Validity of the Principle of Legality in Terms of Fines in Ottoman Criminal Law Between 15th and 17th Centuries

Year 2018, Volume: 26 Issue: 2, 291 - 320, 13.09.2018

Aslıhan Nesli

https://doi.org/10.15337/suhfd.435769

Cited By: 1

Abstract

The principle of legality
states that the rules of law are to be defined clearly and precisely. The
principle is a guarantee of legal security in terms of individuals. In the
field of criminal law, that principle indicates crime and sanction, foreseen in
the provision, is certain. In the study, the issue of whether or not the principle
is valid in terms of the fines that accepted in the Ottoman legal system has
been examined. The issue is limited to the 15th and 17th centuries. Firstly, in
the study, information about the principle of legality is given and then it is
tried to evaluate whether or not there is the basis of the principle in
Islamic-Ottoman law. The fact that fines are among the sanctions of ta’zir
requires that the principle of legality be examined also in terms of ta’zirs.
Whether fines are based on Islamic law; the characteristics of fines stated in
codes enacted by the monarch under the customary law and whether or not the
principle of legality is valid in terms of that punishment are among the other
issues evaluated.

Keywords

Principle of Legality, Crimes of Ta’zir, Punishments of Ta’zir, Fines, Ottoman Criminal Law

15’inci ve 17’nci Yüzyıllar Arası Osmanlı Ceza Hukukunda Para Cezaları Bakımından Kanunîlik İlkesinin Geçerliliği

Abstract

            Kanunîlik ilkesi, hukuk
kurallarının açıkça ve kesin bir şekilde belirlenmesini ifade etmektedir. İlke,
bireyler bakımından hukukî güvenliğin bir teminatıdır. Ceza hukuku alanında
kanunîlik, suç ve karşılığında öngörülen yaptırımın belirli olmasıdır.
Çalışmada kanunîlik ilkesinin, Osmanlı hukuk sisteminde kabul edilmiş olan para
cezaları bakımından geçerli olup olmadığı hususu inceleme konusu yapılmaktadır.
Konu, 15’inci ve 17’inci yüzyılları arası ile sınırlı olarak ele alınmıştır. Çalışmada
ilk olarak kanunîlik ilkesi hakkında bilgi verilmekte, ardından İslâm-Osmanlı
hukukunda kanunîlik ilkesinin temelinin olup olmadığı değerlendirilmeye
çalışılmaktadır. Para cezalarının ta’zir türü yaptırımlar arasında yer alması,
kanunîlik ilkesinin ta’zirler bakımından da incelenmesini gerektirmektedir.
Para cezalarının İslâm hukukunda temelinin olup olmadığı; örfî hukuk kapsamında
hükümdar tarafından çıkarılan kanunnâmeler ile düzenlenen para cezalarının
özellikleri ve bu kapsamda söz konusu cezalar bakımından kanunîlik ilkesinin
geçerli olup olmadığı, değerlendirilen diğer hususlar arasında yer almaktadır.

Keywords

Kanunîlik İlkesi, Ta’zir Suçları, Ta’zir Cezaları, Para Cezası, Osmanlı Ceza Hukuku

