ROMA VE TÜRK HUKUKUNDA SAVURGANLIK SEBEBİ İLE KISITLILIK

Year 2024, Volume: 32 Issue: 4, 2661 - 2702, 28.12.2024

Nurtaç Endes Selvi , Ayşe Arat

https://doi.org/10.15337/suhfd.1565441

Abstract

Savurganlık (israf/ müsriflik, prodigentia), devamlılık arz eden ihtiyatsız yaşam tarzı ile bir kimsenin malvarlığının kötü yönetimini ifade etmektedir. Bir kişinin malvarlığını kötü yönetmek suretiyle kendisini veya ailesini yoksulluğa düşürme tehlikesine yol açacak şekilde savurganlık içinde olması, Roma Hukuku’nda bir kısıtlama sebebi olarak kabul edilmiştir. Böylece müsrifin hukuki işlemleri kısıtlanarak, kendisine ait olan malvarlığını idare etme yetkisi elinden alınmakta ve bu kişilere sadece malvarlığının yönetilmesi için bir “kayyım” (cura) atanmaktaydı. Hem müsrifin hem de ailesinin korunması düşüncesinin bir sonucu olan bu durum, hukukumuzda da bir kısıtlama sebebi olarak düzenlenmiştir (TMK. m. 406). Roma Hukukunda savurganlığın bir kısıtlama sebebi olarak düzenlenmesi ve bunun hüküm ve sonuçları, hukukumuzla büyük ölçüde paralellik göstermektedir. Çalışmada Roma hukukunda savurganlık sebebiyle kısıtlamanın şartları ve sonuçları incelenmiş, hukukumuzla olan benzerlikler tespit edildikten sonra yeni yaklaşımlar çerçevesinde konunun değerlendirilmesi yapılmıştır.

