Aile Sağlığı Merkezi Çalışanlarının Sağlıkta Şiddete Maruz Kalma Durumları ve İletişim Becerilerinin Belirlenmesi

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 4, 259 - 272, 12.09.2025

Nedim Ersoy , Nilüfer Yıldırım

Öz

Amaç: Şiddet toplumun genelinde olduğu gibi aile sağlığı merkezi çalışanları için de önemli bir halk sağlığı problemidir. Bu çalışma aile sağlığı merkezlerinde çalışan sağlık çalışanlarının şiddete maruz kalma durumlarını, iletişim becerileri ile şiddete maruz kalma arasında ilişki olup olmadığı, bir ilişki var ise ilişkinin yönüne uygun olarak strateji ve öneriler geliştirmek amaçlanmıştır.
Yöntem: Erzurum ili merkez aile sağlığı merkezlerinde görev yapan ve çalışmaya katılmayı kabul eden 214 kişi çalışmaya dahil edilmiştir. Verilerin toplanmasında tanıtıcı bilgi formu, şiddet soruları ve Sağlık Çalışanlarının İletişim Becerileri Ölçeği formu kullanılmıştır. Formlar sağlık çalışanları tarafından yüz yüze görüşme sırasında doldurulmuştur.
Bulgular: Çalışmada aile sağlığı merkezi çalışanlarının %89,7’si şiddete maruz kaldığını, şiddet türünün ise sırasıyla sözel şiddet %52,8, psikolojik şiddet %29,6, fiziksel şiddet %10,1, ekonomik şiddet %5,9 ve cinsel şiddet %1.7 olduğu belirlenmiştir. Sağlık çalışanlarının iletişim becerileri toplam ortalaması 92,69±12,67 puan olarak belirlenmiştir. Sağlık çalışanlarının iletişim becerilerine baktığımızda empati alt boyutundan 26,52±4,08, bilgilendirici iletişim alt boyutundan 31,69±4,43, saygı alt boyutundan 16,22±2,47, sosyal beceri alt boyutundan 18,26±3,57 puan ortalaması aldığı görülmektedir.
Sonuç: Sağlık çalışanlarına şiddet çalışmaları fazlaca yapılsa da aile sağlığı merkezleri bu konuda ihmal edilmiştir. Aile sağlığı merkezinde çalışan sağlık çalışanlarının büyük kısmı şiddet görmektedir. Sağlık çalışanlarının iletişim becerileri ortalaması yüksek bulunmuştur. Şiddet ile iletişim becerileri ilişkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Aile Sağlığı Merkezi , Sağlıkta Şiddet , İletişim Becerileri

Determination of Family Health Center Employees' Exposure to Health Violence and Communication Skills

Öz

Objectives: Violence is an essential public health problem for family health center staff and society. This study aims to evaluate the exposure to violence of healthcare professionals working in family health centers, whether there is a relationship between communication skills and exposure to violence, and if there is a relationship, to develop strategies and suggestions by the direction of the relationship.
Methods: 214 people who worked in central family health centers in Erzurum and agreed to participate were included in the study. Introductory information forms, violence questions, and Health Workers' Communication Skills Scale forms were used to collect data. Healthcare professionals filled out the forms during a face-to-face meeting.
Results: In the study, 89.7% of family health center employees stated that they were exposed to violence, and the types of violence were verbal violence 52.8%, psychological violence 29.6%, physical violence 10.1%, economic violence 5.9% and sexual violence 1.7%, respectively. The total average communication skills of healthcare professionals were determined as 92.69±12.67 points. When we look at the communication skills of healthcare professionals, the score is 26.52±4.08 in the empathy sub-dimension, 31.69±4.43 in the informative communication sub-dimension, 16.22±2.47 in the respect sub-dimension, and 18.26±3.57 in the social skills sub-dimension. It is seen that the score is average.
Conclusion: Although there are many studies on violence against healthcare workers, family health centers have been neglected in this regard. Most of the healthcare professionals working in family health centers are subjected to violence. The average communication skills of healthcare professionals were found to be high. The relationship between violence and communication skills was not found to be statiscally significant.

Anahtar Kelimeler

Family Health Center , Comminication skills , violence in health

Etik Beyan

Before starting the research, ethical permission numbered B.30.2.ATA.0.01.00/635 was obtained from the Atatürk University Faculty of Medicine Clinical Research Ethics Committee, and institutional permission from Erzurum Provincial Health Directorate, where the study will be conducted. In order to use the scale, permission was obtained via e-mail from the researchers who conducted the Turkish validity and reliability of the scale. Before filling out the forms and scales, participants were informed about the research in line with the principles of the Declaration of Helsinki, and the forms and scales were administered to healthcare professionals who volunteered to participate in the research.

