Ecofeminism in Translation: The Case of Moana

Year 2025, Issue: Çeviribilim Özel Sayısı II, 267 - 281, 25.03.2025

Kubra Celik

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1601650

Abstract

The expansion of the feminist movement so as to include the oppression of nature and animals has led to the rise of ecofeminist theory. Rooted in feminism, sociology, and ecology, ecofeminism asserts that discrimination based on race, class, or gender parallels the oppression of nature and animals. This framework views all forms of oppression as part of a sexist-naturalist discourse. Analyzing this language, which devalues women, nature, and animals, can raise social awareness and contribute to societal transformation. This study aims to examine the connection between women and nature in the animated film Moana (2016a) and analyze how these ecofeminist elements are transformed in its Turkish version. How ecofeminism is depicted in the film Moana (2016a) and how ecofeminist elements are rendered in its Turkish translation are questioned with a descriptive analysis. The film presents a strong female protagonist, the image of Mother Nature, a male character demeaning women, nature, and animals, and a sexist language that renders women invisible. The analysis focuses on the translation decisions made using Lucia Molina and Amparo Hurtado Albir's (2002) translation techniques. The study shows that in its Turkish version, ecofeminist elements are conveyed through various techniques like the use of established equivalent, particularization and linguistic amplification which result in transformations and/or preservation of the ecofeminist perspective. These techniques reflect the challenges of maintaining the ecofeminist perspective in cross-cultural circulation.

Keywords

ecofeminism, feminist translation, translation techniques, gender and nature in translation, Molina and Albir

Çeviride Ekofeminizm: Moana Örneği

Abstract

Feminist hareketin kadın üzerinde kurulan tahakkümün yanı sıra doğaya ve hayvana yönelik baskıcı tutumu da kapsayacak şekilde genişlemesi ekofeminist kuramı ortaya çıkarmıştır. Köklerini feminizm, sosyoloji ve ekolojiden alan ekofeminist anlayışa göre ırk, sınıf ya da cinsiyetten doğan ayrımcılık ile doğaya ve hayvana uygulanan tahakkümcü anlayış ortak paydada buluşur. Bu bakış açısı tüm tahakküm türlerini cinsiyetçi-doğa karşıtı söylemin bir parçası olarak görür. Kadın, doğa ve hayvanları aşağı gören bu dil kullanımının ekofeminist kuram aracılığıyla çözümlenmesinin toplumsal bir farkındalık yaratarak toplumların dönüşümüne katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu noktadan hareketle ortaya çıkan bu çalışmanın amacı, bir animasyon filmi olan Moana’da (2016a) kadın ve doğa arasında yakınlık kuran öğeleri ve bu öğelerin filmin Türkçe versiyonunda nasıl aktarıldığını incelemektir. Yapılan inceleme neticesinde Moana’nın (2016a) güçlü kadın karakter, doğa ana imgesi, kadına, doğaya ve hayvana yönelik aşağılayıcı tutum sergileyen erkek karakter, kadını görünmez kılan geleneksel cinsiyetçi dil kullanımı ile örülü bir film olduğu görülmüştür. Ekofeminist bir bakış açısıyla okunabilecek bu örneklerin Türkçeye aktarımında çevirmen kararları Lucia Molina ve Amparo Hurtado Albir (2002) tarafından derlenen çeviri teknikleri aracılığıyla ele alınmıştır. Çalışmanın sonucunda, incelenen ekofeminist öğelerin Türkçeye yerleşmiş eşdeğer, özelleştirme, dilbilimsel genişletme gibi çeşitli çeviri teknikleri kullanılarak aktarıldığı görülmüştür. Kullanılan bu teknikler, özgün metindeki ekofeminist yaklaşımın kültürlerarası aktarımda yansıtılmasındaki zorluğu gözler önüne serer.

