DERLEME SÖZLÜĞÜ’NDEKİ DERLENMEMİŞ KELİMELER ÜZERİNE

Yıl 2020, Sayı: 49, 105 - 114, 21.08.2020

Ferdi Güzel

https://doi.org/10.21563/sutad.857430

Cited By: 1

Öz

Derleme Sözlüğü, Türkiye Türkçesi ağızlarının söz varlığı ile ilgili en kapsamlı ve en önemli çalışmadır. Fakat sözlükçülük ilkeleri açısından ele alındığında bu önemli çalışmada bazı yanlışlar olduğu göze çarpmaktadır. Gerçek ağız verisi olmayan birtakım kelimelere yer verilmiş olması önemli yanlışlar arasındadır. Derleme Sözlüğü’nde gerçek ağız verisi olmayan kelimeler; yazılı kaynaklardan alınmış kelimeler ve türetilmiş/ uydurulmuş kelimeler olmak üzere iki türlüdür. Bazı derleyiciler yazılı kaynaklardan aldıkları kelimeler ile kendilerinin türettikleri kelimeleri derlenmiş kelimeler gibi göndermiş, hazırlayanlar tarafından tespit edilemediği için de Derleme Sözlüğü’ne gerçek ağız verisi olmayan birtakım kelimeler girmiştir. Derleme Sözlüğü’nde yazılı kaynaklardan alınmış birtakım kelimeler olduğuna daha önce bazı çalışmalarda değinilmiştir, türetilmiş/ uydurulmuş kelimeler ise ilk defa bu çalışmada ele alınacaktır. Ağız araştırmaları sahasındaki en önemli çalışma olan Derleme Sözlüğü’nün yeniden düzenlenmesi bir zorunluluktur. Yeniden düzenlenmiş, yanlışlardan arındırılmış Derleme Sözlüğü, daha güvenilir ve daha kullanışlı bir kaynak olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Derleme Sözlüğü,, sözlük yanlışları,, derlenmemiş kelimeler

Kaynakça

• Abik, A. D. (2010). Derleme Sözlüğü’nde madde birleştirme önerileri ve bu maddeler üzerine değerlendirmeler. Türk Dilleri Araştırmaları, 20, 7-34. Akalın, Ş. H. (2008). Türkiye Türkçesi ağızları sözlüğü sanal ortamda. Türk Dili, 676, 303-315.
• Akar, A. (2009). Ağız sözlükleri: yöntem ve sorunlar -I. Turkish Studies, 4/4, 1-11. Aksan, D. (1972). Bir sözlük [Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü VI., G harfi]. Türk Dili, 254, 224-226.
• Ayverdi, İ. (2006). Misalli büyük Türkçe sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Bayar, N. (2006). Açıklamalı yeni kelimeler sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Buran, A. (2008). Konuşma dili-yazı dili ilişkileri ve cumhuriyet devrinde yazı dilinin ağızlardan aldığı kelimeler üzerine bir değerlendirme. Makaleler. E. Alkaya, S. K. Yalçın & M. Şengül (Haz.) (s. 206-228). Ankara: Turkish Studies Publication.
• Canpolat, M. (1964). Derleme Sözlüğü I: Türk Dil Kurumu Yayınları, sayı: 211, LVI+444 s., Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1963. Türkoloji Dergisi, 1, 183-186.
• Clauson, G. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth century Turkish. Oxford: Oxford University Press.
• Demir, N. (2000). Derleme Sözlüğü’nde şimdiki zamanla ilgili veriler. İlmi Araştırmalar, 10, 19-27.
• Demir, N. (2009). Ağız dokümantasyonu niçin gereklidir? Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri (s. 183-192). Ankara: TDK Yayınları.
• DS: TDK (1963-1982). Derleme sözlüğü I-XII. Ankara: TDK Yayınları.
• Eren, H. (1988). Sırça köşkte… (başlangıç). Türk Dili, 442, 188-207.
• Eren, H. (1990). Sırça köşkte… I. Türk Dili, 457-458, 1-68. Eren, H. (1992). Sırça köşkte… II. Türk Dili, 489, 161-213. Eren, H. (1993). Sırça köşkte… III. Türk Dili, 499, 1- 82. Eren, H. (1995). Sırça köşkte… IV. Türk Dili, 517, 26-62.
• Gökter, B. (2010). Sözlükbilim temelinde Türkiye’de ağız sözlükçülüğü (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Hüseyin Kâzım Kadri (1928). Türk lûgati II. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Kaya, C. (2011). Kutadgu Bilig’den kaynaklanan okan adı hakkında. Doğumunun 990. Yılında Yusuf Has Hacib ve Eseri Kutadgu Bilig Bildirileri (s. 317-324). Ankara: TDK Yayınları.
• Koraş, H. (2009). Derleme Sözlüğü’nün yeniden düzenlenmesi ve yeniden söz derlenmesi hakkında. Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri (s. 459-466). Ankara: TDK Yayınları. Korkmaz, Z. (1963). Türk dilinin tarihî akışı içinde Atatürk ve Türk dil devrimi. Ankara: AÜ DTCF Yayınları.
• OTCK: TDAK (1935). Osmanlıcadan Türkçeye cep kılavuzu. İstanbul: Devlet Basımevi.
• Ölmez, M. (2006). Türkiye’deki ağız çalışmalarının sözlükleri ve ilk ağız sözlükleri. Türk Dilleri Araştırmaları, 16, 205-210.
• SDD: TDK (1939-1952). Türkiyede halk ağzından söz derleme dergisi I-VI. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası.
• TD: TDTC (1934). Osmanlıcadan Türkçeye söz karşılıkları tarama dergisi I-II. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Tezcan, S. (1991). Türk Dil Kurumu Yağma Hasan’ın böreği mi oldu? Çağdaş Türk Dili, 40, 149-156.
• Tezcan, S. (2011). Klâsik edebiyat metinlerinde arkaik kelimeler. 3. Klâsik Türk Edebiyatı Sempozyumu (327-338). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• TOCK: TDK (1935). Türkçeden Osmanlıcaya cep kılavuzu. İstanbul: Devlet Basımevi.
• Toparlı, R., Vural, H. & Karaatlı, R. (2007). Kıpçak Türkçesi sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.