Kaynakça

• World Health Organization . Global Status Report on Violence Prevention 2014. Geneva.
• Büyükbayram, A, Okçay, H. Sağlık çalışanlarına yönelik şiddeti etkileyen sosyo-kültürel etmenler. Journal of Psychiatric Nursing/Psikiyatri Hemsireleri Dernegi. 2013;4(1):46-53.
• Sancar F. Din ve Şiddet: Tarihi, Dini, Siyasi, Kültürel, Sosyo-Psikolojik Boyutlarıyla. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Yayınları. 2013.
• Al B, Zengin S, Deryal Y, Gken C, Yılmaz DA, Yıldırım C. Increased violence towards health care staff. Journal Of Academic Emergency Medicine/Akademik Acil Tıp Olgu Sunumları Dergisi. 2012;11(2):115-24
• World Health Organization. Preventing Violence Against Health Workers. 2024, Geneva.
• Occupational Safety and Health Administration. Guidelines for Preventing Workplace Violence for Healthcare and Social Service Workers. 2016. OSHA. Publications/osha. 2015;3148.
• Yeşilbaş H. Sağlıkta şiddete genel bakış. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi. 2015;1(3):44-54.
• Özişli Ö. Sağlıkta şiddetin nedenleri üzerine bir araştırma. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri. Araştırma Dergisi. 2022;8(1):62-68.
• Stathopoulou H. Violence and aggression towards health care professionals. Health Science Journal. 2007;1(2):1-7.
• Özcan F, & Yavuz E. Türkiye’de sağlık çalışanları şiddet tehdidi altında. The Journal of Turkish Family Physician, 2017;8(3):66-74.
• Özcan N, Bilgin H. Violence towards healthcare workers in Turkey: A systematic review. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences. 2011;31:1442-56.
• Gür, D, Baykal Ü. Sağlık çalışanına uygulanan hasta ve hasta yakını şiddeti ve iletişim. Arel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023;7(1):1-9.
• Solmaz B, Duğan Ö. Sağlık çalışanı ile hasta ve yakınları arasında yaşanan şiddetin nedenlerinden “İletişim” üzerine bir inceleme. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2018;18(2):185-206.
• Yalçın H. Sağlık çalışanlarına şiddet ve şiddet oranları. Aydın Sağlık Dergisi. 2023;9(3):117-30.
• Terkeş N, Değirmenci K, Bedir G. Hasta/hasta yakınları bakış açısıyla sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin nedenleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2021;14(4):328-36.
• Ardıç C, Öztürk G. The role of stress management and ınterpersonal communication in preventing violence against family physicians. International Journal of Research in Medical Sciences. 2018;6(4):1094-100.
• Annagür B. Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet: Risk Faktörleri, etkileri, değerlendirilmesi ve önlenmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2010;2(2):161-73.
• Vorderwülbecke F, Feistle M, Mehring M, Schneider A, Linde K. Aggression and violence against primary care physicians—A nationwide questionnaire survey. Deutsches Ärzteblatt International. 2015;112(10):159.
• Da Silva ATC, Peres MFT, Lopes C, Schraiber LB, Susser E, Menezes PR. Violence at work and depressive symptoms in primary health care teams: A cross-sectional study in Brazil. Social psychiatry and psychiatric epidemiology. 2015;50:1347-55.
• Jatic Z, Erkocevic H, Trifunovic N, Tatarevic E, Keco A, Sporisevic L, Hasanovic E. Frequency and forms of workplace violence in primary health care. Medical Archives. 2019;73(1):6.
• Hıdıroğlu S, Tanrıöver Ö, Tosun M, Turan CA, Günaydın BS, Eser B, Htoo KM, Karavuş M. Birinci Basamak Sağlık Çalışanlarının şiddete maruziyet düzeyleri ile iş doyumu arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. The Journal of Turkish Family Physician. 2019;10(4):173-84.
• Altan S, Şahin MK. Samsun’da Aile Sağlığı Merkezlerinde çalışan hekimlerde ve aile hekimliği asistanlarında tükenmişlik ve ilişkili faktörler: Kesitsel bir çalışma. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care. 2023;17(1):68-78.
• Andy C. Violence against NHS staff: A special report by HSJ and UNISON. 2020.
