Ömer Seyfettin and Ali Canip Yöntem's Views on Muallim Naci

Year 2025, Volume: 11 Issue: 22, 85 - 98, 30.06.2025

Bedirhan Ünlü

https://doi.org/10.25306/skad.1692040

Abstract

The publication of the article “New Language” (Yeni Lisan) in Genç Kalemler magazine in 1911 marked a significant turning point in the history of Turkish literature. The ideas presented in this article, which functioned as a manifesto for the National Literature movement, were later systematized by the writers associated with the magazine through both literary works and theoretical discourse. In this context, the theoretical writings of prominent National Literature figures such as Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin, and Ali Canip Yöntem played a critical role in the dissemination of the movement's principles. These authors, who asserted that Turkish literary history developed under Eastern and Western influences, regarded Muallim Naci as the final representative of the Eastern (Oriental) tradition. From the very first “New Language” article, they called for the end of the old literary understanding that Muallim Naci was believed to embody. Nevertheless, Ömer Seyfettin and Ali Canip Yöntem continued to mention Muallim Naci in various articles. During the formative years of the National Literature movement, both writers expressed a distinctly negative stance toward Muallim Naci, believing that his influence had hindered the progress of Turkish literature. At times, their criticisms extended to personal jabs at Naci's character. However, after Ömer Seyfettin's death, Ali Canip Yöntem’s writings began to reflect a change in his perspective. Over a relatively extended period, Ali Canip articulated more favorable views on Muallim Naci in his subsequent writings. This study aims to analyze the perspectives of Ömer Seyfettin and Ali Canip Yöntem on Muallim Naci, the evolution of these views over time, and the underlying reasons for such changes.

Keywords

Ömer Seyfettin, Ali Canip Yöntem, Muallim Naci, Criticism

Ömer Seyfettin ve Ali Canip Yöntem'in Muallim Naci Hakkındaki Görüşleri

Abstract

1911 yılında Genç Kalemler dergisinde "Yeni Lisan" makalesinin yayımlanması Türk edebiyatı tarihi açısından önemli bir dönüm noktası olur. Millî Edebiyat'ın bildirgesi niteliğindeki makalede ortaya konulan düşünceler, dergi etrafında toplanan sanatçılar tarafından daha sonra hem edebî metinler aracılığıyla hem de teorik söylemler üzerinden sistemleştirilir. Bu bağlamda Millî Edebiyat Dönemi'nin önde gelen isimlerinden Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin ve Ali Canip Yöntem'in ele aldıkları teorik yazıları Millî Edebiyat'ın yaygınlaşmasında önemli bir işleve sahiptir. Söz konusu yazılarda Türk edebiyatı tarihinin Doğu ve Batı etkisinde geliştiğini iddia eden Millî Edebiyat Dönemi sanatçıları, eskinin (Şark) son dönem temsilcisi olarak Muallim Naci'yi görürler. İlk "Yeni Lisan" makalesinden itibaren Muallim Naci'nin temsil ettiğine inandıkları eski edebiyat anlayışının son bulmasını isterler. Bununla birlikte Ömer Seyfettin ve Ali Canip Yöntem çeşitli dergilerde yazdıkları yazılarla Muallim Naci'den bahsetmeyi sürdürürler. Millî Edebiyat'ın sistemli bir şekilde ortaya çıktığı yıllarda her iki sanatkâr da Muallim Naci'ye karşı olumsuz bir tavır içerisindedir. Bu dönemde ortaya koydukları görüşlerde Ömer Seyfettin ve Ali Canip, Muallim Naci'nin Türk edebiyatını geriye götürdüğüne inanırlar. Nitekim yazılarında zaman zaman Naci'nin kişiliğine varan tarizler göze çarpar. Ancak Ömer Seyfettin'in vefatından sonra yazılarına devam eden Ali Canip'in Muallim Naci hakkındaki görüşlerinde değişimler meydana gelir. Ali Canip, uzun sayılabilecek bir dönemde ele aldığı Muallim Naci'ye dair yazılarında birtakım olumlu görüşler ileri sürer. Bu çalışmada da Ömer Seyfettin ve Ali Canip Yöntem'in Muallim Naci'ye dair ortaya koydukları görüşler ile zaman içinde meydana gelen değişimler ve nedenleri ele alınmaktır.

Keywords

Ömer Seyfettin, Ali Canip Yöntem, Muallim Naci, Tenkit

References

• Aktaş, Ş. (2007). Türk edebiyatı tarihi 3. Talât Sait Halman. In O. Horata, Y. Çelik, N. Demir, M. Kalpaklı, R. Korkmaz, & M. Ö. Oğuz (Eds.), Millî Edebiyat (1911–1923) (ss. 183–268). Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Aras, S. (2023). Ali Canip Yöntem'in kaleminden şair ve yazarlar. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].
• Argunşah, H. (2009). Millî Edebiyat. In R. Korkmaz (Ed.), Yeni Türk Edebiyatı el kitabı: 1839–2000 (ss. 183–236). Grafiker Yayınları.
• Beyaz, Y. (2014). Milli edebiyat döneminde tenkid. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(31), 68-81.
• Ercilasun, B. (2013). İkinci meşrutiyet devrinde tenkit. Dergâh Yayınları.
• Ercilasun, B. (2019). Edebiyat tarihi ve tenkit. Dergâh Yayınları.
• Genç Kalemler (1999). Genç Kalemler Dergisi. İ. Parlatır & N. Çetin (Haz.). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Harmancı, A. (2012). Ali Canip Yöntem'in sanata ve edebiyata bakışı. Turkish Studies, 7(3), 1449-1459.
• Korkmaz, A., & Üstün, K. (2024). Yeni lisan makalesinde eleştirel söylem. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 8(2), 669-691.
• Özgül, M. K. (2016). Şiirin hazanında gazel dökenler ve Muallim Naci Efendi. Kitabevi Yayınları.
• Seyfettin, Ö. (2021). Makaleler. H. Argunşah (Haz.). Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2008). XIX. Asır Türk Edebiyatı tarihi. Yapı Kredi Yayınları.
• Tansel, F. A. (1953). Muallim Naci ile Recaizâde Ekrem arasındaki münakaşalar ve bu münakaşaların sebep olduğu edebî hâdiseler. Türkiyat Mecmuası, 10, 159-200.
• Tarakçı, C. (1994). Muallim Naci Efendi hayatı ve eserlerinin tenkîdi. Sönmez Ofset Matbaası.
• Timur, K. (2020). Sonsuzluğa uzanan ses: Ömer Seyfettin. In H. Argunşah, A. Şengül, & M. Gür (Eds.), Münekkit yönüyle Ömer Seyfettin (ss. 42–51). Dergâh Yayınları.
• Yöntem, A. C. (2005). Prof. Ali Canip Yöntem'in Yeni Türk Edebiyatı üzerine makaleleri. A. Sevgi & M. Özcan (Haz.). Tablet Kitabevi.