Turist Perspektifinden Apiturizm: Rehberli Turlara İlişkin Ziyaretçi Yorumlarının İncelenmesi

Yıl 2024, , 447 - 468, 15.08.2024

Nermin Ayaz Dönmez

https://doi.org/10.24010/soid.1372486

Öz

Apiturizm, arıcılık ve turizmin bir araya geldiği bir turizm türüdür. Bu çalışmanın temel amacı, dünya çapında arı kovanları, apiturizm çiftlikleri, apiturizm işletmeleri ve müze ziyaretçilerinin apiturizm faaliyetleri ile ilgili deneyimlerine ve rehberlerle ilgili görüşlerine odaklanarak yorumları incelemektir. Seyahat deneyimlerinin ve yorumlarının geniş bir kitleye ulaştığı platform olan TripAdvisor'daki 495 yorum üzerinden içerik analizi yapılıp analiz sonucunda 5 tema, 21 kategori ve 655 kod elde edilmiştir. Sonuç olarak turlar arı davranışlarını gözlemlemek, arı ürünleri hakkında bilgi edinmek, arılarla etkileşimde bulunmak, bal toplamak, balmumu ürünleri oluşturmak, bal tatmak, koruyucu giysiler giymek, arı kovanlarını gözlemlemek ve video sunumlarını izlemek gibi faaliyetleri kapsamaktadır. Apiturizm faaliyetlerini deneyimlemek turistlerde daha olumlu etki bırakmaktadır. Apiturizm rehberlerinin arı biyolojisi hakkında bilgili, eğlenceli, misafirperver, işine tutkulu ve yabancı dil konusunda yetkin olduğu anlaşılmaktadır. Ziyaretçiler rehberlerin bu alandaki uzmanlıklarını arı apioloğu, yürüyen ansiklopedi, arı doktoru, dipsiz zenginlik ve arı büyücüsü gibi ifadelerle dile getirmiştir. Türkiye'de apiturizm faaliyetlerinin geliştirilmesine yönelik öneriler arasında arıcılara, turist rehberlerine ve seyahat acentelerine yönelik sertifika programlarının başlatılması ve rehberlerin bu alanda uzmanlaşmasının teşvik edilmesi yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Apiturizm, Turist rehberi, Arı turizmi, Bal Turizmi, TripAdvisor

Apitourism Through the Perspective of Tourists: An Evaluation of Visitor Comments on Guided Tours

Öz

Apitourism is a type of tourism that combines beekeeping and tourism. The primary objective of this study is to investigate the reviews of tourists who visit apiaries, apitourism farms, apitourism businesses, and museums worldwide, focusing on their experiences with apitourism activities and guides. A content analysis was conducted on 495 reviews from TripAdvisor, a platform where travel experiences and comments reach a broad traveller. The analysis yielded five themes, 21 categories, and 655 codes. As a result, tours include activities such as observing bee behavior, learning about bee products, interacting with bees, collecting honey, creating beeswax products, tasting honey, wearing protective clothing, observing beehives, and watching video presentations. Experiencing apitourism activities creates a more positive opinion in tourists. It is understood that apitourism guides are knowledgeable about bee biology, fun, hospitable, passionate about their job and proficient in foreign languages. Visitors expressed the guides' expertise in this field with expressions such as "bee apiologist", "walking encyclopedia", "bee doctor", "bottomless wealth" and "bee wizard". Suggestions for developing apitourism activities in Türkiye include starting certification programs for beekeepers, tourist guides and travel agencies and encouraging guides to specialize in this field.

