EVALUATION OF GREEN HOSPITALS USING MULTI-CRITERIA DECISION-MAKING METHODS

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 39 - 58, 28.02.2025

Ecem Şevval Pınarcı , Emel Güven , Tamer Eren

https://doi.org/10.70813/ssd.1449527

Öz

Purpose: Population, urbanization, waste and resource problems are increasing in our world. To solve these problems, environmentally friendly practices such as green hospitals are important. A green hospital provides advantages in terms of energy, water, materials, waste and health. Accordingly, the concept of green has come to the fore and started to be adapted in hospitals that provide 24/7 service. Although there are many examples in the world, there are not yet enough green hospitals in Turkey compared to the world. Considering the benefits that green hospitals provide not only to patients and their relatives, but also to healthcare professionals and society, it becomes clear that the number of green hospitals should be increased. This study aims to prioritize alternative hospitals that are green hospitals within the scope of the criteria set by the World Health Organization for green hospitals.
Methods: The weights of the criteria determined in the study were obtained using the Analytic Hierarchy Process (AHP) method. Then, within the scope of the determined criteria, five alternative green hospitals were prioritized using the Technique For Order Preference By Similarity To An Ideal Solution (TOPSIS) method. In this way, the importance weights of the criteria required to become a green hospital will be determined, guiding hospitals that will start this process, and the most suitable one among the hospitals currently serving as a green hospital will be determined.
Results: In the light of the information obtained as a result of literature studies, the World Health Organization's criteria for being a green hospital were determined and scaling was made for the current 5 green hospitals. In line with the information obtained, it was found that waste management has a criterion weight of 0.24 and that green hospitals need to carry out a complete study on waste management.
Conclusions: Since the number of green hospitals in Turkey is still low, this study will guide other hospitals that are currently in operation or newly built.

Anahtar Kelimeler

AHP, TOPSIS, Green Hospitals

YEŞİL HASTANELERİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VARME YÖNTEMLERİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Amaç: Dünyamızda nüfus, kentleşme, atık ve kaynak sorunları artmaktadır. Bu sorunları çözmek için, yeşil hastane gibi çevre dostu uygulamalar önemlidir. Yeşil hastane, enerji, su, malzeme, atık ve sağlık açısından avantajlar sağlamaktadır. Buna bağlı olarak yeşil kavramı ön plana çıkmış ve 7/24 hizmet sağlayan hastanelerde uyarlanmaya başlanmıştır. Dünyada örnekleri çok sayıda olsa da Türkiye’de henüz dünyaya kıyasla yeterli sayıda yeşil hastane bulunmamaktadır. Yeşil hastaneler, sadece hasta ve hasta yakınlarına değil aynı zamanda sağlık profesyonellerine ve topluma sağladığı faydalar dikkate alındığında sayısının arttırılmasının gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu çalışma Dünya Sağlık Örgütünün yeşil hastaneler için belirlediği kriterler kapsamında yeşil hastane olan alternatif hastaneleri önceliklendirmeyi amaçlamaktadır.
Yöntem: Çalışma içerisinde belirlenmiş olan kriterlerin ağırlıkları Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemi kullanılarak elde edilmiştir. Ardından belirlenen kriterler kapsamında beş alternatif yeşil hastane Technique For Order Preference By Similarity To An Ideal Solution (TOPSIS) yöntemi kullanılarak önceliklendirilmiştir. Böylelikle hem yeşil hastane olabilmek için gerekli kriterlerin önem ağırlıkları belirlenerek bu sürece yeni başlayacak hastanelere yol gösterici olunacak hem de mevcutta yeşil hastane olarak hizmet veren hastaneler arasında en uygun olanı belirlenmiş olacaktır.
Bulgular: Literatür çalışmaları sonucunda elde edilen bilgiler ışığında Dünya Sağlık Örgütünün yeşil hastane olma kriterleri tespit edilerek mevcut durumda bulunan 5 yeşil hastane için ölçeklendirme yapılmıştır. Elde edilen bilgiler doğrultusunda atık yönetimini 0,24 kriter ağırlığına sahip olduğu ve yeşil hastanelerin atık yönetimi konusunda eksiksiz bir çalışma gerçekleştirme gereği duyulması bulgularına rastlanmıştır.
Sonuç: Türkiye'de yeşil hastane sayısı halen az olduğundan bu çalışma, halihazırda faaliyette olan veya yeni inşa edilen diğer hastanelere yol gösterici olacaktır.

