ERMENİ KOMİTELERİ HINÇAK VE TAŞNAKSÜTUN Rus Adalet BakanıY. Muravyev’in Ermeni Komitelerine İlişkin Raporu
Abstract
XIX. yüzyılın ikinci yarısında kurulan Ermeni cemiyetleri, zamanla güç kazanarak Ermeni toplumu üzerinde etkili olmaya başladılar. Bu Ermeni cemiyetlerinden Hınçak ve Taşnaksütun cemiyetleri, Ermeni toplumunu yönlendiren birer partiler haline geldiler. Parti programlarıincelendiğinde, amaçlarına ulaşmak için terör, isyan, tedhişvb. yöntemleri kullanmayıilke edinmişolan bu cemiyetler, bir taraftan terör eylemlerini gerçekleştirirken diğer taraftan da Osmanlıİmparatorluğu içinde yaşayan Ermeni toplumunu Osmanlıya karşıtoplu isyanlara teşvik etmek için ellerinden gelen her yönteme başvurdular. Hınçak ve Taşnaksütun cemiyetlerinin bu yöndeki faaliyetleri zamanla başarıya ulaştıve OsmanlıErmenileri arasında toplu isyanlar başgösterdi. Bu çalışmamızda sunduğumuz Rus Adalet BakanıY. Muravyev’in “Rusya, Avrupa ve Türkiye’de Ermeni Milliyetçilik Hareketinin Özellikleri” başlığınıtaşıyan 26 Aralık 1895 tarihli raporu, Ermeni komitelerinin kuruluşamaçlarıve zararlıfaaliyetleri hakkında önemli bilgiler içermektedir. Ermeni Komiteleri, Hınçak, Taşnaksütun, Ermeniler, OsmanlıDevleti, Rusya.
References
- ARMAOĞLU, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914 ), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2003.
- Armyanskiy Vestnik, No: 44, Moskva, 1916.
- Armyane i Boyna, S. 6, Ağustos 1916.
- ÇAYCI, Abdurrahman, Türk-Ermeni ilişkilerinde gerçekler, Ankara, 2000
- GÜRÜN, Kamuran, Ermeni Dosyası, İstanbul, Nisan 1988.
- GAİBOV, B., Daşnaki, Baku, 1990.
- GURKO-KRYAJİN, V. A., Blijniy Vostok i Derjavı, Moskva, 1924.
- HOCAOĞLU, Mehmet, Arşiv Vesikalarıyla Tarihte Ermeni Mezalimi ve Ermeniler, Anda Dağıtım, İstanbul, 1976.
- KOÇAŞ, Sadi, Tarih Boyunca Ermeniler ve Selçuklulardan Beri Türk- Ermeni İlişkileri, Ankara, 1967.
- NALBANDİAN, Louıse, The Armenian Revolutionary Movement, University Of California Pres, Berkeley and Los Angeles, 1963.
- HÜSEYİN NAZIM PAŞA, Ermeni Olayları Tarihi, C.I, (hz.: Necati Aktaş vd.), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 15, Ankara, 1998.
- İLTER, Erdal, “Ermenistan Adı, Ermenilerin Menşei ve Türk–Ermeni İlişkileri Konusunda Tesbitler”, Dünden Bugüne Türk – Ermeni İlişkileri, (Ed. İdris BAL; Mustafa ÇUFALI), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2003, ss. 3 – 10.
- –––––––––––––––, Türkiye’de Sosyalist Ermeniler ve Silahlanma Faaliyetleri, İstanbul, 1995.
- OGANESYAN, Eduard, Vek Borbı, T. I, Münhen- Moskva, 1991.
- ÖKE, Mim Kemal, Yüzyılın Kan Davası Ermeni Sorunu, İrfan Yayıncılık, İstanbul, 2003.
- POGOSYAN, A. M., İstoriya Zeytuna ( 1409-1921), Yerevan, 1971. RAÇİYEVNA
- Koçar Meri, Armano-Turetskie Obşestvenno
- politiçeskie otnoşeniya i Armanskiy Vopros v Kontse XIX-Naçale XX
- Vekov, Avtoreferat ,Yerevan, 1990.
- ROSSİYSKİY GOSUDARSTVENNIY İSTORİÇESKİY ARHİV (RUS Fond:1405 , Op. : 521 , Delo :442, LL.379-395. TARİH ARŞİVİ)
- SAKARYA, İhsan vd., Belgelerle Ermeni sorunu, T.C. Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Askeri Tarih Yayınları, Ankara, 1992.
- SARAY, Mehmet, Ermenistan ve Türk – Ermeni İlişkileri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2005.
- SÜSLÜ, Azmi, Ermeniler ve 1915 Tehcir Olayı, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayını No: 5, Ankara, 1990.
- ŞEHİRLİ, Y. Atilla, “Osmanlı Devleti’nde İhtilalci Ermeni Cemiyetlerinin Faaliyetleri ve Osmanlı Devleti’nin Aldığı Tedbirler”, Dünden Bugüne Türk – Ermeni İlişkileri, (Ed. İdris BAL; Mustafa ÇUFALI), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2003, ss. 253-265
- TOLON, Ahmet Hurşit, Birinci Dünya Savaşı Sırasında Taksim Anlaşmaları ve Sevr’e Giden Yol, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2004.