Anahtar Kelimeler

Apitourism, Tourist guide, Bee tourism, Honey tourism, TripAdvisor

Kaynakça

• Akar Şahingöz, S. ve İnci, F. (2018). Bolu ilinde üretilen arı ürünlerinin gastronomi turizmi kapsamında değerlendirilmesi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, Ek Sayı-1,519-533.
• Akdu, S. (2019). Turist rehberliğinde uzmanlaşma özel ilgi turlarından özel konulara. İçinde. Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 341-368). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Akdu, U. (2019). Sağlık turizmi rehberliği alanında uzmanlaşma. İçinde. Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 341-368). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Akyurt Kurnaz, H. ve Kurnaz, A. (2019). Gastronomi rehberliği alanında uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 199-230). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Akyürek, S. (2022). Reflections on visitors experiences of the beekeeping museum: an analysis of the guestbook notes. European Journal of Tourism Research, 32 (3215), 1-19.
• Alayande, K.A. (2021). The apitourism advances in its research aspects. Journal of Apitherapy, 8 (9), 1.
• Aliyeva, Z.N., Baiburiyev, R.M., Lorant, D.D., Shagyrbay, A.S. & Kaliaskarova, Z.K. (2019). Problems and prospects of development of apitourism in Kazakhstan. Bulletin of the National Academy of Sciences of The Republic of Kazakhstan, 6 (382), 45-53.
• Ap, J. & Wong, K.K.F. (2001). Case study on tour guiding: professionalism, issues and problems. Tourism Management, 22(5), 551–563.
• Arıkan Saltık, I., Tekin, B. ve Mert, N. (2019). Doğu Karadeniz bölgesi apiturizm (arıcılık turizmi) potansiyelinin incelenmesi ve bir apirota önerisi. Euroasian Education Literature Journal, Special Issue, September, 264-273.
• Arih, K.I. & Korosec, T.A. (2015). Api-tourism: transforming Slovenia’s apicultural traditions into a unique travel experience. Sustainable Development and Planning VII. WIT Transactions on Ecology and The Environment, l.193.
• Avcıkurt, C. (2017). Turizm sosyolojisi genel ve yapısal yaklaşım. Güncellenmiş 5. Baskı Ankara: Detay Yayıncılık.
• Avrupa Turist Rehberleri Dernekleri Federasyonu, European Federation of Tour Guides Associations. (1998). About the European Federation of Tourist Guide Associations, EFG. Available at: https://feg-touristguides.com/about.php
• Ayaz Dönmez, N. (2023). Apiturizm araştırmaları: sistematik literatür incelemesi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(4), 685–699.
• Ayaz Dönmez, N. ve Helvacıoğlu, F. (2023). Apiturizmin geliştirilmesi kapsamında apirota oluşturulmasına yönelik bir araştırma: Marmaris örneği, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 20 (1), 41-56.
• Ayaz, N. (2019). Protokol rehberliği alanında uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (Ss. 497-512). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Balıkoğlu, A. ve Karaman, S. (2019). Etkinlik gruplarına yönelik uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 419-469). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Baycar, A. (2022). Yerel ürünlerin müze aracılığıyla turizme kazandırılması: Siirt arıcılık müze önerisi. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism, Recreation and Sports Sciences, 5 (2), 242-255.
• Beigi, H. (2018). Api-tourism, bees tourism. Honeybee Science Journal, 09 (16), 12-18. Bekar, A., Arman, M.S. ve Sürücü, Ç. (2017). Turizmde çekicilik unsuru olarak gastronomi müzeleri: Marmaris bal evi örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 468-477.
