UNLAWFUL EVIDENCE IN TURKISH TAX LAW: AN EVALUATION IN ACCORDANCE WITH JUDICIAL DECISIONS

Year 2025, Volume: 33 Issue: 1, 435 - 477, 26.03.2025

Serdar Şahin

https://doi.org/10.15337/suhfd.1579052

Abstract

The subject of the study is the evaluation of the possibility of considering evidence obtained in violation of the law in the establishment of the verdict in Turkish Tax Law, which adopts a broad principle of freedom of evidence. In this context, in addition to different approaches in national and international literature, judicial decisions were examined in detail and the subject was explained from different perspectives. As a result, it was concluded that the effects of evidence in forming conscientious conviction cannot be ignored, but considering evidence obtained in violation of the law and law in the establishment of the verdict, except for extraordinary exceptional cases, is incompatible with the principle of the rule of law. In order to solve the problem, it was concluded that the authority regulation in the application of the methods of obtaining information by the tax administration and the seizure process in the inspection institution regulated in the Tax Procedure Law No. 213 should be rearranged in accordance with the Criminal Procedure Law No. 5271, and the Ministry of Treasury and Finance should prepare guiding application directives for exceptional situations that may arise in line with past experiences and incidents brought to court.

Keywords

Evidence, Evidence in Tax Law, Evidence Contrary to Law, Evidence Not in Accordance with Law, Evidence in Judicial Decisions

TÜRK VERGİ HUKUKUNDA KANUNA AYKIRI DELİL: YARGI KARARLARI DOĞRULTUSUNDA BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

Çalışmanın konusu; geniş bir delil serbestisi ilkesi benimseyen Türk Vergi Hukukunda kanunlara aykırı bir şekilde elde edilen delillerin hükmün kurulmasında dikkate alınabilirliğinin değerlendirilmesidir. Bu kapsamda çalışmada ulusal ve uluslararası literatürde yer alan farklı yaklaşımların yanı sıra yargı kararları ayrıntılı bir şekilde incelenerek konu farklı yönleriyle açıklanmıştır. Sonuç olarak delillerin vicdani kanaat oluşturmada etkilerinin göz ardı edilemeyeceği ancak kanunlara ve hukuka aykırı bir şekilde elde edilen delillerin olağanüstü istisnai durumlar dışında hükmün kurulmasında dikkate alınmasının hukuk devleti ilkesiyle uyuşmadığı kanaatine varılmıştır. Sorunun çözümüne yönelik olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda düzenlenmiş bulunan yoklama müessesesinde yer alan el koyma işlemi ile vergi idaresinin bilgi edinme yollarının uygulanmasında yetki düzenlemesinin 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile uyumlu bir şekilde yeniden düzenlenmesi, Hazine ve Maliye Bakanlığınca geçmiş tecrübeler ve yargıya intikal eden olaylar doğrultusunda oluşabilecek istisnai durumlara yönelik yol gösterici uygulama yönergeleri hazırlanması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Delil, Vergi Hukukunda Delil, Kanuna Aykırı Delil, Hukuka Uygun Olmayan Delil, Yargı Kararlarında Delil.

