Sağlık Çalışanlarında Sanal Kaytarma Olgusu Üzerine Deontolojik Bir Değerlendirme

Yıl 2023, , 243 - 253, 30.10.2023

Muhammet Arslan , Önder İlgili

https://doi.org/10.17942/sted.975195

Öz

Amaç: Bilgi ve iletişim teknolojilerinin yaygın kullanımı, bunların yararları yanında sanal kaytarma davranışı gibi zararlı kişisel kullanımları da beraberinde getirmiştir. Araştırma, hataların telafisinin güç ya da imkansız olduğu sağlık alanında alan profesyonellerinin sanal kaytarma davranışlarına yönelik deontolojik bir değerlendirme yapmayı amaçlamaktadır.

Gereç ve Yöntem: Sanal kaytarma davranışıyla ilgili normlar, mevzuat ve alan profesyonellerine yönelik mesleki kurallar çerçevesinde, “çalışan-işveren ilişkisi” ve “sağlık çalışanlarının özen, tıbbi standartlarda hizmet verme ve sır saklama yükümlülükleri” bağlamlarında araştırılarak deontolojik açıdan mevcut durumun saptanması gerçekleştirilmiştir.

Bulgular: Erişilen normatif metinler üzerinden ülkemizde sanal kaytarma davranışına hukuki yaklaşımda güncel mevzuat tanımlanmış, ilgili bağlamlarda erişilen deontolojik kurallar toplu olarak sunulmuştur.

Sonuç: İş yerinde kişisel amaçlı bilişim sistemlerinin kullanımı ile sanal kaytarma davranışının ayrımını gözeten bir yaklaşımla olgu literatür ışığında tartışılmış, hangi davranışların yönetilmesi, hangileri ile mücadele edilmesi gerektiğine dair görüşlere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

sanal kaytarma, sanal aylaklık, sağlık hukuku, sağlık çalışanları, iş yerinde kişisel amaçlı internet kullanımı

A Deontological Evaluation of Cyberslacking Phenomenon Among Health Professionals

Öz

Purpose: The widespread use of information technologies has led to harmful personal uses such as cyberslacking behaviors besides with their benefits. The research aims to make a deontological evaluation of the cyberslacking behaviors of professionals in the field of health, where it is difficult or impossible to recover from errors.

Materials and Methods: Within the framework of norms, legislation and professional rules regarding cyberslacking behavior, the current situation has been determined by researching in the context of "employee-employer relationship" and "healthcare professionals' obligations to care, to serve at the standards and to keep confidentiality" from a deontological point of view.

Results: The current legislation for the legal approach to cyberslacking behavior in our country has been defined through the normative texts, and the deontological rules in the relevant contexts have been presented collectively.

Conclusion: The phenomenon is discussed in the light of the literature, with an approach that distinguishes between the personal use of information technologies at work and cyberloafing behaviors, and views on which behaviors should be managed and which ones should be combated are presented.

Anahtar Kelimeler

cyberslacking, cyberloafing, medical law, medical staff, personal internet use at work