• Batmaz K, Uskun E, Aydin G. Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet ve ilişkili faktörler: Araştırma Uygulama Hastanesi Örneği. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2022;29(1):23-35.
• Almutairi MR, Jahan S. Prevalence of physical and verbal violence against physicians and nurses in primary health care centres, Buraidah, Qassim Province. Middle East Journal of Family Medicine. 2022;7(10):100.
• Leal C, Tirado S, & Rodríguez-Marín J. Creation of the Communication Skills Scale in health professionals, Css-Hp. Anales de Psicologia, 2016;32(1):49.
• Mendi O, Yildirim N, Mendi B. Cross-cultural adaptation, reliability and validity of the turkish version of the Health Professionals Communication Skills Scale. Asian Nursing Research. 2020;14(5):312-9.
• Ahmed F, Memon MK, Memon S. Violence against doctors is a serious concern for healthcare organizations to ponder about. Annals Of Medicine and Surgery. 2018;25:3-5.
• Uğurlu H, & Şantaş F. Sağlıkta şiddete ilişkin bir çalışma. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 2023;26(2):305-34.
• Yusoff HM, Ahmad H, Ismail H, Reffin N, Chan D, Kusnin, F, et al. Contemporary evidence of workplace violence against the primary healthcare workforce worldwide: A systematic review. Human Resources for Health. 2023;21(1):82.
• Kıymazaslan E. 1. basamak sağlık kuruluşlarında sağlık çalışanlarına yönelik şiddet: Tekirdağ örneği. Yüksek Lisans Tezi Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi. 2022.
• Eryılmaz M. Ülkemizde acil sağlık hizmetleri: İhtiyaca yönelik güncel çözüm önerileri. Turkish Journal of Trauma & Emergency Surgery. 2007;13(1):1-12.
• Hutton SA. Workplace incivility: State of the science. The Journal of Nursing Administration (JONA). 2006;36(1):22-7.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. Çalışan Güvenliğinin Sağlanması Genelgesi2012/23
• Nikathil S, Olaussen A, Gocentas RA, Symons E, Mitra B. Workplace violence in the emergency department: A systematic review and meta analysis. Emergency Medicine Australasia. 2017;29(3):265-75.
• National Observatory of Aggressions to Physicians (ONAM) Workgroup JM Garrote-Díaz A, Becerra-Becerra J, Bendaña-Jácome L, Casero-Cuevas G, Garrote-Cuevas M, Muñoz-García R, Marín-Montero L, Perez-Gallego D, Gutierrez-Bejarano JR Repullo, & General Council of Official Medical Associations of Spain (CGCOM) National report on aggressions to physicians in Spain 2010–2015: Violence in the workplace - Ecological study. BMC Research Notes. 2018;11:1.
• Durmuş SÇ, Gülnar E, Özveren H. Hemşirelerin İletişim becerileri ve danışmanlık becerilerinin durumu. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023;12(4):1836-45.
• Balcı S, Ersanlı K. İletişim Becerileri Envanterinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolog Danışma ve Rehberlik Dergisi. 2006;2(10):7-12.
• White V, Chiswell M, Webber E, Martin P, Piper A. What impact does participation in a communication skills training program have on health professionals’ communication behaviors: Findings from a qualitative study. Journal of Cancer Education. 2023;38(5):1600-7.
• Mata ÁNDS, De Azevedo KPM, Braga LP, De Medeiros GCBS, De Oliveira Segundo VH et al. Training in communication skills for self-efficacy of health professionals: A systematic review. Human Resources for Health. 2021;19:1-9.
• Terkeş N, İlter S, Zorlu E. Sağlık çalışanlarının şiddetle karşılaşma durumları ve sağlık çalışanlari bakış açısıyla şiddetin nedenleri. Izmir Democracy University Health Sciences Journal. 2022;5(2):620-34.
• Zhong X, Tang F, Lai D, Hu R, Leal-Costa C. The Chinese version of the Health Professional Communication Skills Scale: Psychometric evaluation. Frontiers In Psychology. 2023;14:1125404.
• Dalokay EB, Aydın A. The relationship between alexithymia, communication skills and mental well-being of nurses’ in Turkey: A cross-sectional study. Archives of Psychiatric Nursing. 2023;43:81-6.
• Türkmenoğlu, B., & Sümer, H. E. Frequency of Healthcare Workers’ Exposure to Violence in the City Center of Sivas. Ankara Medical Journal. 2017;17(4), 216-25.