ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ DERGİSİ YAYIN İLKELERİ VE ETİĞİ
YAYIN POLİTİKASI
Şırnak Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi (SUFBD), hakemli bir dergi olup yılda 2 kez (Haziran ve Aralık) yayınlanır. Kör hakemlik değerlendirme sürecini kabul etmiştir. Dergi yayın etiğine uygun hazırlanmış; tarım, orman, su ürünleri, gıda gibi fen bilimleri yanı sıra makine, inşaat, malzeme, enerji, maden, elektronik ve bilgisayar mühendisliği gibi disiplinlerde yapılan araştırma, derleme, teknik rapor türlerinde hazırlanmış bilimsel yazıları yayınlamaktadır. Derginin yayın dili Türkçe veya İngilizce ve/veya Türkçe-İngilizcedir. Makalelerin kabulü, değerlendirilmesi ve yayınlanması sürecinde yazarlardan herhangi bir ücret talep edilmemektedir.
Yazarların gönderdiği makalelerin incelenmesi için bir alan editörü atanır. Alan editörü de alanında uzman üç (en az iki) hakemi, makale değerlendirmesi için davet eder. En az iki hakemin olumlu yöndeki değerlendirmesi ve editörlerin görüşü ile makalenin yayınlanmasına karar verilir.
Makale değerlendirme sürecinde hakemlerin ve yazarların isimleri gizlidir. Değerlendirme sürecinin 60 gün içinde tamamlanması beklenmektedir. Bu sürenin aşılması durumunda editörler, yeni hakem atamaları yapabilirler. En az iki hakemin olumlu görüşü (yayınlanabilir) ya da olumsuz (yayınlanamaz) görüşleri ile hakem süreci tamamlanır. Olumlu hakem değerlendirmeleri sonrası makalelerin revizyon (majör ya da minör) kararları, hakem önerileri doğrultusunda verilir.
Gönderilen makalelerin herhangi bir ortamda yayımlanmadığı ya da yayımlanmak için önerilmediği kabul edilir. Aksi durumda, makale reddedilir. Makalelerin tüm sorumluluğu yazar/yazarlarına aittir.
Makalenin bir intihal programıyla (iThenticate) taranarak, benzerlik raporunun DergiPark sistemine yüklenmesi zorunludur. Referanslar hariç, benzerlik oranı %25’nin üzerinde olan makaleler değerlendirmeye alınmadan reddedilir.
İlgili bilgilerin doldurulduğu ve tüm yazarlar tarafından imzalandığı Telif Hakları Formu’nun sisteme yüklenmesi zorunludur.
Yazarlar, gerekli durumlarda makalelerinde Etik Kurul Raporu aldıklarını bildirmeli, zorunlu olunan durumlarda bu raporun bir kopyası eklenmelidir.
Etik İlkeler
Dergimizin yayın sürecinde yazarların, yayıncının, hakemlerin ve editörlerin etik ilkelere yönelik standartlara uyması oldukça önemlidir. Dergimiz kapsamında yürütülen tüm işlemlerde etik görev ve sorumluluklar için Yükseköğretim Kurulu Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi* ve Yayın Etiği Komitesi (COPE)** tarafından belirtilen yayın etiği ve politikaları rehber alınmaktadır. Etik güvence bakımından Yayın Etiği Komitesi’nin (COPE) “Dergi Editörleri için Davranış Kuralları ve En İyi Uygulama Rehber İlkeleri” ve “Dergi Yayıncıları için Davranış Kuralları” ilkeleri dergimiz tarafından benimsenmektedir.
Bu kapsamda; bilimsel araştırmalar için ETİK KURUL İZNİ gerektiren durumlarda ETİK KURUL ONAYI alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve ayrıca belgelendirilmelidir. Alınan izin ile ilgili bilgiler (kurul adı, belgenin tarih ve sayı numarası) makalenin yöntem kısmında belirtilmelidir. Yayımlanan tüm makalelerde fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulmaktadır.
