Otel Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeyinin Yaşam Doyumuna Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 15 Sayı: 2, 461 - 480, 30.08.2018

Seda Şahin , Berna Şad

https://doi.org/10.24010/soid.393320

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmada, hem
bireysel hem de örgütsel anlamda sorun teşkil eden ve işletmelerde maliyeti
artıran tükenmişliğin otellerde incelenmesi
ile bu durumun çalışanların yaşam doyumuna etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Bu amaçla Antalya ve İstanbul otellerinde çalışan 418 bireye anket
uygulanmıştır. Araştırma sonucunda; kadınların erkeklere göre daha fazla
tükenmişlik yaşadığı tespit edilmiştir. Ayrıca otelin konumuna göre tükenmişlik
ve yaşam doyum düzeylerinin farklılaştığı ve sayfiye bölgesindeki otellerin
daha fazla tükenmişlik ile daha az yaşam doyumuna sahip olduğu belirlenmiştir.
Araştırma sonunda otel çalışanlarının duygusal
tükenme, duyarsızlaşma, düşük kişisel başarı hissi ve genel tükenmişlik
düzeyleri arttıkça yaşam doyumunun azaldığı ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

tükenmişlik, yaşam doyumu, otel, istanbul, antalya

Kaynakça

• Algül, R. (2014), Bugün İşe Gitmesem: İş Yaşamında Tükenmişlik Sendromu, 1. Baskı. İstanbul: Mitra Yayınları.
• Akbaba, A.ve Günlü, E. (2009), ‘Otel İşletmelerinde İşgören Bulma, Seçme ve Eğitim Sürecinin Stratejik İnsan Kaynakları Bakış Açısıyla Değerlendirilmesi: Beş Yıldızlı Otellerde Bir Araştırma’, Selçuk Üniversitesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1 (18), ss. 1-26.
• Akçamete, G., Kaner, S. ve Sucuoğlu, B. (2001), Öğretmenlerde Tükenmişlik İş Doyumu ve Kişilik, 1. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Arı, G. ve Bal, E. (2008), ‘Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi’, Yönetim ve Ekonomi, 15 (1), ss. 131-148.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M. E. ve Kahraman, A. (2005), ‘Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi’, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, ss. 115-129.
• Bakker, A. B., Van Der Zee, K. I., Lewig, K. A. ve Dollard, M. F. (2006), ‘The Relationship Between the Big Five Personality Factors and Burnout: A Study Among Volunteer Counselors’, The Journal of Social Psychology, 146 (1), ss. 31–50.
• Basım, H. N. ve Şeşen, H. (2006), ‘Mesleki Tükenmişlikte Bazı Demografik Değişkenlerin Etkisi: Kamu’ da Bir Araştırma’, Academic Journal Database, 6 (2), ss. 15-23.
• Beğenirbaş, M. (2013), Kişiliğin Öğretme Stillerine Etkisinde Duygusal Emek ve Tükenmişliğin Aracılık Rolü: Öğretmenler Üzerinde Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005), ‘Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama’, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (2), ss. 95-108.
• Claxton, R. P. R., Ctalan, J. ve Burgess, A. P. (1998), ‘Psychological Distress And Burnout Among Buddies: Demographic, Situational And Motivational Factors’, Aids Care, 10 (2), ss. 175-190.
• Cordes, C. L. ve Dougherty, T. W. (1993), ‘A Review and An Integration of Research on Job Burnout’, Academy of Managament Revıew, 18 (4), ss. 621-656.
• Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2015), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı, 8. Baskı, Sakarya Yayıncılık.
• Çimen, M., Şahin, B., Akbolat, M. ve Işık, O. (2012), ‘Özel Bakım Merkezinde Çalışan Personelin Tükenmişlik ve İş Doyum Düzeylerine Yönelik Bir Çalışma’, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3 (2), ss. 21-31.
• Diener, E. F., Emmons, R. A., Larsen,R. J. ve Griffin, S. (1985), ‘The Satisfaction With Life Scale’, Journal of Personality Assessment, 49 (1), ss. 71-75.
• Ehrhard, J. J., Saris, W. E. ve Veenhoven, R. (2000), ‘Stability Of Life Satisfaction Over Time Analysis Of Change in Ranks in A National Population’, Journal Of Happiness Studies, 1 (1), ss. 177-205.
