The Relationship Between Sexual Health Literacy and Family Planning Attitude Levels of Female University Students

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 5, 326 - 341, 17.11.2025

Zeynep Dalçek , Rabia Atilla

Öz

Objective: This study was conducted to determine the relationship between sexual health literacy and family planning attitude levels of female university students.
Method: The population of this descriptive and correlational study consisted of 7,886 female students studying in the faculties of a university located in the Central Anatolia Region. “Personal Information Form’, “Family Planning Attitude Scale (FPAS)” and “Sexual Health Literacy Scale (SHLS)” were used to collect the data.
Results: The study was completed with the participation of 800 female university students, 38.0% of whom were from Social Sciences, 33.3% from Science and 28.7% from Health Sciences Faculties. It was determined that 31.6% of the students had not heard of family planning methods before, 26.4% had not received information on this subject, the majority (43.6%) had friends as their source of information, and condom (64.3%) and oral contraceptive (61.9%) methods were most commonly known. Regarding sexual health, 30.9% of the students stated that they did not have sufficient knowledge, 18.9% reported having previously received information, and friends were identified as the most common source of information (42.0%). 55.0% of the students wanted to receive education on family planning methods and 72.6% on sexual health. It was determined that the mean total score of FPAS was 135.65±16.76, the mean total score of CSOYÖ was 50.66±7.41 and there was a low level positive statistically significant relationship between them (r: 0.187; p<0.001).
Conclusion: In order for university students to improve their sexual health literacy levels and positive attitudes towards family planning, training and counselling services should be provided on these issues and courses on these issues should be included in the curriculum.

Anahtar Kelimeler

student health , youth , family planning , attitude , sexuality , health literacy

Proje Numarası

1919B012309258

Üniversitede Okuyan Kadın Öğrencilerin Cinsel Sağlık Okuryazarlığı ve Aile Planlaması Tutum Düzeyleri Arasındaki İlişki

Öz

Amaç: Bu çalışma, üniversitede okuyan kadın öğrencilerin cinsel sağlık okuryazarlığı ile aile planlaması tutum düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tipteki bu araştırmanın evrenini, İç Anadolu Bölgesinde yer alan bir üniversitenin fakültelerinde eğitim gören 7.886 kadın öğrenci oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında “Kişisel Bilgi Formu”, “Aile Planlaması Tutum Ölçeği (APTÖ)” ve “Cinsel Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği (CİSOY)” kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışma, %38,0’ı Sosyal Bilimler, %33,3’ü Fen Bilimleri ve %28,7’si Sağlık Bilimleri Fakültesi olmak üzere 800 kadın üniversite öğrencisinin katılımı ile tamamlandı. Öğrencilerin %31,6’sının aile planlaması yöntemlerini daha önce duymadığı, %26,4’ünün bu konuda bilgi almadığı, çoğunluğunun (%43,6) bilgi kaynağının arkadaşları olduğu ve en sık kondom (%64,3) ve oral kontraseptif (%61,9) yöntemlerini bildiği belirlenmiştir. Cinsel sağlık konusunda, öğrencilerin %30,9’u yeterli bilgisinin olmadığını ve %18,9’u önceden bilgi aldığını ve bu konuda bilgi kaynağının sıklıkla arkadaşlar (%42,0) olduğunu belirtmiştir. Öğrencilerin %55,0’ı aile planlaması yöntemleri ve %72,6’sı cinsel sağlık konusunda eğitim almak istemektedir. Öğrencilerin APTÖ toplam puan ortalamasının 135,65±16,76 olduğu, CİSOY toplam puan ortalamasının 50,66±7,41 olduğu ve aralarında düşük düzeyde pozitif yönlü istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunduğu tespit edilmiştir (r: 0,187; p<0,001).
Sonuç: Üniversite öğrencilerinin cinsel sağlık okuryazarlık düzeyleri ve aile planlamasına yönelik olumlu tutumlarını geliştirebilmeleri için bu konularda eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesi ve bu konuları içeren derslerin müfredata dahil edilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

öğrenci sağlığı , gençlik , aile planlaması , tutum , cinsellik , sağlık okuryazarlığı

Etik Beyan

Araştırmanın etik izni Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Etik Kurul’undan ((01/06/2023, karar no:08-36) alınmış olup, çalışmaya katılan katılımcıların onay ve izinleri çalışmalarımıza başlamadan önce alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Bu araştırma TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı 2023/1. dönem kapsamında 1919B012309258 numaralı proje olarak desteklenmiştir.