*https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Kurumsal/mevzuat/bilimsel-arastirma-ve-etik-yonetmeligi.aspx
**https://publicationethics.org/
YAYIN ETİĞİ
Şırnak Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi kapsamında editörler, hakemler, yazarlar ve yayıncı yayın etiği bakımından aşağıdaki kurallara uyarlar.
Editörlerin Etik Görev ve Sorumlulukları;
• Editörler Şırnak Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi’nin bilimsel niteliğinin artırılması ve çeşitli bilimsel platformlarda taranmasına ve endekslenmesine gayret göstermekle yükümlüdür.
• Şırnak Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi’ne gönderilen makaleler, yayın kalitesine (çalışmanın önemi, orijinalliği, geçerliliği ve anlaşılırlığı), dergi amaçlarına ve etik kurallara dayanılarak değerlendirirler.
• Makale yazarlarının bireysel özelliklerinden (cinsiyetine, cinsel yönelimlerine, politik düşüncelerine, etnik kökenine, din ve ırkına) bağımsız karar verirler.
• Ayrıcalıklı bilgi ya da fikirleri gizli tutar ve onları kişisel çıkarları için kullanmazlar.
• Editörler makale içeriklerinde insan ve hayvanlar üzerinde yapılmış çalışmalar olması durumunda insan ve hayvan haklarını korumakla sorumludur. Etik kurul raporu alınması gereken çalışmalarda etik kurul onayı gönderilmemesi durumunda makaleyi reddetmekle sorumludur.
• Hakemlerin makaleyi zamanında, tarafsız ve bilimsel olarak değerlendirmesi için gereken uyarıları ve tedbirleri alması gerekmektedir.
• Editörler, hakem havuzunun sürekli güncellenmesi ve genişlemesi konusunda çalışmalar yapmalıdırlar.
• Editörler, gönderi dosyalarını kontrol etmeli, makale dosyası dışındaki dosyaların eksiksiz olduğundan emin olduktan sonra hakem ataması yapmalıdırlar. Yazarın, derginin istediği tüm ek beyanları imzalı bir şekilde yükleyip yüklemediği kontrol edilmelidir.
• Şırnak Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi’ne gönderilen çalışmaların intihal ve etik ilkeler bakımından uygunluğunu kontrol ederler.
• Editörler; yazım kurallarında yer alan makale taslağına uygun hazırlanan çalışmaları ön kontrol aşamasına alır, ön kontrolde uygun görülen çalışmalar değerlendirilmek üzere hakemlere gönderilmektedir.
• Makaleler yazar adı belirtilmeksizin, kör hakemlik inceleme sürecine uygun olarak değerlendirilmek üzere hakemlere gönderilmektedir. Hakemlerden gelen değerlendirmeler ve öneriler, hakem bilgileri paylaşılmaksızın, yazarlara gönderilmektedir.
• Makalelerin alanında uzman en az iki hakem tarafından incelenmesine öncülük ederler.
• Editör ve alan editörü önemli bir gerekçe olmadığı sürece olumlu yöndeki hakem görüşlerini dikkate alması gerekir.
• Bağlantı içinde oldukları yazar ya da kurumlarla ilişkili makaleleri, herhangi bir çıkar ilişkisi ya da çatışması nedeniyle değerlendirmez ve bu nedenle baş editörden uygun başka bir editörün makaleyi ele almasını isterler.
• Önerilen ya da yayınlanmış bir makale ile ilgili etik kaygılar ortaya çıktığında duyarlı önlemler alır. Etik olmayan yayın davranışları yıllar sonra bile ortaya çıksa, onlar tekrar soruştururlar.
• Çıkar ilişkisinin algılandığı yazarlardan açıklama isteyebilirler.
• Yazarlardan gelen talep ve görüşlere geri bildirimler ile dönüş yapması gerekmektedir.
Hakemlerin Etik Görev ve Sorumlulukları;
• Değerlendirmeleri ile hem karar vermeleri için editörlere hem de makalelerini geliştirmeleri için yazarlara yardım ederler.
