BM’nin Kuruluş Aşamasında Barışı ve İnsan Haklarını Korumaya Yönelik Belgeler Işığında Güncel Bir Saptama

Year 2005, Volume: 13 Issue: 1, 55 - 76, 20.06.2005

İlyas Doğan

https://doi.org/10.15337/SUHFD.2017.184

Abstract

Bu çalışmada BM’nin “kuruluş aşamasındaki belgeler” ifadesi
ile BM Şartı ve 1948 Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi (EİHB) kast
edilmektedir. Söz konusu iki belgede yer alan amaçlar ve ilkeler
incelenmektedir. BM Şartında işaret edilen başlıca amaçlar; insan haklarına saygı,
dünya barışının korunması ve halkların sosyal ve ekonomik bakımdan
gelişmelerine olanak sağlanmasıdır. Bu amaçlardan ilk ikisi bu çalışmada
bilhassa irdelenmeye çalışılacaktır. Söz konusu belgelerde ortaya konan
ilkelerin hatırlanmasının zorunlu olduğuna işaret edilmektedir.

Bu amaç ve ilkelerin özellikle ABD ve İngiltere önderliğinde
gerçekleştirilen II. Irak Savaşı (belki daha doğru ifade “işgal” olmalı) ile
beraber “devletler uygulaması”nda gelinen noktanın BM tarafından son 60 yılda
oluşturulan devletler camiası sisteminde bir kırılma manasına gelip gelmediği
sorgulanmaktadır. Çünkü BM Güvenlik Konseyince kabul edilen 8.10.2002 tarihli
ve 1441 sayılı kararın Kuveyt Savaşı sırasında uygulanan önlemlere atıfta
bulunmak ve kimyasal silah denetimlerine Irak’ın izin vermesinin ötesinde,
savaş araçları kullanmayı öngördüğü oldukça şüphelidir.

BM Şartında yer alan “güç kullanma yasağı”nın bir manasının
kalıp kalmadığı sorusunu sormak bilimsel ve vicdani bir gerekliliktir. Çünkü bu
soru sahneye çıkabilecek Çin gibi bu ilkelerle hiç de barışık olmayan bir
devletçe aynı davranışların sergilenmesi halinde insanlık açısından
hatırlanması gerekebilir. Böyle bir hatırlamanın dürüstçe olabilmesi için, -her
ne kadar bilim dünyası ile güç politikaları her zaman örtüşmese de, zamanı boşa
harcamamak gerekir. Güç kullanma yasağının sadece küçük devletlere uyma
yükümlüğü getirdiğini öne sürmek her halde bizi yeniden 20.yüzyıl başlarındaki
devletler arası kaos ortamına geri götürecektir ki bu yeniden sömürge
politikaları üretmek anlamına gelecektir.

Keywords

BM, Güç kullanma yasağı, Irak, 1948 Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi, BM Şartı

References

• Guradze, Heinz, Der Stand der Menschenrechte im Völkerrecht, Otto Schwarz Verlag, Göttingen 1955.