Anahtar Kelimeler

AHP, TOPSIS, Yeşil Hastaneler

Kaynakça

• Ağca, B. (2018). İç hava kalitesi ve hasta bina sendromu. Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, 14. Akdag, H., Kalaycı, T., Karagöz, S., Zülfikar, H., & Giz, D. (2014). The evaluation of hospital service quality by fuzzy MCDM. Applied Soft Computing, 23, 239-248.
• Asoğlu, İ., & Eren, T. (2018). AHP, TOPSIS, PROMETHEE yöntemleri ile bir işletme için kargo şirketi seçimi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 102-122.
• Aytekin, A. (2016). Hastaların hastane tercihinde etkili kriterler ve hastanelerin Multimoora ile sıralanması: Eskişehir örneği. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 4(4), 134-143.
• Baki, R. (2021). Özel bir hastanenin yer seçimi için bulanık COPRAS tekniğinin uygulanması. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 10(4), 1506-1514.
• Baltalar, H. (2008). Analitik hiyerarşi süreci ve kullanımı. Hasan Baltalar Analiz-Danışmanlık-Eğitim, Available from: http://www. hasanbaltalar. com/index. php.
• Bayraktar, N. T., & Şener, M. (2021). Sağlık yapısı cephelerinde enerji verimliliğini arttırmaya yönelik güncel uygulamalar üzerine bir inceleme. Mimarlık ve Yaşam, 6(1), 285-299.
• Baytaş, V., & Aydın, G. Ç. (2022). Sağlık kurumlarında çevreye duyarlı politikalar: yeşil hastane örnekleri. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 5(2), 336-356.
• Bedir, N., & Eren, T. (2015). AHP-PROMETHEE yöntemleri entegrasyonu ile personel seçim problemi: perakende sektöründe bir uygulama. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 4(4), 46-58.
• Brambilla, A., Lindahl, G., Dell'Ovo, M., & Capolongo, S. (2020). Validation of a multiple criteria tool for healthcare facilities quality evaluation. Facilities, 39(5/6), 434-447.
• Çilhoroz, Y., & Işık, O. (2018). Ankara’daki hastanelerin yeşil hastane ölçütlerine uygunluğunun incelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(1), 65-85.
• Çilhoroz, Y., & Işık, O. (2019). Yeşil hastane sertifika sistemleri. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 6(1), 161-169.
• Danışan, T., Gümüş, G., Ercan, Z., Güven, E., & Eren ,T. (2022). Türkiye’de aşı taşıma sisteminde AHP ve TOPSIS yöntemleri ile taşıma türü seçimi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (36), 47-58.
• De Nardo, P., Gentilotti, E., Mazzaferri, F., Cremonini, E., Hansen, P., Goossens, H., ... & Malerba, G. (2020). Multi-Criteria Decision Analysis to prioritize hospital admission of patients affected by COVID-19 in low-resource settings with hospital-bed shortage. International Journal of Infectious Diseases, 98, 494-500.
• Doğan, S. (2021). Dünyada ve Türkiye’de belgelendirilmiş dijital hastaneler üzerine bir araştırma. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 8(71), 1588-1597.
• Erbaş, M. S. (2023). Türkiye’de kamu sağlık çalışanlarının sağlığı ve güvenliğinin sağlıkta kalitenin artırılmasında önemi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 20(2), 53-96.
• Erbay, M. (2021). İç mekânda biyofilik tasarım ve uygulama alanı olarak bir sağlık yapısı: Memorial Bahçelievler hastanesi. Mimarlık ve Yaşam, 6(2), 529-551.
• Eren, T., & Gür, Ş. (2017). Online alışveriş siteleri için AHP ve TOPSIS yöntemleri ile 3PL firma seçimi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 819-834.
• Gemlik, N., Arslanoğlu, A., Merve, Gün., & Aslan, Ü. (2019). Hastane yöneticilerinin yeşil hastane farkındalığı üzerine nitel bir araştırma. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 6(40), 2135-2144.
• Gür, Ş., Uslu, B., Eren, T., Akça, N., Yılmaz, A., & Sönmez, S. (2018). Analitik ağ süreci yöntemi kullanılarak hastanelerde ameliyathane performansının değerlendirilmesi. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 10-25.
• Hoşgör, H. (2014). Yeşil hastane konsepti ve Türkiye deneyimi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 1(2), 75-84.