• Yetkin olmadıkları konularla ilgili makalelerin incelemelerini reddeder, ilgili konu hakkında daha yetkin olduğunu bildikleri hakemle iletişime geçilmesi konusunda editörleri bilgilendirirler.
• İnceledikleri ve incelemek için davet edildikleri ya da inceleme davetini reddettikleri makaleleri gizli tutarlar.
• Makalede bulunması gereken ilgili önemli alıntıları yazara tanımlar, literatürdeki önemli bir ifade için ilgili atfa dikkat çekerler.
• İnceledikleri makale ile herhangi bir makale arasında keşfettikleri önemli benzerlikleri editöre bildirirler.
• Hakemler makaleyi çıkar çatışması ve/veya ilişkisi olması durumunda makaleyi değerlendirmemekle sorumludur.
• Hakemler kendilerine gönderilen çalışmayı değerlendirme süreci tamamlanıncaya ve yayına verilinceye kadar herhangi bir amaç için kullanamaz.
• Ayrıcalıklı bilgiler ya da fikirleri gizli tutar ve onları kişisel çıkarları için kullanmazlar. Davet edildikleri ya da inceleme davetini reddettikleri makaleler için de bu gizlilik kuralını gözden kaçırmazlar.
• Makaleyi değerlendirmeyi kabul eden hakem(ler), kendilerine tanınan süre içerisinde etik kurallara dikkat ederek makaleyi değerlendirmekle sorumludur.
• Hakemler makaleyi değerlendirirken nazik ve yapıcı bir dil kullanmalıdır. Hakaret içeren, iftira ve düşmanlık belirten yorum ve ifadelerden kaçınmalıdır.
Yazarların Etik Görev ve Sorumlulukları;
• Orijinal araştırmalarının bulgularını ayrıntılı ve doğru bir biçimde sunar, doğru referanslarla objektif olarak tartışır ve sonuçlandırırlar. Derleme makale önerilerinin nesnel ve kapsamlı olmasına dikkat ederler. Hileli ya da kasıtlı yanlış beyanlardan ve intihalden uzak dururlar.
• Makalelerinde başkalarının çalışmalarını ya da sözlerini kullandıkları taktirde, kesinlikle alıntı yapar, çalışmanın niteliğini belirleme konusunda etkili olan yayınlara atıfta bulunurlar.
• Şırnak Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi’ne makalelerini önererek, makalelerini aynı anda birden fazla dergiye yayınlanması için göndermediklerini beyan etmiş sayılırlar.
• Atıfta bulunurken Şırnak Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi yazım kurallarına uyar.
• Gönderdikleri makalelerinde bir hata olduğunu keşfettiklerinde, editörlere derhal bilgi verir, makaleyi düzeltmek ya da geri çekmek için onlarla iş birliği yaparlar.
• Makaleleri ile ilgili her türlü çıkar çatışması için editörleri bilgilendirirler.
• Makale önerilerinde çalışmanın destek kaynaklarından tümünün, makalenin teşekkür kısmında belirtilmesi gerekir.
• Çalışmalarında insan ya da hayvan katılımcıları varsa, ilgili yasalara ve kurumsal yönergelere uygunluğundan ve uygun kurumsal komitelerin bunları onayladığından emin olurlar. İnsan katılımcıları için ise yazarlar, bir onamın alındığına ilişkin makalelerine bir açıklama eklemelidirler. İnsan katılımcılara ilişkin gizlilik hakları da gözetilir. İzinle ilgili bilgiler (kurul adı, tarih ve sayı no) makalenin “Yöntem” bölümünde yer verilmelidir. Makale yükleme esnasında, makale dosyasına ilave olarak Etik Kurul Onay dosyası da sisteme yüklenmelidir.