Keywords

Prodigentia, Savurganlık (israf), Vesayet, Kısıtlılık, Kayyım, Roma Hukuku

References

• ABEL, Wilfried, (Çev. Dr. Erdal Tercan), “Alman Himaye Hukuku”, AÜHFD, Y. 1995, C. 44, S. 1, 253-267.
• AÇIKGÖZ, Aslı: Dar Anlamda Vesayeti Gerektiren Hâller ve Vesayet Altına Almanın İşlem Ehliyeti Bakımından Sonuçları, İstanbul 2017.
• AKÇAAL, Mehmet,” İsviçre Medeni Kanunu’na Göre Kayyımlık Türleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2018, C. 20, S. 2, 63-87.
• AKINCI, Şahin: Roma Hukuku Dersleri, Yenilenmiş ve Genişletilmiş 17. Bası, Konya 2022.
• BAYRAMOĞLU, Necati Şükrü, “Kısıtlama ve Vasi Atama Kararı İlanının Aleniyeti Sağlama Fonksiyonu ve İlan Nedeniyle Kişilik Haklarının İhlal Edilip Edilmediği Sorunu”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, Y. 2020, S.2, (473- 510).
• BERNARD, Fernand, (Translated by Charles P. Sherman D.C.L.), The First Year of Roman Law, New Jersey 2009.
• BUCKLAND, W. Warwick: The Main Institutions of roman Private Law, Cambrige 1965.
• DECLAREUIL, Joseph, (Translated by E.A. Parker): Rome The Law- Giver, The History of Civilization, London 1927.
• DI MARZO, Salvatore (Çev. Ziya Umur): Roma Hukuku, İstanbul 1954.
• DİNÇER ARAZ, Nilgün, “Roma Hukukunda Mirasçılık Vasfının Şartları”, İstanbul Hukuk Mecmuası, Y. 2022, C. 80, S.4, 1223-1266.
• DURAL, Mustafa/ ÖĞÜZ, Tufan: Kişiler Hukuku, 16. Bası, İstanbul 2015.
• DURAL, Mustafa/ ÖĞÜZ, Tufan/ GÜMÜŞ, M. Alper: Türk Özel Hukuku Cilt III, Aile Hukuku, Gözden Geçirilmiş 19.Bası, İstanbul 2024.
• ELPE, M. Nezih: Vasilik ve Kayyımlık Hukuku, Ankara 1967.
• ERTÜRK, Fatih, “Türk Hukukunda Vesayeti Gerektiren Haller, Vasi Tayini ve Vesayetin Sona Ermesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, GÜSBE., Ankara 2010.
• GÖNENÇ, Fulya İlçin: Roma Hukukunda Kadın, İstanbul 2010.
• GÜNAL, Nadi/ ÜÇER, Mehmet: Roma Hukuku Kavram ve Kurumları, İstanbul 2023.
• GÜNAL, Nadi, “Roma Miras Hukuku'na Genel Bir Bakış ve Vasiyet Yolu ile Miras”, AÜHFD, Y. 1995, C. 44, S. 1, 425- 442.
• GÜNEŞ CEYLAN, Seldağ, “Roma Hukukunda Kayyımlık (Cura) Müessesine Genel Bir Bakış”, AÜHFD, Y. 2004, C. 53, S. 1.
• GÜNEŞ CEYLAN, Seldağ: Roma Hukukundan Günümüze Velayet- Vesayet Hukuku, Ankara 2004, (GÜNEŞ CEYLAN, Vesayet).
• GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Türk Medeni Hukukunda Kayyımlık, İstanbul 2006.
• HAUSHEER, Heinz, (Çev. Bilge Öztan), “Türk-İsviçre Hukuk Topluluğunda Özellikle Aile Hukuku Alanına İlişkin Müşterek Çalışmalara Yönelik Görüşler ve İstekler”, TBB Dergisi, Y. 2008, C. 21, S. 76, 201- 216.
• HAUSHEER, Heinz, (Çev. İbrahim Kaplan), İsviçre Medeni Kanunu’na (ZGB) Göre Yetişkinlerin Korunması Hukuku, Türk Hukuk Araştırmaları Dergisi, Y. 2016, C. 1, S. 1, 155-173, (HAUSHEER, ZGB).
• HONSELL, Heinrich/ VOGT, N. Peter/ GEISER, Thomas, Basler Kommentar Zivilgesetzbuch I Art. 1- 456 ZGB, 5. Auflage, Zürich 2014.
• İKİZLER, Metin/ TÜZÜNER, Özlem: Medeni Hukuk- I, Ankara 2021.
• İNCEEL, Murat: Roma ve Türk Hukukunda Vesayet, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, AÜSBE, Ankara 2009.
• KARADENİZ ÇELEBİCAN, Özcan: Roma Hukuku, Yeni Medenî Kanun’a Uyarlanmış 18. Bası, Ankara 2020.
• KAYAK, Sevgi, “Roma Hukukunda Aile Kurumu”, Hacettepe HFD, Y. 2018, C. 8, S. 2, 249-302.
• KOÇ, Nevzat, “Türk Medenî Kanunundaki Düzenlemeler Işığında Vesayet Hukukuna Genel Bir Bakış”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2005, C. 7, Özel sayı, (99-120).
• KOSCHHAKER, Paul/ AYİTER, Kudret: Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, Ankara 1983.
• KÖPRÜLÜ, Bülent/ KANETİ, Selim: Aile Hukuku, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, İstanbul 1989.
• LONG, George, “William Smith, D.C.L., LL.D.: A Dictionary of Greek and Roman Antiquities, John Murray, London 1875”, (https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/SMIGRA/Law/home.html, E.T. 16.07.2024).
• MOMMSEN, Theodor/ KRUEGER, Paul/ WATSON, Alan: The Digest of Iustinian, Vol. II, Philadelphia 1985.
• MÜLLER, Carl: Die Entmündigung wegen Verschwendung, Buchdruckerei Robert Noske, Borna Leipzig, 1910.
• ÖZTAN, Bilge: Aile Hukuku, 6. Bası, Ankara 2015.
• RADO, Türkan, Roma Hukuku Dersleri Borçlar Hukuku, İstanbul 2014.
• SCHWARZ, Andreas B., (Çev. Türkan Basman): Roma Hukuku Dersleri, İstanbul 1943.
• TAHİROĞLU, Bülent/ ERDOĞMUŞ, Belgin: Roma Hukuku Dersleri, 17. Bası, İstanbul 2023.
• TAHİROĞLU, Bülent: Roma Borçlar Hukuku, İstanbul 2014.
• TEKİNAY, Selahattin S.: Türk Aile Hukuku, 3. Bası, İstanbul 1990.
• UMUR, Ziya: Roma Hukuku Ders Notları, İstanbul 1987.
• UMUR, Ziya: Iustinianus Institutiones, İstanbul 1968, (UMUR, Inst.).
• UMUR, Ziya: Roma Hukuku, İstanbul 1974, (UMUR, 1974).
• UMUR, Ziya: Roma Hukuku Lügatı, İstanbul 1975, (UMUR, Lügat).
• ÜÇER, Mehmet: Roma Hukuku’na Giriş, 2. Bası, İstanbul 2020.
• VELİDEDEOĞLU, Hıfzı V.: Türk Medeni Hukuku, Umumi Esaslar- Şahsın Hukuku- Aile Hukuku- Miras Hukuku- Eşya Hukuku (Ayni Haklar), 3. Bası, İstanbul 1963.
• VILLEY, Michel, (Çev. Bülent Tahiroğlu), Roma Hukuku Güncelliği, 7. Basısından (1979), İstanbul 2017.
• YAVUZ, Cevdet/ ERLÜLE, Fulya/ TOPUZ, Murat: Yeni Vesayet Hukukuna Doğru: Yetişkinlerin Korunması Hukuku (İsviçre Örneği), İstanbul 2017.
• ZEVKLİLER, Aydın/ ACABEY, M. Beşir/ GÖKYAYLA, K. Emre: Medeni Hukuk Giriş Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku Aile Hukuku, 6. Bası, Ankara 1999.
• İnternet Kaynakları:
• https://www.thelatinlibrary.com/justinian/digest27.shtml, E.T. 18.09.2024.
• https://www.ilhanhelvaciailehukuku.com/turk-medeni-kanunu/turk-medeni-kanunu-madde-406, E.T. 06.09.2024.
• “Das Betreuungrecht- Informationen zu den Themen Betreuung und Vorsorge”, (www. Justiz.bayern.de, E.T. 07.08.2024)