gürler, S. (2018). Görme engelli bireylerin engelli haklarına dair bilgi düzeylerinin ölçülmesi-Ankara örneği. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), 8(1), 241-268.
• YÖK (2021) Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. istatistik.yok.gov.tr
• Zipf, G.K. (1949). Human Behaviour and the Principle of Least Effort. Addison-Wesley, Reading, MA, 1949)
• 5378 Sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Yayımlandığı Resmi Gazete: 7.07.2005/ 25868 https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5378.pdf. (Erişim Tarihi: 19.12.2020)