• Hoşgör, H. (2021). Hastane kuruluş yeri seçimi konusunda çok kriterli karar verme teknikleri kullanılarak yapılan ulusal çalışmaların içerik analizi ile incelenmesi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 7(1), 167-180.
• Jafari, M., Seyedjavadi, M., & Zaboli, R. (2020). Assessment of performance in teaching hospitals: using multicriteria decision-making techniques. Journal of Education and Health Promotion, 9.
• Kadoić, N., Šimić, D., Mesarić, J., & Ređep, N. B. (2021). Measuring quality of public hospitals in Croatia using a multi-criteria approach. International journal of environmental research and public health, 18(19), 9984.
• Kılıç, C. H., & Güdük, Ö. (2018). Yeşil hastane kavramı ve Türkiye’deki son kullanıcıların beklentileri üzerine bir hastane örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 164-174.
• Koç, K., & İdil, A. (2023). Türkiye'de şehir hastanelerinin yeşil bina kriterleri açısından incelenmesi. BAU Teknolojileri Dergisi, (7).
• Kurtaran, A. T., & Yeşildağ, A. Y. (2021). Trabzon’daki kamu hastanelerinin yeşil hastane standartlarına uygunluklarının belirlenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(3), 777-797.
• Onaran, S. (2019). Sürdürülebilir yeşil hastane süreçlerinde güncel kalite anlayışları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Medipol Üniversitesi.
• Regragui, H., Sefiani, N., Azzouzi, H., & Cheikhrouhou, N. (2024). A hybrid multi-criteria decision-making approach for hospitals’ sustainability performance evaluation under fuzzy environment. International Journal of Productivity and Performance Management, 73(3), 855-888.
• Sarıyıldız, A. Y. (2021). Sağlık kurumlarında yeşil insan kaynakları yönetimi ve uygulamaları. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 3(1), 155-159.
• Savaş, A. B. (2018). Hastanelerin yeşil hastane olma süreci, Muhasebenin Rolü ve Bir Uygulama (Doctoral dissertation, Anadolu University (Turkey)).
• Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research techniques.
• Taş, C., Bedir, N., Eren, T., Alakaş, H. M., & Çetin, S. (2018). Evde Sağlik Hi̇zmetleri̇nde Araç Rotalama ile Güzergahlarin Beli̇rlenmesi̇: Devlet Hastanesi̇nde Bi̇r Uygulama. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 4(3), 264-283.
• Terekli, G., Özkan, O., & Bayın, G. (2013). Çevre dostu hastaneler: Hastaneden yeşil hastaneye. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 12(2), 37-54.
• Timor, M. (2011). Analitik hiyerarşi prosesi. Türkmen Kitabevi.
• Torkzad, A., & Beheshtinia, M. A. (2019). Evaluating and prioritizing hospital service quality. International journal of health care quality assurance, 32(2), 332-346.
• Wittmann, M. (2010). Sustainable healthcare design. Evidence-Based Design for Healthcare Facilities, Sigma Theta Tau International, 147-186.
• World Health Organization. (2009). Global health risks: mortality and burden of disease attributable to selected major risks. World Health Organization.
• Yeşilyurt, B., Karakuş, K., Gür, Ş., & Eren, T. (2019). Çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile hastane bilgi yönetim sistemleri için paket programı seçimi. Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 1-21.
• Yıldız, H. (2016). Sürdürülebilirlik bağlamında sağlık sektöründe inovatif uygulamalar: Yeşil hastaneler. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(13), 323-340.
• Yılmazoğlu, M. Z. (2021). Hastaneler için diğer binalara göre farklı enerji verimliliği uygulamaları. Mühendis ve Makina, 63(706), 55-66.
• Yurdakul, K., Gür, Ş., Eren, T., & Alakaş, H. M. (2021). COVID-19 Tedavisi İçin Türkiye’de Belirlenen Hastanelerin Seçiminde Etkili Olan Kriterlerin Değerlendirilmesi. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 10(2), 625-639.
• Zhao, Y., & Zhou, Y. (2023). Identification of the critical hospitals in the urban post-disaster healthcare system based on the network modeling and multi-criteria decision-making. International Journal of Disaster Risk Reduction, 93, 103795.