A Product-Oriented Study on Digital Denizens: “Bilimkurgu Kulübü” Platform

Year 2025, Issue: Çeviribilim Özel Sayısı II, 305 - 330, 25.03.2025

Cazibe Yiğit , Fatma Bilge Atay

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1597338

Abstract

It is seen that the visibility of translators has increased in the digital world due to today's diversified and increasing number of interaction opportunities. Digital platforms are one of the fields where these interaction opportunities are most intensely present. The aim of this study is to examine user-generated translation activities on the “Bilimkurgu Kulübü” platform, where subjects such as writers, translators, editors and readers are digital denizens, through a product-oriented analysis in terms of the development of the science-fiction genre in our country. In this study, Jeff Howe's views on “crowdsourcing” and Alberto Fernandez Costales' views on “volunteer translation” will be utilized besides the concepts of “online community”, “digital denizen” and “digital palempsest”. The analysis of the online community will be conducted in the framework of the concept of “cultural repertoire” based on Itamar Even-Zohar's polysystem theory. In this case study, specific to the Bilimkurgu Kulübü digital platform, netnography research method which was developed by Robert Kozinets on the analysis of online resources will be used. In order to ensure the validity and reliability of the study, triangulation strategy will be utilized to collect data through digital palempsests shared on the platform and digital platform observation notes as well as interviews with the digital denizens of the platform. At the end of the study, the contribution of the online community to the development and visibility of the science-fiction genre and the possible reflections of this contribution on science-fiction translation in general will be evaluated. In this way, the contribution of digital denizens to the production of both original and translated works of this literary genre that they are passionate about is aimed to be determined. It is hoped that this study which investigates the changing act of translation owing to digitalization will provide an opportunity for further research.

Keywords

digital denizen, online community, crowdsourcing and volunteer translation, digital palempsest, cultural repertoire

Dijital Müdavimler Üzerine Ürün Odaklı Bir İnceleme: “Bilimkurgu Kulübü” Platformu

Abstract

Günümüzün çeşitlenen ve sayısı artan etkileşim olanakları sayesinde dijital dünyada çevirmenlerin görünürlüğünün arttığı gözlenmektedir. Dijital platformlar bu etkileşim olanaklarının en yoğun şekilde yer aldığı mecralardan biridir. Bu araştırmanın amacı, yazar, çevirmen, editör ve okur gibi öznelerin dijital müdavimleri olduğu “Bilimkurgu Kulübü” platformundaki kullanıcı türevli çeviri etkinliklerini ülkemizde bilimkurgu türünün gelişimi açısından ürün odaklı bir incelemeyle ele almaktır. Araştırmada, Jeff Howe'ın kitle kaynak (crowdsourcing) ve Alberto Fernandez Costales'in gönüllü çeviri (volunteer translation) görüşlerinin yanı sıra “çevrimiçi topluluk” (online community), “dijital müdavim” (digital denizen) ve “dijital palempsest” kavramlarından yararlanılacaktır. Platform vasıtasıyla oluşan çevrimiçi topluluğun ürün odaklı incelemesi Itamar Even Zohar'ın çoğuldizge kuramına dayanan “kültür repertuarı” kavramı çerçevesinde yapılacaktır. Bilimkurgu Kulübü dijital platformu özelinde yapılan bu vaka çalışmasında Robert Kozinets’in çevrimiçi kaynakların incelenmesi üzerine geliştirmiş olduğu netnografi araştırma yöntemi kullanılacaktır. Araştırmanın geçerlik ve güvenirliğini sağlamak için çeşitleme (triangulation) stratejisinden yararlanılarak platformda paylaşılan dijital palempsestler ve dijital platform gözlem notlarının yanı sıra kulübün dijital müdavimleriyle yapılan mülakatlar aracılığıyla veri toplanılacaktır. Çalışma sonucunda ilgili çevrimiçi topluluğun bilimkurgu türünün gelişimine ve görünürlüğüne katkısı ve bu katkının genel olarak bilimkurgu çevirisine olası yansımaları değerlendirilecektir. Böylelikle, dijital müdavimlerin tutkunu oldukları edebi türün gerek özgün gerek çeviri eser üretimine katkısı belirlenmeye çalışılacaktır. Dijitalleşmeyle değişen çeviri edimine dair yürütülen bu incelemenin yeni çalışmalara fırsat sunacağı umulmaktadır.

