Tax Schedules From The Perspective Of Taxpayers: Turkey Experience

Year 2018, Volume: 26 Issue: 35, 11 - 26, 31.01.2018

İhsan Cemil Demir

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.289884

Abstract

Tax schedule is the measurement that applied to tax base to calculate tax. Tax schedules can be divided into two basic groups: ad valorem and specific ones. Ad valorem tax schedules are divided into two groups: linear and non-linear (progressive and degressive).

In particular, the structure of ad valorem tax schedules is a controversial topic in public finance literature. Some people argue that the tax schedules should be progressive or degressive depending on the amount of income. Also some people argue that the income increasing should not affect the tax schedules (flat tax). In this context, it is possible to observe the applications of flat tax schedules and progressive tax schedules for various taxes, in every country. Even recently, flat tax suggestions are gaining popularity. The rationale of people who line up with the progressive tax schedules constitutes the idea that marginal benefit decreases as income rises. But, there is almost no research which takes into account the preferences of taxpayers about tax schedules. It is clear that the voluntary participation will not be high to tax policy which is inappropriate to people’s preferences.

This paper is prepared for this purpose would be carried out to determine the taxpayers’ preferences and the main factors which affect this choice. In the study, the opinions of taxpayers about ad valorem taxes are asked by using a questionnaire which is prepared by me. The survey is practiced in 14 other cities from 7 geographical regions (two cities from all regions) of Turkey. Specific tax schedules are excluded from this research. Thus, 1520 taxpayers’ preferences especially about income taxes are determined (70% of taxpayers prefer progressive taxation, 18% of taxpayers prefer flat tax and 12% of taxpayers prefer degressive taxation) and the factors which define the preferences are presented with the ordered probit regression analysis.

According to regression results the main factors which influence the taxpayers’ preferences about tax schedules are public expenditures, trend of tax evasion, perception of shadow economy, business competition, perception of social security contributions, tax burden, tax justice, religion, conventionality, age, job and education level.

Keywords

Optimal Taxation, Tax Schedules, Progressive Taxation, Flat Tax

Mükellef Perspektifinden Vergi Tarifeleri: Türkiye Örneği

Abstract

Vergi tarifesi, verginin
hesaplanabilmesi için matraha uygulanan ölçüdür. Vergi tarifelerini, advalorem
ve spesifik olmak üzere iki temel gruba ayırmak mümkündür. Advalorem vergi
tarifeleri de düz oranlı (linear) ve artan/azalan oranlı (nonlinear) şeklinde
ikiye ayrılır.

Özellikle advalorem vergi
tarifelerinin yapısının nasıl olması gerektiği, maliye literatüründe tartışmalı
bir konudur. Gelir
artışına bağlı olarak vergi tarifelerinin yapısının artan veya azalan oranlı
olması gerektiğini ileri sürenler olduğu gibi, gelir artışının vergi tarifesini
etkilememesi gerektiğini (düz oranlı vergi tarifesi) ileri sürenler de vardır.
Bu bağlamda, her ülkede çeşitli vergiler açısından düz oranlı ve artan oranlı
vergi tarifelerinin uygulandığını görmek mümkündür. Hatta son zamanlarda düz
oranlı tek vergi (flat tax) önerileri de popülerlik kazanmaya başlamıştır.
Artan oranlı vergi tarifelerini savunanların temel gerekçesini, gelir arttıkça
marjinal faydasının azalacağı fikri oluşturmaktadır. Ancak, vergileri ödeyen mükelleflerin
söz konusu tarifelerden hangisini tercih ettiğine dair araştırmalar yok denecek
kadar azdır. Halkın tercihlerine uygun olmayan vergi politikalarına, gönüllü
katılımın yüksek olmayacağı açıktır.

