Sinemada İç Mimariyi Okumak: Zaman-Karakter-Stil Bağlamında Mekânsal Analiz

Year 2024, Issue: 55, 280 - 301, 30.12.2024

Mine Sungur

https://doi.org/10.52642/susbed.1534191

Abstract

Sinema-iç mimarlık ilişkisi sinemanın icadıyla ortaya çıkmış ve her iki disiplin mekân üzerinden birbirlerini etkilemektedir. Mekân sadece belirli bir zamanı, tarzı veya kültürü temsil etmez, aynı zamanda bir karakterin özelliklerini aktarmak açısından da önemli rol oynamaktadır. Ayrıca sinemadaki mekânsal tasarımlar geçmiş ile gelecek zamanın birlikteliğindeki bütünselliği ya da tezatlığı sonsuz hayal gücünün desteğiyle ortaya çıkabilmektedir. Dolayısıyla sinemada anlatım ve temsil aracı olarak kullanılan iç mekân, senaryoyu destekleyen ve film karakterini yansıtan etkileyici bir dekoratif hikâye anlatım biçimi ile izleyiciye doğru atmosferi sağlayabilmektedir. Çalışmada 2001: A Space Odyssey (Kubrick, 1968), American Psycho (Harron, 2000) ve Atonement (Wright, 2007) filmleri zaman-karakter ve stil kapsamında ele alınmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden sınırlı bir sistemin derinlemesine betimlendiği yöntem olan keşfedici örnek olay incelemesi yönteminden faydalanılmıştır. Bu yöntem daha sonraki çalışmalar için ipuçları ve fikirler bulunmasına imkân verebilmektedir. Sonuç olarak iç mimari ve sinema gibi gelişime ve yeniliğe açık iki disiplin uygulayıcılarının karşılıklı etkileşimleri ve birbirlerini sürekli takip etmesi, gerçek ve/veya kurgusal mekân tasarımında farklı bakış açılarının ortaya çıkmasına zemin hazırlamaktadır. Bununla birlikte sinemadaki mekanların kurgulanma sürecinde iç mimar gibi tasarımcıların yer alması mekâna dair tüm etkenlerin bütüncül biraradalığı için önem arz etmektedir.

Keywords

İç Mimarlık, Sinema, Zaman, Karakter, Stil

Reading Interior Architecture in Cinema: Spatial Analysis in the Context of Time-Character-Style

Abstract

The relationship between cinema and interior architecture emerged with the invention of cinema, and both disciplines affect each other through space. Space does not only represent a certain time, style or culture, but also plays an important role in conveying the characteristics of a character. In addition, spatial designs in cinema can emerge with the support of infinite imagination in the unity or contrast of past and future. Therefore, interior space, which is used as a narrative and representation tool in cinema, can provide the right atmosphere to the audience with an impressive decorative storytelling style that supports the scenario and reflects the character of the film. In the study, the films 2001: A Space Odyssey (Kubrick, 1968), American Psycho (Harron, 2000) and Atonement (Wright, 2007) were examined within the scope of time-character and style. The exploratory case study method, which is a method in which a limited system is described in depth from qualitative research methods, was used. This method can provide clues and ideas for later studies. As a result, the mutual interaction and continuous follow-up of practitioners of two disciplines that are open to development and innovation, such as interior architecture and cinema, pave the way for the emergence of different perspectives in real and/or fictional space design. In addition, the involvement of designers such as interior architects in the process of constructing spaces in cinema is important for the holistic unity of all factors related to the space.