• Erdem, B. (2004), Otel İşletmelerinde İnsan Kaynakları Planlamasının Yeri ve Önemi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ss.35-54.
• Ergin, C. (1992), ‘Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması’, Hacettepe Üniversitesi VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara, ss.143 – 154.
• Etzion, D. (1984), ‘Moderating Effect of Social Support on The Stress-Burnout Relationship’, Journal Of Applied Psychology, 69 (4), ss. 615-622.
• Etzion, D., Eden, D. ve Lapidot, Y. (1998), ‘Relief From Job Stressors And Burnout: Reserve Service As A Respite’, Journal Of Applied Psychology, 83 (4), ss. 577-585.
• Freundenberger, H. J. (1974), ‘Staff Burn-Out’, Journal Of Socıal Issues, 30 (1), ss. 159-165.
• Gezer, E. (2008), Stres Veren Yaşam Olaylarının, Öğretim Elemanlarının, Depresyon ve Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Göktepe, A. K. (2016). Tükenmişlik Sendromu, 1.Baskı, İstanbul: Nesil Yayınları.
• Güneş, İ., Bayraktaroğlu, S. ve Kutanis, R. (2009), ‘Çalışanların Örgütsel Bağlılık ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki: Bir Devlet Üniversitesi Örneği’, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (3), ss.481-497.
• Hong, S. M. ve Giannakopoulos, E. (1994), ‘The Relationship of Satisfaction With Life to Personality Characteristics’, Journal of Psychology Interdiscriplinary & Applied, 128 (5), ss. 547-558.
• Izgar, H. (2000), Okul Yöneticilerinin Tükenmişlik Düzeyleri, Nedenleri ve Bazı Etken Faktörlere Göre İncelenmesi (Orta Anadolu Örneği). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Izgar, H. (2003), Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik, 2. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kalaycı, Ş. (2009), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayın.
• Keser, A. (2005), ‘İş Doyumu ve Yaşam Doyumu İlişkisi: Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama’ Çalışma ve Toplum Dergisi, 4, ss.77-95.
• Kırlangıç, O.(1995), Tükenmişlik. 1. Baskı, İzmir: Saray Medikal Yayıncılık.
• Kumartaşlı, M. (2010), İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Beden Eğitimi Dersine İlişkin Tutumlarının ve Yaşam Doyum Düzeylerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Koydemir, S. ve Schütz, A. (2014), ‘Almanya’daki Türk Göçmenlerde Yaşam Doyumu: Kültürel Kimlik ve Benlik Kurgularının Rolü’, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5 (42), ss. 208-220.
• Kozak, M. (2015), Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazı ve Yayım Teknikleri, 2. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Kurçer, M. A. (2005), ‘Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Hekimlerinin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri’, Harran üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2 (3), ss.10-15.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, Konaklama İstatistikleri (2015), http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,9856/konaklama-istatistikleri (14 Aralık 2016).
• Lee, J.S.Y. ve Akhtar, S. (2007), ‘Job Burnout Among Nurses İn Hong Kong: Implications For Human Resource Practices And İnterventions’, Asia Pacific Journal Of Human Resources, 45 (1), ss. 63-84.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981), ‘The Measurement Of Experienced Burnout’, Journal Of Occupatıonal Behavıour, 2, ss. 99-113.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1985), ‘The Role of Sex and Family Variables in Burnout’, Sex Roles, 12 (7-8), ss. 837-851.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B. ve Leiter, M. P. (2001), ‘Job Burnout’, Annal Reiew Psychol, 52, ss. 397–422.
• Özer, M. ve Karabulut, Ö. (2003), ‘Yaşlılarda Yaşam Doyumu’, Turkish Journal of Geriatrics, 6 (2), ss. 72-74.
• Pelit, E. ve Türkmen, F. (2008), ‘Otel İşletmeleri İşgörenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri: Yerli ve Yabancı Zincir Otel İşletmeleri İşgörenleri Üzerinde Bir Araştırma’, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (1), ss. 117 – 139.