• Bhardwaj, P., Gautam, S. & Pahwa, P. (2018). A novel approach to analyze the sentiments of tweets related to TripAdvisor. Journal of Information and Optimization Sciences, 39(2), 591–605.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi. Black, R. & Ham, S. (2005). Improving the quality of tour guiding: Towards a model for tourguides certification. Journal of Ecotourism, 4(3), 178–195.
• Black, R., Ham, S. & Weiler, B. (2001). Eco tour guide training in less developed countries: Some preliminary research findings. Journal of Sustainable Tourism, 9(2), 147–156.
• Burucu, V. (2023). Ürün raporu arıcılık 2023. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, TEPGE Yayın No: 370.
• Cabanas, R.T., Espinosa, S.A.V. & Hernández, H.V. (2023). El apitourismo y su potencialidad en veracruz apitourism potential in veracruz. ROTUR, Revista De Ocio Y Turismo, 17 (1), 41-56.
• Carchiolo, V., Longheu, A., Malgeri, M. & Mangioni, G. (2010). Context-based global expertise in recommendation systems. Informatica (Slovenia), 34, 409-417.
• Ceylan, U. (2023). Turist rehberlerinin özellikleri, Kavramdan uygulamaya turist rehberliği mesleği (Edt. Ö. Köroğlu & Ö. Güzel). (Genişletilmiş 2. Baskı). Nobel Yayıncılık: Ankara.
• Cheng, Y.S., Kuo, N.T., Chang, K.C. & Chen, C.H. (2019). How a tour guide interpretation service creates intention to revisit for tourists from mainland China: The mediating effect of perceived value. Journal of China Tourism Research, 15,1, 84-104.
• Chowdhary, N.R. & Prakash, M. (2009). Tour guide training in ındia: a comparison of approach and content with other programs. Journal of Teaching in Travel & Tourism, 8, 161-191.
• Chua, A.Y.K. & Banerjee, S. (2013). Reliability of Reviews on the Internet: The Case of TripAdvisor. Proceedings of the World Congress on Engineering and Computer Science, Vol I WCECS 2013, 23-25 October, 2013 San Francisco, USA.
• Crane, E. (1999). The world history of beekeeping and honey hunting. New York: Routledge.
• Çukur, F. ve Çukur, T. (2021). Muğla ili arıcılık potansiyelinin apiturizm açısından değerlendirilmesi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 27 (2), 113-122.
• Çukur, F. ve Çukur, T. (2022). Muğla ilinde arı safarinin uygulanabilirliği üzerine bir değerlendirme. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10 (2), 1040-1052.
• Dioko, L.A.N. & Unakul, M.H. (2005). The need for specialized training in heritage tour guiding at asia’sworld heritage sites –preliminary findings on the challenges and opportunities. Paper presented at the 2005 PATA Educator’s Forum, 16 April 2005, Macao.
• Dünya Turist Rehberleri Dernekleri Federasyonu, World Federation of Tourist Guide Associations. (2014). The home of Global Tourist Guide Associations, WFTGA. Avialable at: http://wftga.org/about/
• Eskander, D.W.F. (2024). Developing the interior architecture design for the Egyptian Honey Festival Exhibition - Apitourism in Egypt Eco friendly exhibitions in support of the economies based on beekeeping communities. Journal of Heritage and Design. doi: 10.21608/jsos.2024.280133.1509
• Fathi, M.R., Torabi, M. & Saraj, S.R.M. (2022). The future of apitourism in ıran based on critical uncertainty approach and dematel/copras techniques. Journal of Tourism Futures, Ahead of print, 1-18.
• Gascon, M.I. & Rubio-Gil, A. (2022) Theoretical approach to api-tourism routes as a paradigm of sustainable and regenerative rural development. Journal of Apicultural Research, 62(4), 751-766.
• Gonzalez-Arnedo, E.A., Izquierdo-Gascon, M. & Rubio-Gil, A. (2022). Ecovillages as a development model and the case of api tourism in sustainable settlements. Revista de Turismo y Patrimonio Cultural, 20 (5), 1143-1161.