Keywords

Interior Architecture, Cinema, Time, Character, Style

References

• Aitken, C., & Zonn, E. (1994). Place, power, situation&spectacle: a geography film. USA: Rowman & Littlefield Publishers.
• Akay, A. (2023). Understanding the concept of space in cinema: re-reading stanley kubrick exhibitions. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Allmer, A. (2013). Sinemekan- Sinemada mimarlık. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Archer, B. (1984). Systematic method for designers, developments in design methodology. Design Methodology and Relationships with Science (s. 57-82). içinde ABD: John Wiley & Sons Ltd.
• Argüelles Quirós, C. (2019). El diseño de interiores en el cine de Billy Wilder. Res Mobilis, 158-174.
• Aslanoğlu, R. A. (2000). Kent kimlik ve küreselleşme. Ankara: Ezgi Kitabevi.
• Auge, M. (1997). Yer olmayanlar üstmodernliğin antropolojisine giriş. (T. Ilgaz, Çev.) İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Babataş, B. (2021). Tiffany'de kahvaltı filminin sinematografik analizi ve lüks tüketim bağlamında holly golightly karakteri incelemesi. Journal of Communication Science Researchs, 1(2), 97-108.
• Bakhshaliyeva, I. (2020). From novel ınto fılm: atonement. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Tartu Üniversitesi.
• Barnwell, J. (2004). Production design: architects of the screen. Columbia: Wallflower Press.
• Barut, B. (2020). Architecture and cinema: analysis of the relationshıp between narrative and architectural space ın christopher nolan’s the dark knight trilogy. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Baskarada, S. (2014). Qualitative case study guidelines. The Qualitative Report, 19(40), 1-18.
• Başçı, S., & Ozanözgü, E. N. (2023). Kurgusal mekân-karakter ilişkisinin yaratıcılığa etkisi: edebiyat ve sinema ara kesitinde disiplinler arası bir yaklaşım. Sanat Yazıları(49), 321-349.
• Baysan Serim, I. (2018). 2001: A space odyssey: tekno-tasarımın arkeolojisi üzerine. 08 12, 2024 tarihinde https://www.academia.edu/38924072/_2001_A_SPACE_ODYSSEY_TEKNO_TASARIMIN_ARKEO adresinden alındı
• Berg, B. L., & Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. İstanbul: Eğitim Kitabevi.
• Bergfelder, T., Harris, S., & Street, S. (2007). Film architecture and the transnational imagination : set design in 1930s European cinema. Amsterdam: University Press.
• Beşgen, A., & Güner, D. M. (2023). Sinemada deleuzian mekan üretimi: roma. C. A. Güzer içinde, Sinema ve Mimarlık (s. 161-177). Ankara: Fol.
• Beşışık, G. (2013). Sinema ve mimarlıkta mekân kurgusu ve kavrayışı. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Bruno, G. (2007). Atlas of Emotion: Journeys in Art, Architecture, and Film. New York: Verso.
• Carlotto, K. (2015, 05 7). Stanley kubrick’s 2001 a space odyssey decentralizing the body within modern interiors. https://www.academia.edu/13967754/Stanley_Kubrick_s_2001_A_Space_Odyssey_Decentralizing_the_Body_within_Modern_Interiors adresinden alındı
• Edwards, B. (Yöneten). (1961). Breakfast at Tiffany’s [Sinema Filmi]. USA.
• Erdoğan, N., & Akarsu, H. T. (2023). An evaluation set proposal on the interaction of cinema & architecture for improving the creative and aesthetic dimensions in architectural art and education. DEPARCH Journal of Design Planning and Aesthetics Research , 2(2), 141-154.
• Erkarslan, Ö. (2022). Dikey kentin sinemasal morfolojisi: metropolis. İletişim(14), 117- 131.
• Focus Features . (2008, 08 06). 08 01, 2004 tarihinde Design of History: Sarah Greenwood's Atonement: https://www.focusfeatures.com/article/design_of_history__sarah_greenwood_s_atonement adresinden alındı
• Franke, D. (Yöneten). (2006). The Devil Wears Prada [Sinema Filmi]. USA.
• Fredriksson, S. (2011). Abandon all hope- an analysis of american psycho. (Bachelor degree thesis) Hökskolan Dalarna University. 07 12, 2024 tarihinde https://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:519219/FULLTEXT01.pdf adresinden alındı
• Fukunaga, C. (Yöneten). (2011). Jane Eyre [Sinema Filmi]. ABD.
