AZERBAYCAN’DA OKUTULAN ATA YURDU DERS KİTABINDA AZERBAYCAN ULUSAL KİMLİĞİNİN TEMSİLİ

Yıl 2017, Sayı: 42, 593 - 612, 29.11.2017

Refik Turan

https://doi.org/10.21563/sutad.377388

Cited By: 2

Öz

Azerbaycan ulusal kimliği Azerbaycan’ın yer aldığı coğrafi konumun ve Azerbaycan halkının özellikle son 200 yıllık tarihsel süreçte geçirdiği aşamaların yarattığı özel koşullar altında biçimlenerek özgün bir kimlik halini almıştır. Bu araştırmanın amacı Azerbaycan’da genel eğitim okullarının 5. sınıflarında okutulan bir tarih dersi olan Ata Yurdu ders kitabından yola çıkarak çağdaş Azerbaycan ulusal kimliğinin temel unsurlarını ortaya koymaktır. Araştırmada ‚genel tarama modeli‛ ve ‚doküman incelemesi‛ yöntemlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda Azerbaycan anayasasına uygun olarak ‚Azerbaycanlılığın‛ bir kapsayıcı üst kimlik olarak kabul edilmekle birlikte ‚Türklüğün‛ ulusal kimliğin en temel unsuru olarak görüldüğü, ‚Azerbaycan vatanı‛ kavramının Kuzey, Güney ve Batı Azerbaycan topraklarını kapsayan ‚tarihsel Büyük Azerbaycan‛ anlaşılacak şekilde geniş anlamda kullanıldığı, mezhep farklılıklarının ulusal kimliğin belirleyici bir unsuru olarak görülmediği anlaşılmıştır. Araştırma sonucunda ayrıca Ermeniler, Çarlık yönetimi ve SSCB yönetiminin Azerbaycan ulusal kimliğinde ‚düşman öteki‛ konumunda oldukları, ders kitabında M. Emin Resulzâde’nin tarihsel rolü ile Ebulfez Elçibey’in Azerbaycan’ın bağımsızlık sürecinde oynadığı rolün önemsiz gösterilmeye çalışıldığı, buna karşılık Haydar Aliyev’in tartışmasız bir şekilde yeni Azerbaycan devletinin kurucusu olarak sunulduğu anlaşılmaktadır. Azerbaycan ulusal kimliğinde kadının toplum içindeki etkin konumu, sanata, edebiyata ve bilime verilen önem ile isyan (kaçak) geleneği de önemli yer tutmaktadır..

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, ulusal kimlik, Azerbaycan’da tarih öğretimi, Ata Yurdu ders kitabı

REPRESENTATION OF AZERBAIJAN NATIONAL IDENTITY IN THE TEXTBOOK OF FATHERLAND USED IN AZERBAIJAN

Öz

The national identity in Azerbaijan is shaped by the special position of the region in which Azerbaijan is located and by the special conditions created by the Azerbaijani people, especially during the last 200 years of historical process and became a unique identity. The purpose of this research is to reveal the basic elements of contemporary Azerbaijani national identity based on the textebook ‘Fatherland’ which is studied at the 5th classes of the general education schools in Azerbaijan. The "general survey model" and "document review" methods were used in the research. As a result of the research it was understood that ‚Turkishness‛ is seen as the most basic factor of the national identity although being ‚Azerbaijani‛ is accepted as inclusive upper identity appropriate with the Azerbaijan constitution, the concept of ‘Azerbaijan Homeland’ is used in the sense that "historical Great Azerbaijan" covering North, South and West Azerbaijani territories, sectarian differences are not seen as a determining element of national identity. Also as a result of research, it is understood that the Armenians, the Tsarist administration and the administration of the USSR are seen as "enemy’’ and ‘the other" in the Azerbaijani national identity, in the coursebook the historical role of M. Emin Rasulzâde and the role of Ebulfez Elchibey in the process of independence of Azerbaijan is trivialized, however, Haydar Aliyev was undoubtedly presented as the founder of the new Azerbaijani state. In Azerbaijan national identity, the effective position of women in society, importance given to art, literature and knowledge and the tradition of rebellion play an important role.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, national identity, history teaching in Azerbaijan, ‘Homeland’ course book

Kaynakça

• ALİYEVA, Gönül (2005), SSCB döneminde Azerbaycan’da Dil Planlaması, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış doktora tezi).
• BİLGİN, Nuri (2007), Kimlik İnşası, Ankara: Aşina Kitaplar.
• DEMİRCİOĞLU, İ. Hakkı (2016), ‚Tarih Neden Öğretiliyor: Tarih Öğretiminin Amaçları‛, Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih
• Öğretmenleri İçin Özel Öğretim Yöntemleri (Ed. Mustafa Safran), İstanbul: Yeni İnsan Yay., 67-71.
• GÖKÇE, Orhan (2006), İçerik Analizi Kuramsal ve Pratik Bilgiler, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• KARASAR, Niyazi (2012), Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Akademik yay., 23. bs.
• KÖSOĞLU, Nevzat (2003), Milli Kültür ve Milli Kimlik, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• MAHMUDLU, Yakub – vd. (2003), Ata Yurdu, 5. Sınıf İçin Ders Kitabı, Bakü: Tehsil Neşriyatı.
• ÖZTÜRK, Yücel (2007, Haziran), ‘Tarih ve Kimlik’, Akademik İncelemeler, C. 2 (1): 1-25.
• PAMUK, Akif (2014), Kimlik ve Tarih: Kimliğin İnşasında Tarihin Kullanımı, İstanbul: Yeni İnsan Yay.
• SMITH, Anthony D. (2004), Milli Kimlik, İstanbul: İletişim Yay.
• ŞIVGIN, Hale (2009, Haziran), ‚Ulusal Tarih Eğitiminin Kimlik Gelişimindeki Önemi‛, Akademik Bakış, C. 2 (4), 35-52.
• TURAN, Refik (2015), Azerbaycan’da İlk ve Ortaöğretimde Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları (Sovyet Azerbaycanı’ndan Azerbaycan Cumhuriyeti’ne), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yay.
• TURAN, Refik (2016) ‚Sosyal Bilgiler Eğitimi ve Tarih‛, Sosyal Bilgilerin Temelleri (Ed. Refik Turan-Tahsin Yıldırım), Ankara: Anı Yay., 87-126.
• YILDIRIM, Ali – ŞİMŞEK, Hasan (2003), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yay., 3. bs.