Keywords

Dijital müdavim, çevrimiçi topluluk, kitle kaynak ve gönüllü çeviri, dijital palempsest, kültür repertuarı

References

• Aktulum, Kubilay (2011). Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru Yayınları.
• Atay, Bilge F. (2022). Kadın Yazınında Metinlerarasılık ve Çeviri. İstanbul: Hiper Yayın.
• Baudou, James (2005). Bilim-Kurgu. (çev. İpek Bülbüloğlu). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Costales, Alberto Fernandez (2012). “Collaborative Translation Revisited: Exploring the Rationale and Motivation for Volunteer Translation”. FORUM International Journal of Interpretation and Translation 10 (1598-7647). 115-142. https://doi.org/10.1075/forum.10.1.06fer
• Cronin, Michael (2008). “Downsizing the World: Translation and the Politics of Proximity”, Anthony Pym, Miriam Shlesinger and Daniel Simeoni (Eds), Beyond Descriptive Translation Studies: Investigations in homage to Gideon Toury, Amsterdam: John Benjamins. 265-275. https://doi.org/10.1075/btl.75.21cro
• Dillon, Sarah (2017). Palimpsest. Edebiyat, Eleştiri, Kuram. (Çev. Ferit Burak Aydar). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Duru, Orhan (1973). “‘Science-fiction’ Sözcüğüne Türkçe Bir Karşılık Arama Denemesi”. Türk Dili: Özel Bölüm: Bilim-kurgu, 256, 332-339.
• Even-Zohar, Itamar (2002). “The Making of Culture Repertoire and The Role of Transfer”. Translations: (Re)Shaping of Literature and Culture. (Ed. Saliha Paker), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 166-174.
• Even-Zohar, Itamar (2008). [1987]. “Yazınsal Çoğul-Dizge İçinde Çeviri Edebiyatın Durumu” (Çev. Saliha Paker). Çeviri Seçkisi II. (yay. haz. Mehmet Rifat). İstanbul: Sel Yayıncılık, 125-131.
• Even-Zohar, Itamar (2023). Ideational Labor and the Production of Social Energy: Intellectuals, Idea Makers and Cultural Entrepreneurs (5th Ed.). Tel Aviv: The Culture Research Lab, TAU.
• Genette, Gérard (1997). Palimpsests: Literature in the Second Degree. (Çev. Channa Newman, Claude Doubinsky). University of Nebraska: Lincoln.
• Howe, Jeff (2008). Crowdsourcing: Why the Power of the Crowd is Driving the Future of Business. New York: Crown Publishing Group.
• Kaplan, Andreas & Haenlein, Michael (2010). “Users of the World, Unite! The Challenges and Opportunities of Social Media”. Business Horizons. 53(1), 59-68. https://doi.org/10.1016/j.bushor.2009.09.003
• Kılıçarslan, Cem (2021). “GİRİŞ: Bölmek, Parçalamak ve Anlamak”. Bilimkurguyu Anlamak: Alt Türlere Eleştirel Yaklaşımlar. (ed. Cenk Tan, Cem Kılıçarslan, Seda Uyanık). Nobel Bilimsel Eserler Yayınevi. 1-8.
• Kozinets, Robert (2010). Netnography: Doing Ethnographic Research Online. London: Sage.
• O’Hagan, Minako (2009). Evolution of User-generated Translation: Fansubs, Translation Hacking and Crowdsourcing. Journal of Internationalisation and Localisation. Volume 1. 94-121. https://doi.org/10.1075/jial.1.04hag
• Öner, Gürses (2015). “Türkiye’de Bilimkurgu”. Edebiyatın İzinde Fantastik ve Bilimkurgu. (yay. haz. Seval Şahin, Banu Öztürk, Didem Ardalı Büyükarman). 56-62.
• Özcan, Lale. & Yiğit, Cazibe (2024). Çevirmen-okur etkileşiminde “Dijital Müdavim” kavramı. 6. Uluslararası Rumeli [Dil, Edebiyat ve Çeviri] Sempozyumu Bildiriler Kitabı. 1-11.
• Preece, Jennifer (2000). Online Communities: Designing Usability and Supporting Sociability. The USA: Wiley. https://doi.org/10.1108/imds.2000.100.9.459.3
• Roberts, Adams (2006). The History of Science Fiction. London: Palgrave Macmillian Publishing.
• Rotman, Dana & Preece, Jennifer (2020). “The 'WeTube' in YouTube: Creating an Online Community through Video Sharing”. International Journal of Web Based Communities. 6 (3). 317-333. https://doi.org/10.1504/IJWBC.2010.033755
• Summers, Della (2004). Denizen. In Longman Dictionary of Contemporary English. UK: Longman Press.
• Tahir Gürçağlar, Şehnaz (2011). Çevirinin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.
• Uyanık, Seda (2015). “Bir Osmanlı Bilim Kurgusu: Fenni Bir Roman Yahut Amerika Doktorları”, Edebiyatın İzinde Fantastik ve Bilimkurgu. (yay. haz. Seval Şahin, Banu Öztürk, Didem Ardalı Büyükarman), 49-55.
• Varnalı, Kaan (2013). Dijital Kabilelerin İzinde: Sosyal Medyada Netnografik Araştırmalar. İstanbul: Mediacat.