References

• AKBULUT Berrin, (2014), Türk Ceza Kanunu ile Kabahatler Kanunu Genel Hükümlerinin Yaptırım Hükümleri Dışında Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi, Güncellenmiş ve Genişletilmiş 2. Baskı, Adalet, Ankara.
• AKGÜNDÜZ Ahmed, (1990-1994), Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri, Fey Vakfı, Cilt: 1-9, İstanbul.
• AKGÜNDÜZ Ahmed, (1999), “Kanunnâmelerdeki Ceza Hukuku Hükümleri ve Şer’î Tahlili”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 1, s. 1-16.
• AKMAN Mehmet, (1995), “Önceki Hukukumuzda Devlete İsyan Suçu”, MÜHF Hukuk Araştırmaları Dergisi, İstanbul, s. 203-222.
• AKŞİT M. Cevat, (2015), İslâm Ceza Hukuku ve İnsani Esasları, 2. Baskı, İstanbul.
• AKYILMAZ Gül, (2006), “Osmanlı Ceza Hukukunda Kanunilik Prensibi ve Ceza Hukukunun Kişiler Bakımından Uygulanması”, Fikret Eren’e Armağan, Yetkin Yayınları, Ankara, s. 1021-1042.
• ANSAY Sabri Şakir, (2002), Hukuk Tarihinde İslam Hukuku, 4. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara.
• ARI Abdüsselâm, (2003), “Hz. Ömer’in Ebû Mûsâ El-Eş’arî’ye Gönderdiği Mektubun Yargılama Hukuku Açısından Analizi”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sayı: 2, Konya, s. 85-99.
• ARTUK M. Emin, GÖKCEN Ahmet, YENİDÜNYA A. Caner, (2016), Uygulamalı Ceza Hukuku, Sekizinci Baskı, Adalet, Ankara.
• ARTUK Mehmet Emin, GÖKCEN Ahmet, YENİDÜNYA A. Caner, (2011), Ceza Hukuku Genel Hükümler, Yeniden Gözden Geçirilmiş 5. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara.
• AVCI Mustafa, (2002), “Osmanlı Uygulamasında İnfazı Özellik Gösteren Hapis Türleri: Kalebentlik, Kürek Ve Prangabentlik”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ esosder/article/ view/500006 7867, (18.06.2018).
• AVCI Mustafa, (2014), Osmanlı Ceza Hukuku Genel Hükümler, 2. Baskı, Mimoza, Konya.
• AVCI Mustafa, (2014), Osmanlı Ceza Hukuku Özel Hükümler, Mimoza, Konya.
• AVCI Mustafa, (1998), “Para Cezalarının Dünü Bugünü”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1-2 (Prof. Dr. Süleyman Arslan’a Armağan), s. 377-418.
• AVCI Mustafa, (2017), Türk Hukuk Tarihi, Güncelleştirilmiş 6. Bası, Atlas Akademi, Konya.
• AVCI Mustafa, “Osmanlı Hukukunda Para Cezaları”, https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz= 381959&/Osman l%C4%B1-Hukukunda-Para-Cezalar%C4%B1-/-Do%C3%A7.-Dr.-Mustafa-Avc% C4%B1-, (18.06.2018).
• AYDIN M. Âkif (2004), “Kanunnâmeler ve Osmanlı Hukuku’nun İşleyişindeki Yeri”, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, Sayı: XXIV, İstanbul, s. 37-46.
• AYDIN M. Âkif, (2013), Türk Hukuk Tarihi, Tıpkı 11. Basım, Beta, İstanbul.
• BARDAKOĞLU Ali (1993), TDV İslâm Ansiklopedisi, “Ceza (Fıkıh) maddesi”, Cilt: 7, s. 470-478, http://www.islamansiklopedisi. info/dia/pdf/c07/c070 340.pdf, (05.12.2015).
• BARDAKOĞLU Ali, (1996), TDV İslâm Ansiklopedisi, “Garâmet” maddesi, Cilt: 13, s. 359-361, http://www.islamansiklopedisi.inf o/dia/pdf/c13/ c130197.pdf, (14.12. 2015).
