KÜRESELLEŞMENİN SEBEP OLDUĞU ZARARLI VERGİ REKABETİ: SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 94 - 118, 30.09.2023

Buse Anbar , Fatih Çavdar

https://doi.org/10.54993/syad.1336142

Öz

Günümüz dünyasının son zamanlardaki en önemli olgularından birisi olan küreselleşme, farklı ulusların ortak bir noktada birleşmesidir. Küreselleşme ile birlikte, zaman ve coğrafi sınır gibi engellerinin ortadan kalkmaya başlaması, emek ve sermaye gibi üretim faktörlerine hareketlilik kazandırarak, söz konusu faktörlere ülkeler arası vergi sistemlerindeki farklılıklardan yararlanarak ilave kazanç sağlama olanakları yaratmıştır. Bu anlamda vergi, bir rekabet unsuru olma özelliği kazanmıştır. Uluslararası vergi rekabeti, bazı ülkeler tarafından kalkınma amacıyla kullanıldığında yararlı vergi rekabetinden, buna karşılık, doğrudan yabancı yatırımları kendi ülkelerine çekmek amacıyla kullanılarak kaynak dağılımında etkinsizliğe sebep oluyorsa zararlı vergi rekabetinden bahsetmek mümkündür.
zararlı vergi rekabeti, küresel çapta önlem alınmadığı takdirde, birçok olumsuz etkiye sebep olabilecek bir durumdur. Bu anlamda, çalışmada, sırasıyla, zararlı vergi rekabetinin kavram ve kapsamı, kriterleri ile etkilerine değinilmiştir. Ayrıca, zararlı vergi rekabetine sebep olan uygulamalar ve sonuçları ile zararlı vergi rekabetinin neden olduğu sorunlar ve bu alanda OECD, AB, ABD ve G8 Finansal Eylem Grubu tarafından yapılan çalışmalar ile sorunlara yönelik alınan önlemler hakkında detaylı bilgiler verilecektir. Bu bağlamda, zararlı vergi rekabeti ile ilgili olarak net bir çözüm ortaya konulamamasına karşılık, sorunların çözümüne yönelik ülkeler tarafından ortaya konulacak çok taraflı bir çabanın gerekli olduğunu söylemek mümkündür

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme, Zararlı Vergi Rekabeti, Tercihli Vergi Rejimleri

HARMFUL TAX COMPETITION CAUSED BY GLOBALIZATION: PROBLEMS AND SOLUTIONS

Öz

Globalisation, one of the most important phenomena of today’s world, is the unification of different nations at a common point. With globalization, the disappearance of obstacles such as borders and geographical boundaries has brought mobility to production factors such as labor and capital. These factors have created opportunities to earn additional income by taking advantage of tax system differences between countries. In this sense, tax has gained the characteristic of being an element of competition. In addition, with the developments in the technological field, commercial and economic connections between countries have increased, leading to the mobility of labour and capital. When international tax competition is used by some countries for development purposes, it is possible to talk about harmful tax competition.
Harmful Tax Competition, is a situation that may cause many negative effects unless measures are taken on a global scale. In this respect, this study analyses the concept and scope of harmful tax competition, its criteria, costs and effects, respectively. In addition, detailed information will be provided on the practices that cause harmful tax competition and their consequences, the problems caused by harmful tax competition. However, the work carried out by the OECD, the EU, the USA and the G8 Financial Action Group in this field and the measures taken to address the problems will be mentioned. Concordantly, it is possible to say that a multilateral effort to be put forward regarding harmful tax competition.

