Reading Kyrgyz Author Cholponbek Abikeyev's Novel Brilliant Cilan through the Lens of Popular Novels

Yıl 2024, Sayı: 61, 367 - 392, 30.04.2024

Ayşe Şener

https://doi.org/10.21563/sutad.1474541

Öz

Manifesting itself in many fields such as literature, music, cinema, education, and health, popular culture basically expresses the rapid consumption of the people. On the other hand, popular literature, which is an element of popular culture, falls outside of canonical literature. It allows people to have a good time by taking them away from daily worries. For this reason, readers show great interest in popular literature products. Therefore, the concept of popular literature refers to works that can be easily consumed, sold widely and, accordingly, can reach large audiences. Kyrgyz literature has progressed in a political line with the influence of Soviet ideology from the beginning; thus, it has mainly focused on social and political issues. The weakening of this ideological motive due to independence has created a living space for the popular novel. Cholponbek Abıkeyev is a prominent figure in this field since independence. This article examines Cholponbek Abıkeyev's novel Brilliant Cılan, which has achieved substantial circulation following multiple re-publications, utilizing the criteria established for the analysis of popular literature. The analysis reveals that the novel shares similarities with popular literature, such as a symbolic title, a noteworthy cover design, the simplicity of its language and style, a profusion of events and rapid pace of action, a diverse cast of characters with limited depth of characterization, utilization of familiar themes and archetypes, a lengthy and serialized structure, the prominence of conventional narrative strategies, a partial and biased narratorial perspective, themes designed to elicit emotional responses, and a populist authorial perspective.

Anahtar Kelimeler

Literature, Popular Novel, Kyrgyz Literature, Cholponbek Abikeyev, Brilliant Cılan.

Popüler Roman Odağında Kırgız Yazar Çolponbek Abıkeyev’in Brilliant Cılan Romanını Okumak

Öz

Edebiyat, müzik, sinema, eğitim, sağlık gibi halkın ihtiyaç duyduğu pek çok alanda kendini gösteren popüler kültür, temelde halkın hızlı tüketimini ifade etmektedir. Popüler kültürün bir ögesi olan popüler edebiyat ise kanonik edebiyatın dışında kalan, insanı gündelik kaygılardan uzaklaştıran, insanın hoşça vakit geçirmesini sağlayan eserleri içermesiyle okur kitlesi ve satış oranı bakımından büyük çoğunluğu oluşturan bir alandır. Bu bakımdan popüler edebiyat kavramı kolayca tüketilebilir, çokça satılabilir ve bunlara bağlı olarak geniş kitlelere ulaşabilir eserleri ifade etmektedir. Kırgız edebiyatı başlangıcından itibaren Sovyet ideolojisinin etkisiyle politik bir çizgide ilerlemesi sebebiyle büyük ölçüde toplumsal meseleleri, siyasi temaları ele almıştır. Şüphesiz bağımsızlıkla birlikte bu ideolojik güdümün zayıflaması, popüler romana yaşam alanı yaratmıştır. Bağımsızlıkla birlikte bu alana yönelen önemli isimlerden biri Çolponbek Abıkeyev’dir. Bu makalede, Abıkeyev’in yayımlandığı yıldan bugüne kadar pek çok kez basılmış ve yüksek tirajlara ulaşmış Brilliant Cılan romanı, popüler roman odağında belirlenen kriterlere göre incelenmiştir. Neticede romanın adındaki sembolik anlam, dikkat çekici kapağı, dil ve üslubundaki sadelik, olayların fazlalığı ve hızlı biçimde gelişmesi, kişilerin çokluğu ve karakterizasyonun zayıflığı, klişelik, hacimli ve seri halinde yazılması, geleneksel anlatım tekniklerinin öne çıkması, anlatıcının taraflı tutumu, duygusallığı açığa çıkaran teması, yazarının popülist tavrı olmak üzere popüler romanlarla benzer özellikler taşıdığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Popüler Edebiyat, Popüler Roman, Kırgız Edebiyatı, Çolponbek Abıkeyev, Brilliant Cılan.

