Gaston Bachelard’ın Uzamın Poetikası Bağlamında Necip Fazıl Kısakürek’in Bir Adam Yaratmak Oyunu

Year 2022, Volume: 7 Issue: 1, 192 - 207, 29.04.2022

Ömer Sağlam

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1075526

Abstract

Necip Fazıl Kısakürek’in Bir Adam Yaratmak oyununda; yalı, Maçka’daki apartman, yalının bahçesindeki incir ağacı, çekmece, paravan, perde gibi mekânsal unsurlar birer imgeye dönüşür ve anlatının katmanlarını zenginleştirir. Kahramanın kimliğini ve sırlarını ortaya çıkarır. Oyunda perdeler kalkar, çekmeceler açılır; gizlenmiş olan ve mahremiyeti temsil eden hususlar, cemiyetin fertleri tarafından sergilenir. Yalı ve apartman; kahramanın trajedisini, yazarlık krizini ve yaşadığı buhranı yansıtır. Gaston Bachelard Uzamın Poetikası adlı yapıtında mekânı fenomenolojik olarak incelerken imgeler üzerinde durur. Gizli odaların, geçmişin barınağı olduğunu söyler. Çekmeceleri, sandıkları ve dolapları nesnelerin evi olarak değerlendirir. Uzamı; yuva, kabuk, köşe, minyatür başlıkları altında ele alır. Uzamın sonsuzluğunu, yuvarlaklığını ve içerisi ile dışarısının diyalektiğini inceler. Ev, tavan arası, dolap, köşe, çekmece gibi mekânı oluşturan unsurlarla kişinin kimliği arasında bağ kurar. Bu ilişki sebebiyle makalede Necip Fazıl Kısakürek’in Bir Adam Yaratmak oyunu Gaston Bachelard’ın Uzamın Poetikası çerçevesinde analiz edilecektir. Makalede ilk olarak Bachelard’ın Uzamın Poetikası üzerinde durulacak, ardından Kısakürek’in Bir Adam Yaratmak oyunu Bachelard’ın Uzamın Poetikası odağında incelenecektir.

Keywords

Gaston Bachelard, uzam, oyun, kimlik, ev

Necip Fazıl Kısakürek’s Play Bir Adam Yaratmak in the Context of Gaston Bachelard’s the Poetics of Space

Abstract

In Necip Fazıl Kısakürek’s play Bir Adam Yaratmak; spatial elements such as the mansion, the apartment in Maçka, the fig tree in the garden of the mansion, the drawer, the folding screen, and the curtain turn into images and enrich the layers of the narrative. In the play, the curtains and the drawers open; subjects that are hidden and represent privacy are exhibited by the members of the society. The mansion and the apartment reflects the protagonist's tragedy, authorship crisis and depression. Gaston Bachelard focuses on images while examining space phenomenologically in his work called The Poetics of Space. He says that the secret rooms are the shelter of the past. He treats drawers, chests, and cabinets as the home of objects. He establishes a connection between the elements that form the space, such as the house, attic, closet, corner, drawer, and the identity of the person. Because of this relationship, Necip Fazıl Kısakürek’s play Bir Adam Yaratmak will be analyzed within the framework of Gaston Bachelard’s The Poetics of Space. In the article, firstly Bachelard’s The Poetics of Space will be focused on, then Kısakürek’s play Bir Adam Yaratmak will be examined in the focus of Bachelard’s The Poetics of Space.

Keywords

Gaston Bachelard, space, play, identity, home

References

• Bachelard, Gaston (2008). Uzamın Poetikası. (Çev. Alp Tümertekin). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Bachelard, Gaston (2012). Düşlemenin Poetikası. (Çev. Alp Tümertekin). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Bachelard, Gaston (2021). “Düşsel Mekân”. (Çev. M. Taha Tunç). Mimarlar Neden Bachelard Okur? (Der. M. Taha Tunç, Sümeyye Yıldız). İstanbul: Ketebe Yayınları. s. 19-23.
• Başaran, Abdullah (2021). “Neden Bachelard Okuruz? - Yeni Bir Mekân ve Mekunluk Anlayışına Doğru”. Mimarlar Neden Bachelard Okur? (Der. M. Taha Tunç, Sümeyye Yıldız). İstanbul: Ketebe Yayınları. s. 37-56.
• Benjamin, Walter (2014). Pasajlar. (Çev. Ahmet Cemal). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cassin, Barbara (2020). Nostalji: İnsan Ne Zaman Evindedir? Odysseus, Aeneas, Arendt. (Çev. Seçil Kıvrak). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Çetişli, İsmail (1999). Memduh Şevket Esendal -İnsan ve Eser-. Isparta: Kardelen Kitabevi.
• Eiguer, Alberto (2018). Evin Bilinçdışı. (Çev. Perge Akgün). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Elçi, Handan İnci (2003). Roman ve Mekân: Türk Romanında Ev. İstanbul: Arma Yayınları.
• Heidegger, Martin (1996). “İnşa Etmek, Oturmak, Düşünmek”. (Çev. Olcay Kunal). Cogito. S8. s. 63-71.
• Hisar, Abdülhak Şinasi (1956). “Geçmiş Zaman Köşkleri”. Geçmiş Zaman Köşkleri. Varlık Yayınları. s. 63-71.
• Kıran, Zeynel ve Ayşe (Eziler) Kıran (2007). Yazınsal Okuma Süreçleri: Dilbilim, Göstergebilim ve Yazınbilim Yöntemleriyle Çözümlemeler. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Kısakürek, Necip Fazıl (2012a). Batı Tefekkürü ve İslâm Tasavvufu. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, Necip Fazıl (2012b). Bir Adam Yaratmak. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Lefebvre, Henri (2014). Mekânın Üretimi. (Çev. Işık Ergüden). İstanbul: Sel Yayınları.
• Öztürk, Serdar (2012). Mekân ve İktidar: Filmlerle İletişim Mekânlarının Altpolitikası. Ankara: Phoenix Yayınları.
• Parla, Jale (2014). Babalar ve Oğullar: Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ünal, Mete (1979). “Türkiye’de Apartman Olgusunun Gelişimi: İstanbul Örneği”. Çevre. S4. s. 72-84.