• Gökdemir, S. ve Yeşildağ, B. (2019). Savaş alanları rehberliği alanında uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 231-259). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Grigorova, Z., Timareva, S. & Shopova, I. (2016). Resources for apitourism in Bulgaria. Journal of Economic Development, Environment and People, 5(2), 79–89.
• Güzel, Ö., Köksal, G. ve Şahin, İ. (2019). İnanç turu rehberliği alanında uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 101-148). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Heung, V.C.S. (2008). Effects of tour leader’s service quality on agency’s reputation and customers’ word-of-mouth. Journal of Vacation Marketing, 14 (4), 305-315.
• Huang, S., Hsu, C.H.C. & Chan, A. (2010). Tour guide performance and tourist satisfaction: a study of the package tours in shanghai. Journal of Hospitality and Tourism Research. 34(1): 3-33.
• Hurombo, B., Kwanisai, G. & Mutanga, N.C. (2022). Zimbabwe tour guide training challenges: perspectives from tour guides in Victoria Falls. Journal of Teaching in Travel & Tourism, 22, 360-377.
• Izquierdo-Gascon, M. & Rubio-Gil, A. (2022). Theoretical approach to Api-tourism routes as a paradigm of sustainable and regenerative rural development. Journal of Apicultural Research, 62(4), 751–766.
• Jovanovic, S.S., Simicevic, D. & Mihailovic, D. (2023). Apitourism as a development opportunity for health tourism- a case study of surčin city municipality. The First International Conference CASB: Health Tourism and Hospitality. Belgrade, Serbia, Proceeding Book, 24-25 February, 2023, 81-87.
• Juts, I., Poisa, L., Viksna, T., Pole, V., Ivanova, K., Viksna, J. & Skromulis, A. (2024). Characteristics of the beekeeping industry in the Latvia. Proceedings of the 15th International Scientific and Practical Conference. Volume I, 182-188.
• Kalyoncu, M. ve Yüksek, G. (2019). Öğrenci gruplarına yönelik uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 543-574). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karamustafa, K. ve Kılıçhan, B. (2024). Türkiye'de profesyonel turist rehberliği mesleğinde uzmanlaşma: bölgelerin mevcut durumu ve geleceğe dönük öneriler. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 12,1, 266-289.
• Keskin, M. (2019). Kruvaziyer gruplarına yönelik uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 471-496). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kılıç, B. ve Gönenç Güler, E. (2020). Türkiye’nin kırsal ve alternatif turizm kaynakları üzerine bir araştırma: apiturizm. 6. Uluslararası Ekonomi Yönetimi ve Pazar Araştırmaları Kongresi. İstanbul, 17-25.
• Kılıç, B. ve Gönenç Güler, E. (2021). Turist rehberlerinin arıcılık turizmine yönelik bilgi ve algı düzeylerinin tavsiye niyetine etkisi: Türkiye örneği. Social Sciences Research Journal, 10 (4), 813-823.
• Köroğlu, Ö. (2007). Değişen tüketici eğilimleri çerçevesinde özel ilgi turizminin geliştirilmesi ve profesyonel turist rehberliği mesleğinde uzmanlaşmanın önemi. Çeşme Ulusal Turizm Sempozyumu, 226–238. Çeşme/İzmir.
• Köroğlu, Ö. (2008). Profesyonel turist rehberliği mesleğinde uzmanlaşma: meslekte uzmanlaşma amacıyla gerçekleştirilen eğitim programlarının incelenmesi, III.Ulusal Turizm Sempozyumu, Isparta Türkiye, 17-19 Ekim 2008, 260-272.
• Köroğlu, Ö. ve Ulusoy Yıldırım, H. (2018). The importance of specialist tourist guides in cultural tourism. in Efe, R., Koleva, I., Öztürk, M. ve Arabacı, R. (Ed.). Recent Advances in Social Sciences. (290-304) Cambridge Scholar Publishing.
• Köroğlu, Ö. ve Ulusoy Yıldırım, H. (2019). Müze rehberliği alanında uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 149-197). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Lemelin, R.H. (2019). Entomotourism and the stingless bees of Mexico. Journal of Ecotourism, 9 (2), 168-175. Madras-Majewska, B. & Majewski, J. (2013). Apitourism as a form of educational tourism. Research Papers of Wrocław University of Economics, 304, 144-153.