- TÜRKDOĞAN, Berna, 1915’ten Günümüze Tehcir (Türk-Ermeni İlişkileri), İstanbul, 2006.
- URAS, Esat, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, Belge Yayınları, İstanbul, 1976.
- VELİÇKO, V. L., Kavkaz, Russkoye Delo i Mejduplemennıye Voprosı, Baku, 1990.
Abstract
Armenian organizations founded in the second half of the nineteenth century gained power and affected the Armenian society in time. These organizations, especially the Hınchak and the Dashnaksutyun, evolved as political parties to shape the Armenian society. When their party programs are read, it would be seen that these groups used terrorist and revolutionary methods to reach their aims. While they were undertaking many terrorist activities, they tried to push the Armenian society to revolt against the Ottomans. Their methods gained important success in time and the most Armenians started to revolt against the Ottoman Empire. The report, represented here and inked by the Russian Judiciary Minister Y. Muravyev, entitled “Aspects of Armenian Nationalist Movements in Russia, Europe and Turkey” published on 26 December 1895 and contained information about aims and harmful actions of these committees
References
- ARMAOĞLU, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914 ), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2003.
- Armyanskiy Vestnik, No: 44, Moskva, 1916.
- Armyane i Boyna, S. 6, Ağustos 1916.
- ÇAYCI, Abdurrahman, Türk-Ermeni ilişkilerinde gerçekler, Ankara, 2000
- GÜRÜN, Kamuran, Ermeni Dosyası, İstanbul, Nisan 1988.
- GAİBOV, B., Daşnaki, Baku, 1990.
- GURKO-KRYAJİN, V. A., Blijniy Vostok i Derjavı, Moskva, 1924.
- HOCAOĞLU, Mehmet, Arşiv Vesikalarıyla Tarihte Ermeni Mezalimi ve Ermeniler, Anda Dağıtım, İstanbul, 1976.
- KOÇAŞ, Sadi, Tarih Boyunca Ermeniler ve Selçuklulardan Beri Türk- Ermeni İlişkileri, Ankara, 1967.
- NALBANDİAN, Louıse, The Armenian Revolutionary Movement, University Of California Pres, Berkeley and Los Angeles, 1963.
- HÜSEYİN NAZIM PAŞA, Ermeni Olayları Tarihi, C.I, (hz.: Necati Aktaş vd.), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 15, Ankara, 1998.
- İLTER, Erdal, “Ermenistan Adı, Ermenilerin Menşei ve Türk–Ermeni İlişkileri Konusunda Tesbitler”, Dünden Bugüne Türk – Ermeni İlişkileri, (Ed. İdris BAL; Mustafa ÇUFALI), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2003, ss. 3 – 10.
- –––––––––––––––, Türkiye’de Sosyalist Ermeniler ve Silahlanma Faaliyetleri, İstanbul, 1995.
- OGANESYAN, Eduard, Vek Borbı, T. I, Münhen- Moskva, 1991.
- ÖKE, Mim Kemal, Yüzyılın Kan Davası Ermeni Sorunu, İrfan Yayıncılık, İstanbul, 2003.
- POGOSYAN, A. M., İstoriya Zeytuna ( 1409-1921), Yerevan, 1971. RAÇİYEVNA
- Koçar Meri, Armano-Turetskie Obşestvenno
- politiçeskie otnoşeniya i Armanskiy Vopros v Kontse XIX-Naçale XX
- Vekov, Avtoreferat ,Yerevan, 1990.
- ROSSİYSKİY GOSUDARSTVENNIY İSTORİÇESKİY ARHİV (RUS Fond:1405 , Op. : 521 , Delo :442, LL.379-395. TARİH ARŞİVİ)
- SAKARYA, İhsan vd., Belgelerle Ermeni sorunu, T.C. Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Askeri Tarih Yayınları, Ankara, 1992.
- SARAY, Mehmet, Ermenistan ve Türk – Ermeni İlişkileri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2005.
- SÜSLÜ, Azmi, Ermeniler ve 1915 Tehcir Olayı, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayını No: 5, Ankara, 1990.
- ŞEHİRLİ, Y. Atilla, “Osmanlı Devleti’nde İhtilalci Ermeni Cemiyetlerinin Faaliyetleri ve Osmanlı Devleti’nin Aldığı Tedbirler”, Dünden Bugüne Türk – Ermeni İlişkileri, (Ed. İdris BAL; Mustafa ÇUFALI), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2003, ss. 253-265
- TOLON, Ahmet Hurşit, Birinci Dünya Savaşı Sırasında Taksim Anlaşmaları ve Sevr’e Giden Yol, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2004.
- TÜRKDOĞAN, Berna, 1915’ten Günümüze Tehcir (Türk-Ermeni İlişkileri), İstanbul, 2006.
- URAS, Esat, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, Belge Yayınları, İstanbul, 1976.
- VELİÇKO, V. L., Kavkaz, Russkoye Delo i Mejduplemennıye Voprosı, Baku, 1990.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | August 1, 2008 |
| Published in Issue | Year 2008 Issue: 20 |
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License