Kaynakça

• Lim VKG. The IT way of loafing on the job: cyberloafing, neutralizing and organizational justice. J Organ Behav. 2002;23(5):675-94.
• Attack of the cyberslackers. Marron K. Accessed July 13, 2021 at https://www.theglobeandmail.com/technology/attack-of-the-cyberslackers/article4159300/
• Don's Boss Page. Accessed July 13, 2021 at http://216.92.237.226
• Anandarajan M, Devine P, Simmers CA. Chapter IV: A multidimensional scaling approach to personal web usage in the workplace. In: Anandarajan M and Simmers CA, eds. Personal web usage in the workplace: a guide to effective human resources management. 1st edition. London: Information Science Publishing; 2004. p.61-78.
• Blanchard AL, Henle CA. Correlates of different forms of cyberloafing: the role of norms and external locus of control. Comput Hum Behav. 2008;24(3):1067-84.
• Cyberslacking. Naughton K. Newsweek. 1999. Accessed July 13, 2021 at https://www.newsweek.com/cyberslacking-164428
• Örücü E, Yıldız H. İşyerinde kişisel internet ve teknoloji kullanımı: sanal kaytarma. Ege Acad Rev. 2014;14(1):99-114.
• Yıldız CÇ. Sağlık çalışanlarında sanal kaytarma. In: Hergüner G and Son O, eds. İnovatif spor ve sağlık yönetimi. İstanbul: Güven Plus Grup A.Ş. Yayınları; 2019. p.42-64.
• Policy, Enforcement May Stop Employees from Wasting Time Online at Work. Newswise. 2013. Accessed July 13, 2021 at https://www.newswise.com/articles/policy-enforcement-may-stop-employees-from-wasting-time-online-at-work-researcher-finds
• 2013 Wasting Time at Work Survey. Gouveia A. SFGATE. 2013. Accessed July 13, 2021 at https://www.sfgate.com/jobs/salary/article/2013-Wasting-Time-at-Work-Survey-4374026.php
• ECRI institute. Top 10 health technology hazards for 2014. Health Devices. 2013;42(11):354-80.
• Bilgin Demir İ, Ürek D. Uğurluoğlu Ö. The effect of health professionals’ cyberloafing behaviors on their work productivity. AJIT-E Online Acad J Inf Technol. 2017;8(30):291-303.
• Fındıklı MA. Sanal kaytarma ve iş performansı ilişkisi: sağlık ve tekstil sektörü çalışanlarının karşılaştırılması. Int. J. Soc. Inq. 2016;9(1):33-62.
• Arslan ET. Sanal kaytarma: bir kamu kurumunda hemşireler üzerinde ampirik bir araştırma. J Int Soc Res. 2016;9(43):1626-1637
• Kaplan M, Öğüt A. Algılanan örgütsel adalet ile sanal kaytarma arasındaki ilişkinin analizi: hastane çalışanları örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 2012;13(1):1-13.
• Bostan S, Filiz M. Sağlık çalışanlarının sanal kaytarma etkinlikleri ve süreleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Derg. 2020;11(Ek):29-41.
• Yıldız B, Yıldız H. İş yaşamındaki sanal kaytarma davranışlarının hukuki yönden incelenmesi. J Manag Econ Res. 2015;13(3):1-17.
• Kişisel Verilerin Korunması Kanunu. Kanunlar Tertip: 5 Resmî Gazete Tarihi: 07.04.2016 Sayısı: 29677 Kabul Tarihi: 24.03.2016. Accessed July 13, 2021 at https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=6698&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi: İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun. Kanun No: 501. Kabul Tarihi : 3.12.2003. Accessed July 13, 2021 at https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5013.html
• Türk Tabipleri Birliği Disiplin Yönetmeliği. Resmi Gazete: 28.4.2004 - 25446. Accessed July 13, 2021 at https://www.ttb.org.tr/mevzuat/index.php?option=com_content&view=article&id=125:tk tablerbldl-yetmel&catid=2:ymelik&Itemid=33
• Türk Tabipleri Birliği Hekimlik Meslek Etiği Kuralları. Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi. 2012. Accessed July 13, 2021 at https://www.ttb.org.tr/kutuphane/h_etikkural.pdf
• TTB Etik Bildirgeleri. Türk Tabipleri Birliği Etik Kurulu. Eylül 2020. Accessed July 13, 2021 at https://www.ttb.org.tr//yayin_goster.php?Guid=4d13145a-905f-11ea-9b7d-6d38d16eb233
• Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi. Tüzükler Tertip: 3 Resmî Gazete Tarihi: 19.02.1960 Sayısı: 10436 Kabul Tarihi: 13.01.1960. Accessed July 13, 2021 at https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/2.3.412578.pdf
• Hasta Hakları Yönetmeliği. Kurum ve Kuruluş Yönetmelikleri Tertip: 5 Resmî Gazete Tarihi: 01.08.1998 Sayısı: 23420. Accessed July 13, 2021 at https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4847&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Bayram F. İşverenin fesih hakkı açısından işçinin işyerinde özel amaçlarla internet kullanımı (sanal kaytarma-cyberloafing). Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi. 2014;20(1):163-176.
• Yiğit Y. İşyerinde internetin özel amaçlı kullanımı nedeniyle iş sözleşmesinin feshi. SLR. 2010;18(2):161-214.
• Ivarsson L, Larsson P. Personal internet usage at work: a source of recovery. J Workplace Rights. 2011;16(1):63-81.
• Wafi WE, Brangier E. How ICT change borders between personal life and professional life? Understanding four models of boundaries permeability. IADIS International Conference e-Society 2013. Mar 2013, Lisbon, Portugal.
• Glassman J, Prosch M, Shao BBM. To monitor or not to monitor: effectiveness of a cyberloafing countermeasure. Inf Manage. 2015;52(2):170-82.
• Oravec JA. Chapter 63: Cyberloafing and constructive recreation. In: Khosrow-Pour M, ed. Advanced methodologies and technologies in business operations and management. 1st ed. Hershey: IGI Global; 2018. p.842-853.