Kaynakça

• Abdıkulova, R. (2016). 1916 Türkistan isyanı’nın Kırgız edebiyatına yansıması: Ürkün. Bilig, 76, 159-177.
• Akmataliyev, A.-Kadırmambetova, A.-Kasımgeldiyeva, M- Semyonova, C.- Cayloobayev, B.-İsabekova, A.-Konurbayeva, R.-Marazıkov, T.- Musayev, S.- Olcobayev, S.-Osmonova C.-Tolubayev, M.- Şatmanov, S. (2015). Kırgız tilinin sözdügü.(C. 1). Bişkek: Avrasiya Press.
• Avtor menen maek, Brilliant Cılandın 4-bölümü kaçan çıgat? (2020, 19 Haziran). YouTube. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=qwN6neyB5qU. Erişim tarihi: 09.06.2021.
• Aytür, Ü. (2009). Henry James ve roman sanatı. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Baypınar, Y. (1990). Türk ve Alman yığın edebiyatı -edebiyat tarihlerine alınmayanlar-, Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, 33 (1-2), 42-63.
• Brilliant Cılan Çolponbek Abıkeyev 1-bölüm audiokitep (2020, 26 Şubat). Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=AFAbhLLuAvc. Erişim tarihi: 04. 05. 2021.
• Brilliant Cılan Çolponbek Abıkeyev 2-bölüm audiokitep (2020, 3 Mart). Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=pIDOhmwKh2c . Erişim tarihi: 04. 05. 2021.
• Brilliant Cılan Çolponbek Abıkeyev 3-bölüm audiokitep. (2020, 11 Mart). Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=Sdfxwq755sc. Erişim tarihi: 04. 05. 2021.
• Cıydebayeva, N. (2020, 23 Aralık). Çolponbek Abıkeyev: Brilliant Cılandın özgöçö sırı bar. Erişim adresi: https://www.super.kg/article/show/5781.
• Çolponbek A. (t.y.). Brilliant Cılanımdı beker okup catasınar uyalbaysınarbı? https://aryba.kg/koom/2455-cholponbek-abykeev-brilliant-zhylanymdy-beker-okup-atasyar-ujalbajsyarby.html. Erişim tarihi: 06.06.2021.
• Çıkla, S. (2009). Tanzimat’tan günümüze gazete-edebiyat ilişkisi. Türkbilig, 10(18), 34-63. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/989918.
• Eco, U. (2017). Popüler roman kahramanları. (K. Atakay, çev.). İstanbul: Alfa Yay.
• Eco, U. (2019). Açık yapıt. İstanbul: Can Yay.
• Forster, E. M. (2016). Roman sanatı (Ü. Aytür, çev.). İstanbul: Milenyum Yay.
• Gür, M. (2012). Tarihle popülerliğin birleştiği çizgide bir peyami safa romanı: Atillâ. NEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 53-69.
• Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/nevsosbilen/issue/19733/211108.
• Kazıyev, A. (2018, 1 Ekim). Ç. Abıkeyev: “Brilliant Cılan” Kırgız adabiyatın solk ettirip koygon. Erişim adresi: https://www.bbc.com/kyrgyz/kyrgyzstan-45704409.
• Online etimology dictionary popular (adj.) (t.y.). Erişim adresi: https://www.etymonline.com/search?q=popular. Erişim tarihi: 07. 10. 2021.
• Özdemir, N. (2011). Edebiyat ve ekonomi kültürel ekonomik bir alan olarak edebiyat. Millî Folklor, 23(91), 101-114.
• Erişim adresi: https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=91&Sayfa=98.
• Sağlık, Ş. (2010). Popüler roman estetik roman. Ankara: Akçağ Yay.
• Sazyek, H. (2015). Roman terimleri sözlüğü. Ankara: Hece Yay.
• Şener, A. (2022). Edebiyat ve mitoloji ilişkisi bağlamında Kırgız romanında yılan. K. Şahin, S. Kol, A. Kırksekiz, M. T. Yıldırım (Ed.). 20. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi 18-22 Ekim 2022 Bişkek/Kırgızistan Bildiri Kitabı içinde. (s. 235- 244).
• Tekin, M. (2016). Roman sanatı. İstanbul: Ötüken Yay.
• Tural, S. (2018). Modern edebiyatın 100’ü. İstanbul: Otto Yay.
• Uğur, V. (2012). 1980 sonrası Türkiye’de popüler roman. M. Y. Özezen ve H. Sözer (Haz.). Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu (20-22 Ekim 2011) Bildirileri içinde. (s. 418-430). Adana.
• Uğur, V. (2013). 1980 sonrası Türkiye’de popüler roman. İstanbul: Koç Üniversitesi Yay.
• Sınar, U. A. ve Eroğlu, K. Z. (2019). Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının “yazı makinesi” Murat Sertoğlu’nun popüler edebiyattaki yeri. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(37), 689-709. doi: https://doi.org/10.21550/sosbilder.538686.
• Yücel, F. Ö. (2022). Gazetecilik ve edebiyatın gelişmesinde tefrikanın rolü ve işlevi üzerine bir değerlendirme. Akademik İncelemeler Dergisi, 17(2), 370-388, doi: https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.1139284.