The Effect of Mothers' E-Health Literacy Level on Food Label Reading Habits

Yıl 2024, Cilt: 33 Sayı: 3, 200 - 207, 15.11.2024

Kevser Aksu , Nazan Çalbayram

https://doi.org/10.17942/sted.1430657

Öz

Objective: The study aimed to examine the impact of mothers’ e-Health Literacy Levels on their habit of reading food labels.
Method: This descriptive study was conducted in a district state hospital with 252 mothers who were themselves hospitalised or had hospitalised children. Face-to-face survey method was used for data collection. Data were collected face-to-face using Sociodemographic Data Form, Food Label Reading Habit Determination Form and e-Health Literacy Scale. To determine whether the data were normally distributed, skewness and kurtosis values were checked, and Kolmogorov Smirnov and Shapiro-Wilks tests were conducted. The analyses revealed that the data were not normally distributed, and nonparametric tests such as the Mann-Whitney U test and Kruskal Wallis Analysis of Variance test were used.
Results: A statistically significant difference was found between the frequency of reading food labels among mothers and variables such as their educational level, perceived income status, family type and number of children (p<0.05). The average e-Health Literacy Level of the mothers was found to be 27,5±6.71. A statistically significant difference was identified between the habit of reading food labels and the e-Health literacy score (p<0.05).
Conclusion: It was determined that as the e-Health literacy level of mothers increased, the frequency of reading food labels increased. With e-Health literacy trainings to be given to mothers, the frequency of reading food labels can be increased and thus healthy nutrition of children can be ensured.

Anahtar Kelimeler

food labeling, food label reading, mother, e-health literacy

Annelerin e-Sağlık Okuryazarlığı Düzeyinin Besin Etiketi Okuma Alışkanlığı Üzerine Etkisi

Öz

Amaç: Annelerin e-Sağlık okuryazarlık düzeyinin besin etiketi okuma alışkanlığı üzerine etkisini incelemek amaçlanmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı kesitsel türdeki bu çalışma, bir ilçe devlet hastanesinde, kendisi hastanede yatan veya hastanede yatan çocuğu olan 252 anne ile yürütülmüştür. Veri toplamada yüz yüze anket yöntemi kullanılmıştır. Veriler; sosyodemografik veri formu, besin etiketi okuma alışkanlığı belirleme formu ve e-Sağlık okuryazarlığı ölçeği kullanılarak yüz yüze toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde frekans, yüzde, ortalama, Mann-Whitney U ve Kruskal Wallis Varyans Analizi testleri kullanılmıştır.
Bulgular: Annelerin besin etiketi okuma sıklığı ile eğitim durumu, algılanan gelir durumu, aile tipi ve çocuk sayısı arasında istatiksel olarak anlamlı fark olduğu (p<0,05) saptandı. Annelerin e-Sağlık okuryazarlığı ortalaması 27,5±6,71 olarak bulundu. Annelerin besin etiketi okuma alışkanlığı ile e-Sağlık okuryazarlık sıra ortalaması arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu belirlendi (p<0,05).
Sonuç: Annelerin e-Sağlık okuryazarlık düzeyi arttıkça besin etiketi okuma sıklığının arttığı belirlenmiştir. Annelere verilecek e-Sağlık okuryazarlık eğitimleri ile besin etiketi okuma sıklığı arttırılabilir böylece çocukların sağlıklı beslenmesi sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