References

• AKDOĞAN, Abdurrahman: Vergi hukuku ve Türk Vergi Sistemi, “Temel İlke ve Esaslar, Vergileme ve Vergiler Hukuku, uygu-lama Örnekleri” Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 10. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, Ekim, 2011.
• AKSOY, Şerafettin: Vergi Yargısı ve Türk Vergi Yargısı Sistemi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1990.
• ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz: “Vergilemenin Ekonomik Sınırları”, Prof.Dr. Akif Erginay’a 65 inci Yaş Armağanı, Ankara Üni-versitesi hukuk Fakültesi yayınları, No: 460, Ankara, 1981.
• BATI, Murat: Vergi Hukuku (Genel Hükümler) Vergi Tekniği – Vergi Yargısı – Kamu İcra, Güncellenmiş ve Genişletilmiş 3. Baskı, Seçkin, Ankara, 2023.
• BAYKARA, Bekir: “Vergi İnceleme Elemanının Vergi Ceza Muhake-mesindeki Ye-ri”, Vergi Dünyası, S. 273, 2004, http://www.bekirbaykara.av.tr/dosya/pdf/Vergi_inceleme_Elemanlarinin_Vergi_Ceza_Muhakemesindeki_Yeri_1343.pdf, s.5, erişim Tarihi: 11.09.2024.
• CENGİZ, Serkan / DEMİRAĞ, Fahrettin / ERGÜL, Teoman / MCB-RİDE, Jeremy / TEZCAN, Durmuş: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Ceza Yargılaması Kurum ve Kavramları, Şen Matbaa, Ankara, 2008.
• ÇAKAR, Elif Pürsünlerli / SARAÇOĞLU, Fatih: “Vergi İdaresinin Denetim Biçimleri ve Hukuka Aykırı Deliller”, Niğde Üniver-sitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2014, 7(1), 415.
• ÇINAR, Ali Rıza: “Hukuka Aykırı Kanıtlar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2004, S. 55.
• DEVELİOĞLU, Ferit: Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, 20. baskı Ankara: Aydın Kitabevi, 2003.
• DÜNDAR, Meltem: İngiliz ve Türk Ceza Muhakemesi Hukuklarında Hukuka Aykırı Deliller, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• EKİZCELEROĞLU, Rengül / ALTUN, Büşrahan: “Adil Yargılama Hakkı Bağlamında Hukuka Aykırı Delil”, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 12(2), 2023, 149-167.
• EREM, Faruk: Diyalektik Açısından Ceza Yargılaması Hukuku, Işın Yayıncılık, Ankara, 1986.
• GÜNLER, Kemal: “Türk Ceza Hukukunda Müsadere”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 18 (3), July, 2014, 849 – 876. https://sozluk.gov.tr/
• KANETİ, Selim: Vergi Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1989.
• KARATAŞ, Durmuş Neslihan: “Vergi Hukukunda İspat ve Delil”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Der-gisi, 2014, 18(3), 505-528.
• KAŞIKCI, Mahmut: “Vergi Hukuku Özelinde Mahkemeye Erişim Hakkı Üzerine Bir İnceleme (Çelişkili Karar Yasağı-Danıştay Kararlarından Örnekler ve Haklar Bütününü Hukukla Oku-mak)”, Journal of Istanbul University Law Faculty, 2017, 75(2), 535-53.
• KAYMAZ, Seydi: Ceza Muhakemesinde Hukuka Aykırı (Yasak) Delil-ler, Seçkin Yayınevi, Ankara, 1997.
• KIRBAŞ, Sadık: Vergi hukuku (Temel Kavramlar, İlkeler ve Kurum-lar), Gözden Geçirilmiş, Değiştirilmiş ve Genişletilmiş 10. Bas-kı, Siyasal Kitabevi, Ankara, Eylül, 1998.
• KIZILOT, Şükrü / KIZILOT, Zuhal: Vergi İhtilafları ve Çözüm Yolla-rı, Güncellenmiş 18. Baskı, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara, 2010.
• KIZILOT, Şükrü / ŞENYÜZ, Doğan / ETAŞ, Metin / DÖNMEZ, Re-cai: Vergi Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 2. Baskı, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara, 2007.
• KARABEYSER, Süleyman: “Vergi Hukukunda Arama Müessesesi”, Terazi Hukuk Dergisi, 11 (124), 2016, 97-106.
• KOCA, Mahmut / ÜZÜLMEZ, İlhan: Türk Ceza Hukuku Özel Hü-kümler, 3. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016.
• KÖSE, Hamid: “Delil Değerlendirme Yasakları Bakımından Zehirli Ağacın Meyvesi Doktrini”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 49 (Ocak 2022), 165-202.
• KUNTER, Nurullah / YENİSEY, Feridun / NUHOĞLU, Ayşe: Muha-keme hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta yayınları, İstanbul, 2010.
• ÖNCEL, Mualla / KUMRULU, Ahmet / ÇAĞAN, Nami: Vergi Hu-kuku, Gözden Geçirilmiş ve Yenilenmiş 6. Baskı, Ankara, Ekim, 1998.
• ÖZBEK, Veli Özer / KANBUR, MEHMET Nihat / DOĞAN, Koray / BACAKSIZ, Pınar / TEPE, İlker: Ceza Muhakemesi Hukuku, Geliştirilmiş 4. Baskı, Temmuz, 2012.
• ÖZTÜRK, Bahri: “CMUK Reformu ve Delil Yasakları”, Selçuk Üni-versitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1994, 4(1-2), 39-49.