• Giedion, S. (1971). Architecture and the phenomena of transition; the three space conceptions in architecture. Cambridge: Harvard University Press; First Edition.
• Girouard, M. (1978). Life in the english country house: a social and architectural history. New Haven: Yale University Press.
• Güçlü, İ. (2019). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nika Yayınevi.
• Güzer, C. A. (2023). Sinemanın mimarlık üzerine söyledikleri: bir eleştiri biçim olarak sinema. C. A. Güzer içinde, Sinema ve Mimarlık (s. 27-62). Ankara: Fol.
• Hallström, L. (Yöneten). (2000). Chocolat [Sinema Filmi]. ABD.
• Harron, M. (Yöneten). (2000). American Psycho [Sinema Filmi]. ABD.
• ImDb-a. (t.y.). 2001:A space odyssy Academy Awards. 08 11, 2024 tarihinde https://www.imdb.com/title/tt0062622/awards/ adresinden alındı
• ImDb-b. (t.y.). American Psycho Awards. 08 11, 2024 tarihinde https://www.imdb.com/title/tt0144084/awards/?ref_=tt_awd adresinden alındı
• ImDb-c. (t.y.). Atonement Awards. https://www.imdb.com/title/tt0783233/awards/?ref_=tt_awd adresinden alındı
• Kaçmaz, G. (1996). Architecture and cinema: a relation of representation based on space. (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Koeck, R. (2013). Cine-scapes: cinematic spaces in architecture and cities. Londra: Routledge.
• Kooijman, J. (2015). Teaching american psycho. the cine-files. 9. 08 03, 2024 tarihinde http://www.thecine-files.com/teaching-american-psycho/ adresinden alındı
• Kooijman, J., & Tarja , L. (2003). American psycho: a double portrait of serial yuppie patrick bateman. Post Script, 22(3), 46. 08 04, 2024 tarihinde https://www.researchgate.net/profile/Tarja-Laine/publication/254901598_'American_Psycho'_a_double_portrait_of_serial_yuppie_Patrick_Bateman/links/601c13134585158939804548/American-Psycho-a-double-portrait-of-serial-yuppie-Patrick-Bateman.pdf adresinden alındı
• Köksal, C. (2015). Göstergebilimsel yaklaşımla sinemasal mekân analizi: otellerde geçen filmler üzerinden mekânsal ve anlamsal çözümlemeler. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kuberski, P. (2014). Kubrick's total cinema: Philosophical themes and formal qualities. Londra: Bloomsbury Academic.
• Kubrick, S. (Yöneten). (1968). 2001: A Space Odyssey [Sinema Filmi]. ABD.
• Kubrick, S. (Yöneten). (1980). The Shining [Sinema Filmi]. USA.
• Kubrick, S. (Yöneten). (1996). A Clockwork Orange [Sinema Filmi]. USA.
• Lang, F. (Yöneten). (1927). Metropolis [Sinema Filmi]. Germany.
• Lefebvre, H. (1991). The production of space. Cambridge, USA: Blackwell Publishers.
• McFarlane, B. (2008). Watching, writing and control: atonement. Screen education(49), 8-16. 08 04, 2024 tarihinde https://researchbank.swinburne.edu.au/file/67049a99-9af8-4a73-8051 585ba25b2dbc/1/PDF%20%28Published%20version%29.pdf adresinden alındı
• Melia, M. (2018). Stanley kubrick at the ınterface of film and television. Essais, Hors-série(4), 195-219. doi:https://doi.org/10.4000/essais.646
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Mills, A. J., Eurepos, G., & Wiebe, E. (2010). Encyclopedia of case study research. ABD: Sage Publications.
• Milner, A. (2009). Changing the climate: the politics of dystopia. Continuum, 23(6), 827-838.
• Neumann, D., & Albrecht, D. (1999). Film architecture : set designs from Metropolis to Blade Runner. Munich : Prestel.
• Ozan Leylum, Ş., Odabaşı, H. F., & Kabakçı , Y. (2017). Eğitim ortamlarında durum çalışmasının önemi. Journal of Qualitative Research in Education, 5(3), 369-385.
• Özakın, E. Ö. (2001). Bugünün dünyasını geleceğe yansıtmak. Arredamento Mimarlık, 11, 82-87.
• Pallasmaa, J. (2007). The architecture of image: Existential space in cinema. Helsinki: Rakennustieto Publishing.
• Pallasmaa, J. (2012). The Existential Image: Lived Space and Architecture. Phainomenon(25), 157-173.
• Pınar, E. (2023). Sinemasal mekân ve toplumsal cinsiyet üzerine notlar. C. A. Güzer (Dü.) içinde, Sinema ve mimarlık (s. 143-160). Fol.
• Prina, F. (2021). Country houses, stately homes: the tallis house between tradition and change in ıan mcewan’s atonement. «NuBE»(2), 9-38. doi:https://doi.org/10.13136/2724-4202/1048 ISSN: 2724-4202