Bu
çalışma, vergi mükelleflerinin vergi tarifeleri konusundaki tercihlerini ve bu tercihleri
etkileyen temel faktörleri belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmada
mükelleflere, tarafımızdan hazırlanan anket eşliğinde advalorem vergi tarifeleri
hakkındaki görüşleri sorulmuştur. Araştırma, Türkiye’nin 7 coğrafi bölgesinin
her birinden seçilen iki il olmak üzere toplam 14 il merkezinde
gerçekleştirilmiştir. Spesifik vergi tarifeleri bu çalışmanın dışında
tutulmuştur. Toplam 1520 vergi mükellefinin özellikle gelir vergileri
hakkındaki tercihleri ve ordered probit regresyon analizleri ile bu tercihleri
belirleyen faktörler ortaya konmuştur. Buna göre, mükelleflerin %70’i artan
oranlı vergilemeyi, %18’i düz oranlı vergilemeyi ve %12’si de azalan oranlı
vergilemeyi tercih etmektedir. 

Regresyon sonuçlarına
göre, mükelleflerin vergi tarifeleri hakkındaki tercihlerini belirleyen temel
faktörler kamu harcamaları, vergi kaçırma eğilimi, kayıt dışı ekonomi algısı,
rekabet, sosyal güvenlik payları algısı, vergi yükü, vergi adaleti, dini
inançlar, geleneklere bağlılık, yaş, meslek ve eğitim seviyesidir. 

Keywords

Optimal Vergileme, Vergi Tarifeleri, Artan Oranlı Vergileme, Düz Oranlı Vergileme

References

• Bandyopadhyay, S ve Esteban, J. (2007) Redistuributive Taxation and Public Expenditures, “Polarization and Conflict Project”, London: CIT-2-CT-2004-506084.
• Bulutoğlu, K. (2006). Kamu Ekonomisine Giriş, Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları.
• Cooter, R. (1978) Optimal Tax Schedules and Rates: Mirrlees and Ramsey, The American Economic Review, 68/5: 756-768.
• Demir, İ.C. (2009). Kamusal Harcamaların Toplumsal Algısı: Ampirik Bir Araştırma, Maliye Dergisi, 157, 210-226.
• Demir, İ.C. (2015). Kamu Maliyesi, Afyonkarahisar: Limit Yayınları.
• Due, J.F. (1967). Maliye-Bir İktisadi Analiz, (Çev.: Görgün, S. ve Önder, İ.), İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• Gelir İdaresi Başkanlığı (2016). Vergi İstatistikleri. http://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/user_upload/VI/CVI/Tablo_65.xls.htm (Erişim: 19.10.2016).
• Hall, R.E. ve Rabushka, A. (1995). The Flat Tax, Hoover Institution Press Publication, No. 423.
• Heper, F. (1980). Verginin Bireylerin Ekonomik Davranışları Üzerindeki Etkisi, Eskişehir İ.T.İ.A. Dergisi, 1, 301-321.
• Herekman, A. (1989). Kamu Maliyesi (Genel Vergi Kuramı, Cilt II), Ankara: Sevinç Matbaası.
• Musgrave, R. A. ve Thin, T. (1948). Income Tax Progression, 1929-48, Journal of Political Economy, 56: 498-514.
• Sağbaş, İ. (2008). Vergi Teorisi, Ankara: Ece Matbaası.
• Stiglitz, J.E. (1988). Economics of the Public Sector, Second Edition, W.W. Northon Company.
• Şen, H. ve Sağbaş, İ. (2015). Vergi Teorisi ve Politikası, Ankara: Kendi Basım.
• Turhan, S. (1993). Vergi Teori ve Politikası, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Ünlükapan, İ. (2011). Türk Vergi Sisteminin Artan Oranlılığının Ölçülmesi: 1924-2008 Dönemine Yönelik Uygulamalı Bir Analiz, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20/1, 387-406.
• Yılmaz, G.A. (2006). Türkiye’de Gelir Vergisi Tarifesinde Meydana Gelen Değişikliklerin Vergilemede Adalet İlkesi Bakımından Değerlendirilmesi, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 21/1, 239-268.