• PEHLİVAN, Osman: Vergi Hukuku (Genel Hükümler ve Türk Vergi Sistemi), Celepler Matbaacılık Yayın ve Dağıtım, Trabzon, 2019.
• PINAR, Burak: “Türk Vergi Hukukunda Kamusal Bir Denetim Yolu Olarak Vergi Araması”, Ceza Hukuku Dergisi, 8(21), 2013, 139-180.
• SABAN, Nihal: Vergi Hukuku, 6. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2014.
• SABAN, Nihal: “Vergi Usul Kanunu 3, B, 1’in –neliği, Vergiden Ka-çınmanın Önlenmesi”, Uluslararası Vergi Hukuku Konferans-ları Serisi-2, Ed. Billur YALTI, Beta Yayınları, 1. Baskı, İstanbul Ağustos 2014.
• SALİHPAŞAOĞLU, Yaşar: “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türkiye: Bazı Rakamlar ve Gerçekler”, Gazi Üniversitesi Hu-kuk Fakültesi Dergisi, XIII(1-2), 2009, 253-281.
• SARKIKOĞLU, Şenel: “Ceza Muhakemesinde Delil ve İspat Hukuku Açısından Elektronik Delil (E-Delil) Kavramı”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 6(22), Temmuz, 2015.
• ŞENOCAK, Burçin Bayrak: “Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay Karar-larında Hukuka Aykırı Delillerin Adil Yargılanma Hakkına Etkisi” https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/4052023132645burcin.pdf (Erişim Tarihi 4.10.2024).
• ŞENOL, Cem: Teori ve Uygulamada Ceza Muhakemesinde Hukuka Aykırı Delillerin Kullanılması ve Değerlendirilmesi Yasağı, 2. Baskı, On iki Levha Yayıncılık, İstanbul, Haziran, 2018.
• ŞENYÜZ, Doğan: Vergi Ceza Hukuku (Vergi Kabahatleri ve Suçları), 6. Baskı, Ekin Yayınları, Bursa, 2012.
• ŞENYÜZ, Doğan / YÜCE, Mehmet / GERÇEK, Adnan: Vergi Huku-ku, 3. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2012.
• TAŞ, Metin: Vergi Uyuşmazlıklarının İdari ve Yargısal Çözüm Yolları, Ekin Kitabevi, Bursa, 1997.
• TAŞDELEN, Aziz: “Vergisel Arama”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hu-kuk Fakültesi Dergisi, 5 (2), (Aralık 2003), 159-91.
• TBMM: 04. 01. 1961 Gün ve 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nda Deği-şiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı ve Bütçe- Plan Ko-misyonu Raporu, 25.12.1980.
• TOSUN, Ayşe Nil / ÖZDEN, Engin: “Vergi Denetiminde Arama Yön-teminin Mü-kellef Hakları Yönünden Değerlendirilmesi: Av-rupa İnsan Hakları Mahkemesi Yaklaşımı ve Türkiye Örneği”, Maliye Dergisi, 166(Ocak-Haziran), 2014, 286–298.
• TUNCER, Selahattin: Vergi Hukuku ve Uygulaması, C.II, Yaklaşım Yayınları, Ankara, Ekim, 2006.
• ULUATAM, Özhan: Örnekler, Belgeler ve Mahkeme Kararlarıyla Türk Vergi Hukuku, Adım Yayıncılık, Ankara, 1990.
• ULUATAM, Özhan / METHİBAY, Yaşar: Vergi Hukuku, İmaj Yayın-cılık, Ankara, 2000.
• UMAR, Bilge / YILMAZ, Ejder: İspat Yükü, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul, 1980.
• ÜSTÜN, Ümit Süleyman: “Türk Vergi Hukukunda İdarenin Takdir Yetkisi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14 (1), Haziran 2006, 217–285.
• YALTI, Billur: “Vergi İncelemelerinde Dinlenilme Hakkı”, Vergi So-runları Dergisi, S. 332, Mayıs, 2016, 52-57.
• YAYLA, Mehmet: Ceza Muhakemesi Hukukunda İspat ve Şüphe, Güncellenmiş 2. Baskı, Seçkin – Hukuk, Ankara, 2021.
• YAYLAK, Cihan: İdari Yargılama Usulünde Hukuka Aykırı Delillerin Değerlendirilmesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, Kasım, 2018.
• YILMAZ, Ejder: “Rekabet Kanunu Uygulamasında Usul ve İspat So-runları”, Rekabet Kurumu Perşembe Konferansları, Ankara, Kasım 1999.
• YURTCAN, Erdener: Ceza Muhakemesi Kanunu Şerhi, Mart 2019 Tarihi İtibariyle 7165 sayılı Yasayla Birlikte Güncelleştirilmiş 9. Bası, Seçkin, Ankara, 2019.
• AİHM., Allan /Birleşik Krallık, 5.11.2002, B. No: 48539/99, s. 42 (https://hudoc.echr.coe.int/tur, Erişim Tarihi: 4.10.2024)
• AİHM., Ayetullah/Türkiye, 8.03.2021, B. No: 29084/07 ve 1191/08, s. 45 (https://hudoc.echr.coe.int/tur, Erişim Tarihi: 4.10.2024).
• AİHM., Kaçan / Türkiye, 12.07.2016, B. No: 58112/09, s. 9 (https://hudoc.echr.coe.int/tur, Erişim Tarihi: 4.10.2024
• AİHM., Khan–İngiltere, 12.5.2000, B. No: 35394/97, s. 3 (https://hudoc.echr.coe.int/tur, Erişim Tarihi: 4.10.2024)
• AİHM., Malone / Birleşik Krallık, 2.08.1984, B. No: 8691/79, s. 13 (https://hudoc.echr.coe.int/tur, Erişim Tarihi: 4.10.2024)
• AİHM., Schenk / İsviçre, 12.7.1988, B. No: 10862/84, s. 23 (https://hudoc.echr.coe.int/tur, Erişim Tarihi: 4.10.2024)