• Pınar, Ş. E., Bilgiç, D., Demirel, G., Akyüz, M. B., Karatepe, C. ve Sevim, D. (2015), ‘Sağlık Alanlarında Okuyan Üniversite Öğrencilerinin Tükenmişlik ve Yaşam Doyumları Arasındaki İlişki’ TAF Preventive Medicine Bulletin, 14 (4), ss. 284-292.
• Schepman, S. B. ve Zarate, M. A. (2008), ‘The Relationship between Burnout, Negative Affectivity and Organizational Citizenship Behavior for Human Services Employees’, International Scholarly and Scientific Research & Innovation, 2 (4), ss. 242-247.
• Sevim, L. (2011), Tükenmişlik ve İse Bağlılığın Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi: Turizm Sektöründe Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sökmen, A. (2010), Yönetim ve Organizasyon, 1. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Sucuoğu, B. ve Kuloğlu, N. (1996), ‘Özürlü Çocuklarla Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişliğinin Değerlendirilmesi’, Türk Psikoloji Dergisi, 10 (36), 44-60.Sürgevil, O. (2014), Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu, 2. Baskı, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Şahin, B. (2014), ‘Seyahat Acentası Çalışanlarında Örgütsel stresin Örgütsel Bağlılıkla İlşkisi Üzerine Bir Araştırma: İstanbul Örneği’, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (32), ss. 193-210.
• Şeker, B. D. ve Zırhlıoğlu, G. (2009), ‘Van Emniyet Müdürlüğü Kadrosunda Çalışan Polislerin Tükenmişlik İş Doyumu ve Yaşam Doyumları Arasındaki İlişkilerin Değerlendirilmesi’, Polis Bilimleri Dergisi, 11 (4), ss. 1-26.
• Şekeroğlu, M. Ö. (2013), Gençlik ve Spor Bakanlığı, Spor Genel Müdürlüğü Merkez Teşkilatı Çalışanlarının İş-Aile ve Aile-İş Çatışmalarının Yaşam Doyumuyla İlişkisinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Tümkaya, S. (1996), Öğretmenlerdeki Tükenmişlikte Görülen Psikolojik Belirtiler ve Başa Çıkma Davranışları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB), Turizm Verileri 2015, http://www.tursab.org.tr/tr/turizm-verileri (15.12.2016).
• Tüzün, S., Uzuner, A., Öztürk, A. ve Akman, M. (2015), ‘Toplu Taşıma Araçlarını Kullanan Sürücülerde Tükenmişlik Durumu: Kesitsel Bir Çalışma’, Türk Aile Hekimliği Dergisi, 19 (1), ss. 22-30.
• Ulutaşdemir, N. (2012), Kilis Kent Merkezinde Görev Yapan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleri ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2013), Bilimsel Araştırma Süreci ve Spss ile Veri Analizi, 4. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Ünal, S., Karlıdağ, R. ve Yoloğlu, S. (2001), ‘Hekimlerde Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin Yaşam Doyumu Düzeyleri İle İlişkisi’, Klinik Psikiyatri, 4, ss. 113-118.
• Üngüren, E., Doğan, H., Özmen, M. ve Tekin, Ö. A. (2010), ‘Otel Çalışanlarının Tükenmişlik ve İş Tatmin Düzeyleri İlişkisi’, Journal of Yasar University, 17 (5), ss. 2922‐2937.
• Van Dierendonck, D., Schaufeli, W. B. ve Buunk, B. P. (2001), ‘Burnout and Inequity Among Human Service Professionals: A Longitudinal Study’, Journal Of Occupational Health Psychology, 6 (1), ss. 43-52.
• Veenhoven, R. (1996), ‘The Study Of Lıfe Satısfactıon’, Eötvös University Press, ss.11-48.
• Yavaş, T. (2012), Ortaöğretim Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerinin Öğrenilmiş Çaresizlik, Tükenmişlik ve Öz-Yeterlik Algılarının Örgütsel Öğrenme Düzeylerine Etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Yıldırım, Y. (2010), Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokullarındaki Görevli Akademisyen Personelin Örgütsel Stres ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Yıldırım, M. H. ve İçerli, L. (2010), ‘Tükenmişlik Sendromu: Maslach ve Kopenhag Tükenmişlik Ölçeklerinin Karşılaştırmalı Analizi’, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (1), ss. 123-131.
• Yıldız, S. M. (2015), Lider-Üye Etkileşimi, İş Yerinde Mobbing ve Tükenmişlik İlişkisi, 1. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.