• Makalede yasal/özel izin alınmasının gerekip gerekmediği belirtilmiş olmalıdır. Eğer, çalışma bir kurumda yapılan uygulamayı kapsıyor ise, ilgili kurumdan, hangi tarihte ve hangi karar veya sayı numarası ile izin alındığı açıkça belirtilmelidir.
• Tüm yazarlar, makalenin tüm bölümlerinden sorumludur.
• Tüm yazarlar, sunulan makalenin son halini, sunumdan önce görmeli ve onaylamalıdır.
• Makalede bulunan metin, şekil, tablo ve dokümanlar, diğer şahıslara ait olan Telif Haklarını ihlal etmemelidir.
• Yazarlardan değerlendirme sürecinde makaleleri ile ilgili ham veri talebi yapılabilir. Böyle bir durumda, yazarlar beklenen bilgi ve belgeleri sunmak için hazır bulunmalıdırlar.
• Değerlendirme süreci başlamış bir makaleye yazar ekleme, yazar sırası değiştirme, yazar çıkarma gibi işlemlere ihtiyaç duyulduğu takdirde dergi yönetimine tüm yazarların onayı ile başvuruda yapılabilir. Dergi yönetimi başvuruyu inceleyip kararı sorumlu yazara bildirir.
• Yazarlar, sunulan makale üzerinde hakem süreci devam ederken keyfi olarak makaleyi geri çekmemelidirler. Geri çekmek istediklerinde, SUFBD baş editörüne gerekli açıklamayı yapan bir mektup göndermek suretiyle onay alarak çekebilirler.
• Kabul edilen makaleler, Dergimizde basılmadan önce, redaksiyon (ön onay) için yazarlar tarafından incelenip belirtilen süre içerisinde gerekli görülen düzeltmeler yapılıp, basım onayı verilmelidir. Makale basıldıktan sonra, herhangi bir değişiklik talebinde bulunan yazarlar basım tarihinden sonraki ilk 3 gün içerisinde Editörler ile iletişime geçmelidir.
Yayıncı;
• Etik olmayan yayıncılık davranışını gözden geçirir.
• İddia edilen ve kanıtlanmış bilimsel suiistimal, sahte yayın ya da intihal durumlarında, editör ile yakın iş birliği içinde durumu açıklığa kavuşturmak ve ilgili makaleyi değiştirmek için tüm uygun önlemleri alır. Önlemler, yazım hatalarının düzeltmelerinin yayımlanmasını, ciddi bir durumda ilgili makalenin geri çekilmesini içerir.
• Editörlerle birlikte araştırma suiistimallerinin meydana gelmesini önlemek için doğru adımlar atar, hiçbir koşulda bu tür suiistimalleri teşvik etmez ya da gerçekleşmesine bilerek izin vermez.
İNTİHAL DURUMU
SUFBD’e gönderilen tüm makaleler, iThenticate intihal yazılım programı ile taranır. İntihal bakımından problemli makaleler derhal geri iade edilir.
SUFBD bir intihal vakasını yönetmek için Yayın Etiği Komitesi’nin (COPE) akış şemalarında*** yer alan yönergeleri takip eder.
***http://publicationethics.org/resources/flowcharts
Yayınlanan bir makaledeki şüpheli bir intihal durumunda:
• İntihal durumunu bildiren kişi, izlenecek süreç hakkında bilgilendirilir.
• Makalelerin benzerlikleri karşılaştırılır.
• SUFBD’in editörleri bilgilendirilir ve bu konudaki yorumları istenir.
• İntihal vakası için kanıt olarak gösterilecek belgelerle birlikte, ilgili sorumlu yazarla iletişim kurulur ve konu hakkındaki yanıtı istenir.
• Yazar(lar) intihal konusunda suçlu bulunursa, intihal edilen orijinal makalenin yayınlandığı derginin editörü ve intihal yapılan makalenin yazar(lar)ı bilgilendirilir.
• Makalenin online versiyonu geri çekilir.
• SUFBD intihal vakasına karışan yazarların makale önerilerini üç yıl geri çevirir.