• BARKAN Ömer Lütfi, (1948), XV ve XVI. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Zirai Ekonominin Hukukî ve Malî Esasları, Birinci Cilt: Kanunlar, İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• BİLMEN Ömer Nasuhî, (1950), Hukukı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, Cilt: 1, İstanbul.
• CİN Halil, AKGÜNDÜZ Ahmed, (2011), Türk Hukuk Tarihi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul.
• CİN Halil, AKYILMAZ Gül, (2015), Türk Hukuk Tarihi, Gözden Geçirilmiş 7. Baskı, Sayram Yayınları, Konya.
• ÇATALCALI ALİ EFENDİ, (2014), Açıklamalı Osmanlı Fetvâları Fetâvâ-yı Ali Efendi, (Hazırlayan: DEMİRTAŞ H. Necati), 1.Baskı, Cilt: 1-2, Kubbealtı Neşriyât, İstanbul.
• DEMİR Abdullah, (2011), Türk Hukuk Tarihi, Yitik Hazine Yayınları, İstanbul.
• DEMİRBAŞ Timur, (2014), Ceza Hukuku Genel Hükümler, Güncellenmiş 10. Baskı, Seçkin, Ankara.
• DÖNMEZER Sulhi, ERMAN Sahir, (1997), Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku, Genel Kısım, On Üçüncü Tıpkı Bası, Cilt: 1, Beta, İstanbul.
• DÜZDAĞ M. Ertuğrul, (2012), Şeyhülislâm Ebusuud Efendi’nin Fetvâlarına Göre Kanunî Devrinde Osmanlı Hayatı, Kapı Yayınları, İstanbul.
• EBÛ ZEHRA Muhammed, (1994), İslam Hukukunda Suç Ve Ceza, (Çeviren: TÜFEKÇİ İbrahim), Cilt: 1, Kitabevi, İstanbul.
• EKİNCİ Ekrem Buğra, (2014), Osmanlı Hukuku, Adalet ve Mülk, 3. Baskı, Arı Sanat Yayınları, İstanbul.
• El-MÂVERDÎ İmam Ebû’l Hasan, (1976), El-Ahkâmu’s-Sultâniyye, İslâmda Hilâfet ve Devlet Hukuku, (Çeviren: ŞAFAK Ali), Bedir Yayınevi, İstanbul.
• EREM Faruk, (1950), Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler, İkinci Bası, Güney Matbaacılık ve Gazetecilik T.A.O., Cilt: 1, Ankara.
• ESEN Hüseyin, (2006), İslam Hukukunda Mali Cezalar, Yeni Akademi Yayınları, İzmir.
• EŞİTLİ Ezgi Aygün, (2013), “Suçların ve Cezaların Kanunîliği İlkesi”, s. 225-246, http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2013-104-1249, (18.06.2018).
• FENDOĞLU Hasan Tahsin, (2000), Türk Hukuk Tarihi, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• HAKERİ Hakan, (2015), Ceza Hukuku Genel Hükümler, 18. Baskı, Adalet, Ankara.
• HEYD Uriel, (1973), Studies in Old Ottoman Criminal Law, Oxford.
• HEYD Uriel, (2002), “Eski Osmanlı Ceza Hukukunda Kanun ve Şeriat”, (Çeviren: EROĞLU Selâhaddin), Türk Hukuk ve Kültür Tarihi Üzerine Makaleler, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, s. 45-65.
• İÇEL Kayıhan, DONAY Süheyl, (2005), Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Hukuku, Genel Kısım, Yeni Yasalara Göre Güncellenmiş Dördüncü Bası, Beta, İstanbul.
• İNALCIK Halil, (1993), “Adaletnâmeler”, Belgeler, 2. Baskı, Cilt: 2, Sayı: 3-4, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, s. 49-145.
• İstanbul Kadı Sicilleri, Eyüb Mahkemesi 3 Numaralı Sicil (H. 993-995/M. 1585-1587), (Hazırlayanlar: ÇAKIR Baki, ADIGÜZEL Ayşe Seyyide, TRABZONLU Zeynep, KAZAN Hilal), (2011), Cilt: 22, İSAM Yayınları, İstanbul.