Keywords

ekofeminizm, feminist çeviri, çeviri teknikleri, çeviride cinsiyet ve doğa, Molina ve Albir

References

• Adams, Carol J. (1993). Ecofeminism and the Sacred. The Continuum Publishing Company.
• Akyıldız, Ekim (2021). Margaret Atwood’un The Handmaid’s Tale Başlıklı Eserindeki Neolojizmler ve Türkçe Çevirisinde Kullanılan Çeviri Teknikleri. (Unpublished Master Thesis). Istanbul University, Istanbul.
• Butler, Octavia Estelle (1987). Lilith’s Brood. New York: Grand Central Publishing.
• Butler, Octavia Estelle (2022). Lilith’in Dölü. (P. Onukar, Trans.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Çelik, Kübra (2022). Ekofeminizmi Çeviriyle Buluşturmak: Buchi Emecheta’nın The Rape Of Shavi Adlı Eseri Ve Türkçe Çevirisi. In Edebiyat Kuramı Odağında Çeviri Odaklı Çözümlemeler. Eğitim Yayınevi.
• Emecheta, Buchi (1983). The Rape of Shavi. William Collins Sons & Co. Ltd.
• Emecheta, Buchi (2009). Şavi’nin İğfali. (E. Ersavcı, Trans). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Farahzad, Farzaneh (2024). A Comparison of Ecofeminist Concepts in a Persian Novel with its English Translation: A Case Study. Iranian Journal of Translation Studies, 22(86).
• Federici, Eleonora (2022). Why Ecofeminism Matters: Narrating/Translating Ecofeminism(s) Around the World. Iperstoria, (20).
• Gaard, Greta Claire (1993). Living Interconnections with Animals and Nature. In Greta Claire Gaard (Ed.), Ecofeminism: Women, Animals, Nature, (pp. 1-12). Philadelphia: Temple University Press.
• Gaard, Greta Claire, & Murphy, Patrick D. (Eds.). (1998). Ecofeminist Literary Criticism: Theory, Interpretation, Pedagogy (13. Edition). University of Illinois Press.
• Hastürkoğlu, Gökçen (2023). Translating Paratextual Elements in an Ecofeminist Work. Analele Universităţii Ovidius din Constanţa. Seria Filologie, 34(2), 124-136.
• King, Ynestra (1989). The Ecology of Feminism and the Feminism of Ecology. In Judith Plant (Ed.), Healing the Wounds: The Promise of Ecofeminism, (p.19). Green Print.
• Molina, Lucia, & Hurtado Albir, Amparo (2002). Translation Techniques Revisited: A Dynamic and Functionalist Approach. Meta, 47(4), 498-512.
• Oppermann, Serpil (2013). Feminist Ecocriticism: A Posthumanist Direction in Ecocritical Trajectory. In G. Gaard, S. C. Estok, & S. Oppermann (Eds.), International Perspectives in Feminist Ecocriticism (pp. 19–36). New York, NY: Routledge.
• Özden, Ayşenur İplikçi (2023). An Ecofeminist Reading of the Turkish Translation of A Midsummer Night’s Dream. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, (27), 319-336.
• Öztürk Kasar, Sündüz (2021). Çevirmek, Anlamı Eğip Bükme Sanatı mıdır? In Didem Tuna& Mesut Kuleli (Eds.), Söylem, Anlam ve Çeviri Üzerine Disiplinlerarası Tartışmalar/ Interdisciplinary Debates on Discourse, Meaning and Translation (pp. 19- 44). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Shurer, Osnat (Producer), Clements, R. & Musker, J. (Directors). (2016a). Moana. Burbank: Walt Disney Animation Studios.
• Shurer, Osnat (Producer), Clements, R. & Musker, J. (Directors). (2016b). Moana. (C. Yüksek, trans.). Burbank: Disney Character Voices International, Inc.
• Smith, Andy (1997). Ecofeminism through an Anticolonial Framework. In Karen J. Warren (Ed.), Ecofeminism: Women, Culture and Nature. Indiana University Press.
• Warren, Karen J. (2017). Taking Empirical Data Seriously: An Ecofeminist Philosophical Perspective. In Karen J. Warren (Ed.), Ecofeminism: Women, Culture and Nature (pp. 3-21). Indiana University Press.
• Yazıcı, Mine (2007). Yazılı Çeviri Edinci. İstanbul: Multilingual.
• Yoon, Sun Kyoung (2021). Deborah Smith’s Infidelity: The Vegetarian as Feminist Translation. Journal of Gender Studies, 30(8), 938-948.