Proje Numarası

1919B012309258

Kaynakça

• WHO (World Health Organization), Adolescent and Young Adult Health. Erişim: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/adolescents-health-risks-and-solutions. Erişim Tarihi: 23.10.2024
• WHO (World Health Organization). Adolescent Health. Erişim: https://www.who.int/health-topics/adolescent-health#tab=tab_1. Erişim Tarihi: 23.10.2024
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). İstatistiklerle Gençlik, 2024. Erişim. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Genclik-2024-54077. Erişim Tarihi: 19.09.2025
• Akalpler Ö, Eroğlu K. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde üniversite öğrencilerinin sık görülen cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara ilişkin bilgileri ve cinsel davranışları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 2015;2(2):1–19.
• Yurt S, Özdemir T. Üniversite öğrencilerinin beslenme egzersiz davranışlarının belirlenmesi. J Educ Res Nurs. 2020;17(3):238-43.
• CDC (Centers for Disease Control and Prevention). Youth Risk Behavior Surveillance System (YRBSS). Erişim: https://www.cdc.gov/healthyyouth/data/yrbs/index.htm. Erişim Tarihi: 23.10.2024
• Üstgörül S. Cinsel sağlık okuryazarlık ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;11(2):164-76.
• WHO (World Health Organization). Developing Sexual Health Programmes. Erişim:https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/70501/WHO_RHR_HRP_10.22_eng.pdf?sequence=1. Erişim Tarihi: 23.10.2024
• Calikoglu EO, Bedir B, Yilmaz S, Aydin, A. Tıp fakültesi öğrencilerinin aile planlaması ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar ile ilgili sağlık bilgileri. Fam Pract Palliat Care. 2017;2(2):12-7.
• Yurdakul M, Ardıç Çobaner A. Üreme sağlığı ve aile planlaması hizmetlerinde sağlık eğitimi, iletişim ve danışmanlık. Türkiye Klinikleri J Obstet. Womens Health Dis. Nurs.- Special Topics.2015;1(2):28-34.
• Çiler Erdağ G. Sağlığın temel belirleyicisi olarak sağlık okuryazarlığı. In: Yıldırım F, Keser A. (eds). Sağlık Okuryazarlığı. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara; 2015. p.1-14.
• Sleiman V, Obeid S, Sacre H, Salameh, P, Hallit S, Hallit, R. Knowledge, attitudes, and practices of Lebanese university students related to sexually transmitted diseases: A cross-sectional study. Croatian Medical Journal.2023;64(4):213–21.
• Nematzadeh S, Shahhosseini Z, Moosazadeh M, Hamzehgardeshi Z. Sexual health literacy level and its related factors among married medical sciences college students in an Iranian setting: A web based cross sectional study. Reproductive health. 2024;21(1):53.
• Sari C, Adiguzel L, Demirbag BC. Knowledge about family planning and sexually transmitted diseases among university students. Turkish Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care.2023;17(1):50-61.
• Balkan E, Genç Koyucu R. The knowledge levels of midwifery students on contraceptive methods: A cross-sectional study. Nurse Education Today. 2022;119:105605.
• İkiışık H, Arı A, Başıbüyük H, Bıyık, K, Erdem A, Maral İ. Tıp öğrencilerinin üreme sağlığı ve aile planlaması konusundaki bilgi düzeyinin değerlendirilmesi. Anatolian Clinic the Journal of Medical Sciences. 2019;24(2):147-54.
• Karakaş S. Gürsoy Z. Türkiye’de hemşirelik alanında aile planlamasına ilişkin yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Androloji Bülteni. 2022;24(2):89-96.
• Sümbüloğlu V, Sümbüloğlu K. Sağlık Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri. 5. Baskı. Hatiboğlu Basım Yayın; 2004.
• Örsal Ö, Kubilay G. Aile Planlaması Tutum Ölçeği geliştirilmesi. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2007;15(60):155-64.
• Gbagbo FY, Nkrumah J. Family planning among undergraduate university students: A case study of a public university in Ghana. BMC Women’s Health. 2019;19:12.
• Dabiri F, Hajian S, Ebadi A, Zayeri F, Abedini S. Sexual and reproductive health literacy of the youth in Bandar Abbas. AIMS Medical Science.2019;6(4):318.
• Blidaru IE, Furau G, Socolov D. Female Romanian university students’ attitudes and perceptions about contraception and motherhood. The European Journal of Contraception & Amp; Reproductive Health Care. 2015;21(1):39–48.
• Nsubuga H, Sekandi JN, Sempeera H, Makumbi FE. Contraceptive use, knowledge, attitude, perceptions and sexual behavior among female University students in Uganda: A cross-sectional survey. BMC Women’s Health.2016;16:6.
• Şen S, Oğuz Gülşen B, Sezer G, Köken Durgun S. Ebelik öğrencilerinin aile planlaması tutumlarının belirlenmesi. Medical Sciences. 2019;14(3):146-53.
• Kaplan Doğan E. The effect of young women’s sexual health literacy levels on their premarital risky sexual behaviors. Androloji Bülteni.2024;26(3):192-8.
• Yeşil Y, Apak H. Ebelik ve hemşirelik bölümü öğrencilerinin cinsel sağlık okuryazarlığı ve cinsel sağlığa yönelik tutumlarının belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2024;13(1):48-54.