gıda etiketlemesi, besin etiketi okuma, anne, e-sağlık okuryazarlığı

Kaynakça

• The World Health Organization Report. Life in the 21st century: A vision for all. 1998 Retrieved March 22, 2014, from http://www.who.int/whr/1998/en/.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve İlişkili Faktörleri Araştırması. 2018 https://sggm.saglik.gov.tr/TR-56524/turkiye-saglik-okuryazarligi-duzeyi-ve-iliskili-faktorleri-arastirmasi-kitabi.html
• Yılmaz M, Tiraki Z. Sağlık okuryazarlığı nedir? Nasıl ölçülür? Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2016;9(4):142-7.
• Norman CD, Skinner HA. eHealth literacy: Essential skills for consumer health in a networked world, Journal of Medical Internet Research 2006;8(2):e506.
• Uslu D, Şeremet G. Bireylerin e-Sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi 2020;6(2):386-94.
• Bakan AB, Yıldız M. 21-64 yaş grubundaki bireylerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesine ilişkin bir çalışma. Sağlık ve Toplum 2019;29(3):33-40.
• Gönenç İM. Kadın sağlığı açısından sağlık okuryazarlığı, In F, Yıldırım, & A, Keser (Ed,), Sağlık okuryazarlığı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi; 2015. p.61-74.
• Aydın N. Sağlığın teşviki ve geliştirilmesi. Black Sea Journal of Health Science 2019;2(1):21-29.
• Pearson N, Biddle SJ, Gorely T. Family correlates of fruit and vegetable consumption in children and adolescents: A systematic review. Public Health Nutrition 2009;12(2):267-83.
• Kocatepe D, Tırıl A. Sağlıklı beslenme ve geleneksel gıdalar. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 2015;3(3):55-63.
• Küçükkömürler S, Arlı M, Şanlıer S. Okul öncesi döneminde çocuğun beslenmesi, Anne ve Çocuk Beslenmesi (5. Baskı), Ankara: Pegem Akademi. 2012. p. 185-191-206.
• Coşkun F, Kayışoğlu S. Besin etiketi okuma alışkanlıklarına ve etiket okumanın satın alma tercihlerine cinsiyetin etkisi: Tekirdağ ili örneği. Akademik Gıda 2018;16(4):422-30.
• Cheftel JC. Food and nutrition labeling in the European Union, Food Chemistry 2005;93:531-50.
• Mansur F, Ciğerci K. Siberkondri ve e-Sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişki. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. Mart 2022;11(1):11-21. 
• Tosun N, Hoşgör H. e-Sağlık okuryazarlığı ve akılcı ilaç kullanımı farkındalığı arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2021;22(2):82-102.
• Uyar G, Beydağ KD. Emziren annelerin e-Sağlık okuryazarlığı düzeyinin bebek beslenmesi tutumuna etkisi. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2022;2(3):548-58.
• Krejcie RV, Morgan DW. Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 1970;30:607-10.
• Çinpolat C. Tüketicilerin besin etiketleri üzerindeki bilgilere ilişkin tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, 2006. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özgen L. Tüketicilerin besin etiketi okuma alışkanlıkları, beslenme etiketi ve ambalaj tercihleri ile ilişkili faktörler. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 2004, Ankara.
• Cebeci A, Güneş FE. Türkiye ve Avrupa’daki tüketicilerin gıda etiketi okuma tutumlarını etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2017;6(4):261-7.
• Gül F, Dikmen D. Kadın tüketicilerde besin etiketi okuma alışkanlıkları ve alerjen bilgi düzeyinin saptanması. Beslenme ve Diyet Dergisi, 2018;46(2):157–65. https://doi.org/10.33076/2018.BDD.300
• Tamer Gencer Z. Norman ve Skinner’ın e-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin kültürel uyarlaması için geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2017;(52):131-45.
• Bujnowska-Fedak MM. Trends in the use of the internet for health purposes in Poland. BMC Public Health 2015;15:194.
• Burrus MT, Werner BC, Starman JS, Kurkis GM, Pierre JM, Diduch DR, Hart JM. Patient perceptions and current trends in internet use by orthopedic outpatients. HSS J. 2017;13(3):271–5.
• James DCS, Harville Cedric II. eHealth literacy, online help-seeking behavior, and willingness to participate in mHealth Chronic Disease Research among African Americans, Florida, 2014-2015. Prev Chronic Dis. 2016;13:E156.
• Kim K, Shin S, Kim S, Lee E. The relation between eHealth literacy and health-related behaviors: Systematic review and meta-analysis, J Med Internet Res 2023;25:e40778
• Fox S, Duggan M. Health Online 2013: Information Triage, Pew Research Center. URL: http://www.pewinternet.org/2013/01/15/information-triage/ [accessed 2021-09-04]
• Yüksel O, Deniz S. Bireylerin e-Sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. In 2nd International Conference on Data Science and Applications (ICONDATA’19) 2019.
• Mansfield E, Wahba R, De Grandpré E. Integrating a health literacy lens into nutrition labelling policy in Canada, International Journal of Environmental Research and Public Health 2020;17(11):4130.
• Çolakoğlu F, Çolakoğlu S, Künili İ E, Ormancı HB, Güngör Ertuğral T, Yüzgeç U. Türkiye’de gıda güvenliği konusunda tüketicilerin bilinç düzeyinin belirlenmesi, Akademik Et ve Süt Kurumu Dergisi 2022;(4):13-24.
• Grunert KG, Wills JM. A review of European research on consumer response to nutrition information on food labels, Journal of Public Health 2007;15(5):385-99.
• Uslu D, İpek K. Bireylerin e-Sağlık okuryazarlık düzeyinin e-nabız sisteminin kullanımına yönelik algılarına etkisi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2021;25(1):69-86.
• Lewis T. Seeking health information on the internet: Lifestyle choice or bad attack of cyberchondria? Media, Culture & Society 2006;28(4):521–39.
• Osei Asibey B, Agyemang S, Boakye Dankwah A. The internet use for health information seeking among Ghanaian University students: A cross-sectional study. Int J Telemed Appl. 2017;2017:1756473.
• Xesfingi S, Vozikis A. eHealth literacy: In the quest of the contributing factors. Interact J Med Res. 2016;5(2):e16.
• Şantaş F, Şantaş G, Dalkılıç S. Elektronik sağlık okuryazarlığının incelenmesine yönelik bir araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2022;7(2):77-83.
• Keser A, Çıracıoğlu ED. Sağlık ve beslenme okuryazarlığı. In: Sağlık Okuryazarlığı. Ed. Yıldırım F ve Keser A. Ankara Üniversitesi Yayınları. 2015. p.455.
• Madalı B, Dikmen D, Piyal B. Beslenme bilgi düzeyinin değerlendirilmesinde sağlık okuryazarlığı yeterli mi? Bes Diy Derg 2017;45(2):153-60.
• Yılmaz M, Yaşar Fırat Y, Gül FH, Atuk Kahraman T. Sağlık okuryazarlığının diyet kalitesine etkisi, Bes Diy Derg 2021;49(2):28-37.