• Mak, A.H.N., Wong, K.K.F. & Chang R.C.Y. (2010). Factors affecting the service quality of the tour guiding profession in Macau. International Journal of Tourism Research, 12 (3), 205-218.
• McDonnell, I. (2001). The role of the tour guide in transferring cultural understanding. School of Leisure & Tourism Studies, University of Technology.
• Metin, O. ve Ünal, Ş. (2022). İçerik analizi tekniği: iletişim bilimlerinde ve sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 273-294.
• Miguens, J., Baggio, R. & Costa, C. (2008). Social media and tourism destinations: Tripadvisor case study. IASK ATR2008 (Advances in Tourism Research 2008), Aveiro, Portugal, May. 26-28.
• Muğan Ertuğral, S., Toprak, M. ve Kuran, İ. (2022). Api turizmin bölgesel kalkınmaya olan etkisinin değerlendirilmesi. Academic Social Resources Journal, 7 (44), 1829-1836.
• Muhammad, I.I.M., Shaari, M.F. & Zaman, N.Q. (2022). Determining spatial typology through visitor perception for apitourism facility in Malaysia. Malaysia Architectural Journal, 4 (3), 22-35.
• Oleynik, V. & Iaromenko, S. (2012). Problems and prospects of development of green rural tourism in Ukraine. Regional Formation and Development Studies, 1 (6), 67-73.
• Outscaper. Veri Kazıma Web Sitesi. 2023, https://outscraper.com/tr/ Erişim 30 Ağustos 2023
• Pal, S. & Bhattacharya, S. (2023). Apitourism in agritourism: a fusion of greenery, apiculture & tourism in the valley of jampui hills of north east İndia. Plant Archives, 23 (1), 51-55.
• Pantoja, G., Gomez, M., Contreras, C., Grimau, L. & Montenegro, G. (2017). Determination of suitable zones for apitourism using multi-criteria evaluation in geographic information systems: A case study in the O’Higgins Region. Chile. International Journal of Agriculture and Natural Resources, 44(2), 139–153.
• Pınar Koç, B. ve Özgürel, G. (2023). A niche market: api therapy and api tourism. International Journal of Tourism and Destination Studies, 2 (1), 1-11.
• Rivera, J.P.P., Alcantara, L.L. & Anahata, H. (2020). Diffusing social ınnovations in Philippine apitourism. Asia-Pacific Social Science Review, 20 (3), 163–181.
• Sarıbaş, Ö. ve Öter, Z. (2019). Kültür-sanat rehberliği alanında uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 37-64). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Schouten, C., Lloyd, D. Ansharyani, I., Salminah, M., Somerville, D. & Stimpson, K. (2019). The role of honey hunting in supporting subsistence livelihoods in sumbawa, Indonesia. Geographical Research, 58(1), 64-76.
• Sivic, F. (2013). Apitourism. Bee World, 90(3), 66–67.
• Suligoj, M. (2021). Origins and development of apitherapy and apitourism. Journal of Apicultural Research, 60(3), 369-374.
• Suna, B. (2018). Api turizm’in Türkiye’deki yeri ve önemi. Uludağ Arıcılık Dergisi, 18 (1), 42-51.
• Suna, B. (2019). Sağlık turizmi açısından apiturizmin swot analizi ile değerlendirilmesi. Uludağ Arıcılık Dergisi, 19 (1), 12-18.
• Suna, B. (2020). Turizmde arıcılığın kullanımına keşifsel bir yolculuk. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Nisan, 31 (1), 19-30.
• Şahin, Ö. ve Aydın, A. (2021). Kültürel, gastronomik ve turistik değer: Muğla’da arıcılık ve özel Muğla arıcılık müzesi örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5 (1), 459-473.
• Şeker, İ.T. (2020). Sivas ilinin api-turizm potansiyelinin incelenmesi. Yönetim, Ekonomi ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 4 (5), 364-373.
• Tanrısever, C. (2019). Kültür rotası gruplarına yönelik uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 65-100). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E.A. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epilon.