• Proyas, A. (Yöneten). (1998). Dark City [Sinema Filmi].
• Rahman, S. B., Hasri, N. H., Kadir, S. A., & White, N. N. (2022). Contribution of Films in Interior Design Multidisciplinary Approach: A Case Study on Ghost in The Shell. Conference: Proceedings of the 2nd International Conference on Design Industries & Creative Culture, Design decoded (s. 1-11). Kedah, Malaysia: EAI.
• Rohani, Y., Pirnajmuddin, H., & Akhavan, B. (2016). Ian mcewan's atonement: a virilian reading. Asian Social Science, 12(9), 99-106.
• Saraiva, J. M. (2018). Luxúria dolorosa: status e consumismo em american psycho. Anuário De Literatura , 23(2), 109-119. doi:https://doi.org/10.5007/2175-7917.2018v23n2p109
• Schaal, H. D. (2000). Spaces of the Psyche in German Expressionist Film. B. Fear içinde, Architecture + Film II: v.2 (Architectural Design) (s. 12-15). John Wiley & Sons; 2nd edition .
• Selvitop, S. S. (2017). Sinemada kurgusal mekân oluşumu ve yaratılan mekanların resimsel estetiği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Sever, M. (2015). A critical review of literature on space and cinema. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İzmir Yüksek Teknoloji Üniversitesi Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Simon, J. L. (1978). Basic research methods in social sciences: The art of empirical investigation. New York: Random House.
• Sözen, G., & Boyacıoğlu, E. (2020). Sinema ve mimarlığın mekânla mutlak ilişkisi: otomatik portakal. Mimarlık(415), 54-59.
• Sunal, G. (2022). 2001: A space odyssey filmini yeniden okumak. TRT AKADEMi, 07(14), 361-365.
• Tanyeli, U. (2001). Temsiliyet nesnenin temsili sanalın sanallıkla ifadesi. Arradamento Mimarlık, 11.
• Tati, J. (Yöneten). (1958). Mon Uncle [ [Sinema Filmi].
• Tati, J. (Yöneten). (2002). Playtime [Sinema Filmi]. France.
• Tüysüz, D. (2021). Richard Sennett’in “karakter aşınması” kavramı bağlamında Amerikan Sapığı filminin incelemesi. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 6(11), 47-64.
• Tykwer, T., Wachowski, L., & Wachowski, L. (Yönetenler). (2012). Cloud Atlas [Sinema Filmi]. Germany.
• Vartalitis, A. (2012). Life as text in Atonement, the novel and the film, 2855-2860, ISBN 978-987-3617-54-6. A. Cristófalo, & J. Ledesma içinde, V Congreso Internacional de LetraS (s. 2855-2860). 07 01, 2024 tarihinde http://eventosacademicos.filo.uba.ar/index.php/CIL/V-2012/paper/viewFile/2603/1777 adresinden alındı
• Vidler, A. (2000 ). Warped space; art, architecture, and anxiety in modern culture. Cambridge: The MIT Press.
• Wikipedia-a. (t.y.). 2001: Bir Uzay Destanı (film). 08 02, 2024 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/2001:_Bir_Uzay_Destan%C4%B1_(film) adresinden alındı
• Wikipedia-b. (t.y.). Amerikan Sapığı. 08 03, 2024 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/Amerikan_Sap%C4%B1%C4%9F%C4%B1 adresinden alındı
• Wikipedia-c. (t.y.). Kefaret (film). 08 04, 2024 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/Kefaret_(film) adresinden alındı
• Wright, J. (Yöneten). (2007). Atonement [Sinema Filmi]. İngiltere.
• Yalçın, Ç. (2017). 1980 sonrası bilim kurgu filmlerinin kurgusal mekân üzerinden örneklerle analizi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yararel Doğan , B., Arslan, K., & Arpacı, G. S. (2022). Bilim kurgu filmlerinde gelecek öngörülerinin mobilya ve mekân tasarımına yansımaları: 2001: A Space Odyssey filmi. bab Journal of FSMVU Faculty of Architecture and Design, 3(2), 245-257.
• Yararel, Doğan, B., Arslan, K. & Arpacı, G. S. (2022). Bilim kurgu filmlerinde gelecek öngörülerinin mobilya ve mekân tasarımına yansımaları: 2001: A Space Odyssey filmi. 3 (2),. (tarih yok). bab Journal of FSMVU Faculty of Architecture and Design., 3(2), 245-257.
• Yıldırım Yargıcı, C. (2021). Sinema ve mimarlık ilişkisinin fellini filmleri üzerinden değerlendirilmesi: tatlı hayat (la dolce vita) (1960) filmi örneği. İstanbul Teknik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Yin, R. K. (2009). Case study research: Design and methods (4. b.). Kaliforniya: Thousand Oaks, CA: Sage.