• İstanbul Kadı Sicillleri, Üsküdar Mahkemesi 2 Numaralı Sicil (H. 924-927/M. 1518-1521), (Hazırlayanlar: GÜNALAN Rıfat, KEMAL Vildan, ALTINTOP Özlem, BAHADIR Hatice Ayyıldız), (2010), Cilt: 2, İSAM Yayınları, İstanbul.
• KARAKOÇ İrem, (2014), “Hicrî Birinci Yüzyılda Hukukçu Kavramı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 16, Prof. Dr. Hakan Pekcanitez’e Armağan Özel Sayısı, İzmir, (Basım Yılı: 2015), s. 4225-4259.
• KAŞIKÇI Osman, (2015), İslâm-Osmanlı Hukuku, Ufuk Yayınları, İstanbul.
• KOCA Mahmut, ÜZÜLMEZ İlhan, (2013), Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 6. Baskı, Seçkin, Ankara.
• KOÇ Yunus, TUĞLUCA Murat, (2006), “Klasik Dönem Osmanlı Ceza Hukukunda Yargılama ve Toplumsal Yapı”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, Sayı: 2, s. 7-24.
• LİPPMAN Matthew, (1989), “Islamic Criminal Law and Procedure: Religious Fundamentalism v. Modern Law”, Boston College International and Comparative Law Review, Cilt: 12, Sayı: 1, s. 29-62.
• NESLİ Aslıhan, (2016), Uygulamalar Işığında Osmanlı Ceza Hukukunda Kanunîlik İlkesi (XV.-XVII. Yüzyılları Arasında), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir.
• ÖNALP Ertuğrul, (1990), “Bir İspanyol Esiri Gözüyle 1552-1556 Yılları Arasında İstanbul”, s. 313-320, dergiler.ankara.edu.tr /dergiler/19/11 50/13505.pdf, (25.12.2015).
• ÖZBEK Veli Özer, KANBUR Mehmet Nihat, DOĞAN Koray, BACAKSIZ Pınar, TEPE İlker, (2015), Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Güncellenmiş ve Genişletilmiş 6. Baskı, Ankara.
• ÖZGENÇ İzzet, (2013), Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 9. Bası, Seçkin, Ankara.
• ÖZTÜRK Bahri, ERDEM Mustafa Ruhan, (2014), Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, TCK Değişikliklerine Göre Yenilenmiş 14. Baskı, Seçkin, Ankara.
• PETERS Rudolph, (2005), Crime and Punishment in İslamic Law, Cambridge University Press.
• SCAHCHT Joseph, (1977), İslam Hukukuna Giriş, (Çeviren: DAĞ Mehmet, ŞENER Abdulkadir), Ankara.
• ÛDEH Abdulkâdir, (2012), Seküler Ceza Hukuku Kurumlarıyla Mukayeseli İslam Ceza Hukuku, (Çeviren: ŞAFAK Ali), 2. Baskı, Cilt: 1, Kayıhan Yayınları, İstanbul.
• ÜÇOK Coşkun, (1946), “Osmanlı Kanunnâmelerinde İslâm Ceza Hukukuna Aykırı Hükümler”, s. 48-73, dergiler.ankara.e du.t/dergiler/38/238/2090.pdf, (08.05.2015).
• YAKUT Esra, (2006), “Tanzimat Dönemine Kadar Osmanlı Hukukunda Taziri Gerektiren Suçlar ve Cezaları”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, Sayı: 2, s. 25-40.
• YARCI Güler, (2012), “Osmanlı Maliyesinde Toprak Bastı Vergisi”, Acta Turcica, Yıl: IV, Sayı: 1, http://actaturcica.com/_media/2012-01/iv_26.pdf, (01.05.2016), s. 335-375.
• YİĞİT Yaşar, (2000) “İslâm Ceza Hukukunda Kanunîlik İlkesi ve Kanunu Bilmemenin Cezalara Etkisi”, Diyanet İlmi Dergi, Cilt: 36, Sayı: 1, s. 55-84.
• ZAFER Hamide, (2015), Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m. 1-75, 5. Bası, Beta, İstanbul.