• Tetik Dinç, N. (2023). Turist rehberlerinin rolleri. Kavramdan uygulamaya turist rehberliği mesleği (Edt. Özlem Köroğlu, Özlem Güzel). (Genişletilmiş 2. Baskı). Nobel Yayıncılık: Ankara.
• Tetik Dinç, N. ve Güdü Demirbulat, Ö. (2019). Doğa turları rehberliği alanında uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 311-340). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Tol, T. (2018). Around the bloc: ethnocosmology, beekeeping museum beckon tourists to lithuania. Transitions Online, (04/10), 18-19.
• Topal, E., Adamchuk, L., Negri, I., Kösoğlu, M., Papa, G., Darjan, M.S., Cornea-Cipcigan, M. & Margaoan, R. (2021). Traces of honeybees, api-tourism and beekeeping: from past to present. Sustainability, 13 (11659), 1-21.
• TripAdvisor (2023a). Hakkımızda. https://tripadvisor.mediaroom.com/TR-about-us Erişim 30 Ağustos 2023
• TripAdvisor (2023b). Gizlilik ve Tanımlama Bilgileri Bildirimi https://tripadvisor.mediaroom.com/TR-privacy-policy Erişim 30 Ağustos 2023
• Ulusoy Mutlu, H. ve Avcıkurt, C. (2023). Turist rehberi olmak. Kavramdan uygulamaya turist rehberliği mesleği (ss:75-111) (Edt. Özlem Köroğlu, Özlem Güzel). (Genişletilmiş 2. Baskı). Nobel Yayıncılık: Ankara.
• UNWTO, Dünya Turizm Örgütü (2023). https://www.unwto.org/tourism-statistics/tourism-statistics-database Erişim: 15.06.2024
• Uzun, B., Akçay, S. ve Yılmaz, E. (2024). Orman yangınlarının arıcılığa ve arı turizminin yapılabilirliğine etkisi: Marmaris örneği. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 11(4), 3550–3571.
• Uzun, B., Dalgın, T., Çeken, H. ve Özer, Ç. (2022). Arı turizminin kırsal kalkınma üzerindeki etkisi: Marmaris örneği. Asya Studies, 6 (22), 179-192.
• Ünal, C. (2019). Yurt dışı rehberliği alanında uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 393-417). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Vladimirov, K. (2021). Factors for the development of bee tourism. Izvestia Journal of The Union of Scientists – Varna, 10 (3), 13-20.
• Wang, K.C., Hsieh, A.T. & Huan, T.C. (2000). Critical service features in group package tour: an exploratory research. Tourism Management, 21, 177-189.
• Weiler, B. & Ham, S.H. (2002). Tour guide training: a model for sustainable capacity building in developing countries. Journal of Sustainable Tourism, 10(1), 52 - 69.
• Wongsiri, S., Chanchao, C., Deowanish, S., Aemprapa, S., Chaiyawong, T., Petersen, S. & Leepitakrat, S. (2000). Honey bee diversity and beekeeping in Thailand. Bee World, 81(1), 20-29.
• Wos, B. (2014). Api-tourism in Europe. Journal of Environmental and Tourism Analysis, 2 (6), 66-74.
• Yenipınar, U. (2023). Turist rehberliği mesleği. Kavramdan uygulamaya turist rehberliği mesleği (Edt. Ö. Köroğlu & Ö.Güzel). (Genişletilmiş 2. Baskı). Nobel Yayıncılık: Ankara.
• Yenipınar, U. ve Yılmaz, L. (2019). Turist rehberliğinde uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 1-35). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yetgin, D. (2019). Şehir turları rehberliği alanında uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 369-391). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, S. (2019). Macera turları rehberliği alanında uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 261-309). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yonkova, G., Grigorova, Z., Shopova, I., Timareva, S. & Gancheva, A. (2016). The relation apiculture – tourism. New Knowledge Journal of Science, 5 (2), 29-36.
• Zhang, H.Q. & Chow, I. (2004). Application of importance-performance model in tourguides’performance: evidence from Mainland Chinese outbound visitors in Hong Kong. Tourism Management, 25,81-91.