Çeviri Eğitiminde Proje Tabanlı Uygulamalar: Türkiye’deki Lisans Programları Üzerine Bir İnceleme

Year 2025, Volume: 10 Issue: 3, 1763 - 1787, 28.12.2025

Sinem Canım

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1775263

Abstract

Günümüzde çeviri sektöründe çeviri süreçleri büyük ölçüde proje tabanlı bir yapıya evrilmiştir. Bunun bir sonucu olarak, çevirmenlerin çeviri işlerini birer proje olarak görmeleri, çeviri projelerinde bireysel veya bir ekiple faaliyet göstermeleri beklenmektedir. Bunun içinse proje mantığını kavramaları ve proje tabanlı çalışmaya alışmaları gerekir. Bu çalışma, Türkiye’de lisans düzeyindeki çeviri programlarında sunulan proje tabanlı çeviri derslerinin kapsamını ve programdaki yerini incelemeyi amaçlamaktadır. Türkiye genelindeki 72 İngilizce Mütercim ve Tercümanlık, İngilizce Fransızca Mütercim ve Tercümanlık, Çeviribilimi (İngilizce) programından basit rastgele örnekleme yöntemiyle seçilen 15 programın müfredatları doküman incelemesi yoluyla analiz edilmiştir. İncelenen dersler uygulamalı yazılı çeviri dersleri, çeviriye yardımcı araçlarla ilgili dersler ve proje çalışmasına dayalı dersler olmak üzere üç ana kategori altında sınıflandırılmıştır. Araştırma soruları: 1) lisans çeviri eğitimi programlarında proje tabanlı hangi çeviri uygulaması dersleri yapıldığı ve bunların müfredatlarda nasıl yer kapladığı, 2) bu dersler kapsamında öğrencilere ne tür uygulamalar yaptırıldığı ve bu derslerin beklenen öğrenim çıktıları arasında hangi becerilerin geliştirilmesinin yer aldığıdır. Bulgular, proje tabanlı çeviri derslerinin programlarda sınırlı yer bulduğunu ortaya koymaktadır. İncelenen derslerde teknoloji entegrasyonu sınırlı ölçüde gerçekleşmekte ve öğrenim çıktılarında iş birliği, analitik düşünme, sorgulama, öz farkındalık, sorun çözme, kendi kendine öğrenme, sorumluluk alma, etkili araştırma yapma, teorik bilgiyi uygulamaya koyma, yönetim ve teknoloji okuryazarlığı gibi becerilere olan katkıya yeterince yer verilmemektedir. Araştırmanın sonuçları, proje tabanlı çeviri uygulamalarının lisans çeviri eğitimi programlarına daha sistematik ve yaygın bir şekilde dahil edilmesi gerektiğine işaret etmektedir. Böylece çeviri öğrencileri hem çeviri hem de başka sektörlerde başarıya ulaşmalarını sağlayacak becerilere daha etkili ve kalıcı bir şekilde ulaşma fırsatı edinirler.

Keywords

çeviri eğitimi , çeviri uygulaması , lisans programı , proje edinci , proje tabanlı çeviri.

Project-Based Practices in Translation Education: An Examination of Undergraduate Programs in Turkey

Abstract

In today’s translation industry, translation processes have largely evolved into a project-based structure. As a result, translators are expected to approach translation tasks as projects and to work either individually or collaboratively in translation projects. To meet these expectations, they need to understand project logic and become familiar with project-based work. This study aims to examine the scope and curricular placement of project-based translation courses offered in undergraduate translation programs in Türkiye. For this purpose, the curricula of 15 programs—selected through simple random sampling from a total of 72 English Translation and Interpreting, English French Translation and Interpreting, and Translation Studies (English) programs across Türkiye—were analyzed through document analysis. The examined courses were categorized into three main groups: applied written translation courses, courses related to translation technologies, and project-based courses. The research questions are: (1) what types of project-based translation practice courses are offered in undergraduate translation programs, and how are they represented in the curricula? and (2) what kinds of tasks are assigned to students in these courses, and which skills are targeted in the expected learning outcomes? Findings indicate that project-based translation courses occupy a limited place in curricula. Technology use remains minimal, and learning outcomes do not sufficiently reflect contributions to skills such as collaboration, analytical thinking, critical inquiry, self-awareness, problem-solving, autonomous learning, responsibility, effective research, applying theory to practice, project management, and digital literacy. The study suggests that project-based translation practices should be integrated more systematically and widely into undergraduate programs.

Keywords

project-based translation , project competence , translation education , translation practice , undergraduate degree

References

• Bogenç Demirel, Emine ve Onur Sabaz (2021). “Teknik çeviri alanında yaratıcı pratik yöntemler: YüciTA çeviri projesi”. Frankofoni, (38), 37-48.
• Canım Alkan, Sinem (2020). “Çeviri eğitiminde teknoloji destekli proje tabanlı simülasyon yöntemi: İstanbul üniversitesi örneği”. Turkish Studies-Educational Sciences, 15(6), 3919-3937. http://dx.doi.org/10.47423/TurkishStudies.45977.
• Canım Alkan, Sinem (2014). Web Sitesi Yerelleştirmelerinde Bir Eyleyen Olarak Çevirmenin Konumu: Türkiye Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Canım, Sinem (2024). Çeviride Proje Yönetimi ve Çeviri Projesi Yöneticisi. İstanbul: Hiperyayın.
• Canım, Sinem (2021). “Çeviri Eğitiminde İş Birliği”. (Ed.) N. Şevik & F. Şimşek, Kuramdan Uygulamaya Çeviri Eğitimi (37-62). İstanbul: Çizgi Kitabevi.
• Covey, Stephen R. (2004). The 7 Habits of Highly Effcetive People: Powerful Lessons in Personal Change. New York/London/Toronto/Sydney: Free Press.
• Eryatmaz, Selçuk (2024). Çeviri Proje Yönetimi. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Kiraly, Donald C. (2012). “Growing a project-based translation pedagogy: A fractal perspective”. Meta: Journal des traducteurs, 57(1), 82–95. https://doi.org/10.7202/1012742ar.
• Kiraly, Donald C. (2000). A social constructivist approach to translator education: Empowerment from theory to practice. Manchester & Northampton: St. Jerome Publishing.
• Kurmel, Deniz (2021). “Çeviri eğitiminde proje temelli bir uygulama: Barış için Müzik Vakfı ve altyazı çevirisi”. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 2021(31), 179-201. https://doi.org/10.37599/ceviri.1010499.
• Mackenzie, Rosemary (2004). “The competencies required by the translator's roles as professional. (Ed.) K. Malmkjaer, Translation in Undergraduate Degree Programmes (31-38). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. https://doi.org/10.1075/btl.59.04mac.
• Vocational Qualifications Authority of Türkiye (2020). Çevirmen (Seviye 6) Ulusal Meslek Standardı, https://portal.myk.gov.tr/index.php?fileName=12UMS02746%20Rev%2001%20%C3%87evirmen&dl=Meslek_Standartlari/5427/SON_TASLAK_PDF_20200521_164304.pdf. (Accessed June 22, 2025).