Anahtar Kelimeler

Globalisation, Harmful Tax Competition, Preferential Tax Regimes

Kaynakça

• Adalet Bakanlığı. (2023). FATF (Financial Action Task Force). https://l24.im/1zutJg Erişim tarihi: 16.05.2023.
• Ağcakaya, S., & Kaya. I (2022). Blockchain Teknolojisi ve Uygulamaları. İçinde Ağcakaya, S. (Eds.). Blockchaın Teknolojisinin Vergi Kayıp ve Kaçaklarına Etkisi (s. 59-80). Nobel Yayınevi.
• Akdoğan, A. (2013). Kamu Maliyesi, Gazi Kitabevi.
• Aktuğ, M. & Öz, E. (2021). Küresel vergi şeffaflığının artırılmasında uluslararası bilgi paylaşımının rolü, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(1), 115-148.
• Akyürek, K. (2022). Mali Görev Gücü (Financial Action Task Force-FATF)’nün Değerlendirilmesi ve Türkiye’deki Yansımaları, https://l24.im/NrAZ adresinden 16.05.2023 tarihinde erişim sağlanmıştır.
• Altıntaş, F. (2022). OECD grubundaki avrupa ülkelerinin vergi rekabetçiliği performanslarının analizi: istatistiksel varyans prosedürü tabanlı ocra yöntemi ile bir uygulama, Journal of Emergıng Economıes and Polıcy, 7(2), 40-119.
• Anbar, A. (2001). E-Ticarette karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri, Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2), 18-32.
• Armağan, R. & İçmen, M. (2012). Vergi rekabeti ve Türkiye’ye yansıması, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 145-172.
• Arslan, M., O. (2011). Vergi cennetleri ve küresel yoksulluk, Vergi Raporu, 142, 42-48.
• Aynagöz, A. & Acer, A. (2022). E-ticarette kayıt dışılık ve kayıt dışılığı azaltmaya yönelik çözüm önerileri, Disiplinlerarası Yenilik Araştırmaları Dergisi, 2(1), 35-51.
• Bağdınlı, İ., H. (2016). Vergi yükü ve vergi rekabeti, KMPG Sorumlu Vergicilik, 119-128.
• Bahtiyar, E. (2022). Vergi cennetlerine ilişkin kurumsal önlemler, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 117-132.
• Biçenel, Y. (2006). Avrupa Birliği Vergi Rekabeti ve Zararlı Vergi Rekabetinin Önlenmesine Yönelik Çalışmalar: Kurumlar Vergisi Üzerine Bir Değerlendirme [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Cain, V., Malvia B. & Arya, S. (2021). An overview of electronic commerce (e-commerce), Journal of Contemporary Issues in Business and Government, 27(3).
• Clausing, K., Saez, E. & Zucman, G. (2021). Ending corporate tax avoidance and tax competition: a plan to collect the tax deficit of multinationals, UCLA, School of Law, 20(12), 1-20.
• Çalcalı, Ö. & Eroğlu, A. (2019). Uluslararası vergi rekabeti ve Türkiye’nin bulunduğu konum, Vergi Raporu, (241), 46-61.
• Çamurcu, Z., N. (2017). Vergi cennetleri ile mücadele aracı olarak şeffaflık: “OECD- BEPS 5 numaralı eylem planı (2015 nihai raporu) temelinde bir çalışma, International Journal of Public Finance, 2(2), 226-244.
• Çelikkaya, A. (2022). Zararlı vergi uygulamalarının gelişimi, Gümrük Ticaret Dergisi, (28), 12-26.
• Dharmapala, D. & Hines, J., R. (2009). Which countries become tax havens?, Journal of Public Economics, 93, 1058–1068.
• Diliçıkık, A. (2012). Transfer Fiyatlaması ve Türkiye Uygulaması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, A. & Kabayel, M. (2016). Küresel vergi rekabeti ve vergi cennetleri üzerine değerlendirmeler, Liberal Düşünce Dergisi, (81), 75-98.
• Dwyer, T. (2000). ‘Harmful’ tax competition and the future of offshore financial centres, such as vanuatu, Pasific Economic Bulletin, 15(1), 48-69.
• Ergün, Y. (2022). Dijital hizmetlerin vergilendirilmesi ve seçilmiş ülke uygulamaları, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3), 1267-1290.
• Ferhatoğlu, E. (2014). Uluslararası Kamu Maliyesi. İçinde Tekin, F., & Arslan, O. (Eds.). Uluslararası Vergi Sorunları, (s. 116-137) Açıköğretim Fakültesi Yayını. No: 1876.
• FitzGerald, V. & Siu, E., D. (2019). The effects of ınternational tax competition on national ıncome distribution, International Policy Rules and Inequality, 1-22.
• Gaigne, C. & Wooton, L. (2010). The gains from preferential tax regimes reconsidered, Regional Science and Urban Economics, 1-28.
• Gediz Oral, B. (2021). Gayri resmi değer transfer sistemlerinin kara para aklama ve terörizmin finansmanındaki rolü: hawala sistemi, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(2).
• IMF. (2019). L’explosıon des ınvestıssements fantômes. https://l24.im/TbIX8j Erişim tarihi: 21.02.2023.
• Kaplan Dönmez, N., F. (2020). Transfer fiyatlandırması kavramı ve transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımında ilişkili kişi, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 12(23), 403-425.
• Kargı, N. & Karayılmazlar, E. (2009). Küreselleşmenin vergi politikaları üzerindeki etkinsizlik etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 21-37).
• Kargı, V. & Yayğır, T. (2016). Küreselleşme, Vergi rekabeti ve Türkiye’de vergi yükü, International Journal of Public Finance, 1(1), 1-22.
• Kurt, S. & Bozdoğan, D. (2023). Vergi cennetlerinin uluslararası vergi rekabetine olumsuz etkileri, Stratejik Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 78-93.
• Lampreave, P. (2011). Fiscal competitiveness versus harmful tax competition in the European Union, Bulletin for International Taxation, 65(6), 1-18.
• Masun, M., A. (2019). Çokuluslu şirketlerin finansal yönetiminde transfer fiyatlandırması ve bir uygulama, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 41(1), 247-255.
• Morriss, A., P. & Moberg, L. (2012). Cartelizing taxes: understanding the oecd’s campaign against “harmful tax competition, Columbıa Journal of Tax Law, 4(1), 1-64.
• OECD. (1998). Electronic commerce: taxation framework conditions, https://l24.im/4QqvI Erişim tarihi: 08.01.2023.
• OECD. (2000). Progrès dans l’identification et l’élimination des pratiques fiscales dommageables, https://l24.im/lh2RZ Erişim tarihi: 23.12.2023.
• OECD. (2006). The OECD’s project on harmful tax practıces: 2006 update on progress ın member countrıes, https://l24.im/835HQ1J Erişim tarihi: 26.12.2022.
• Organ, İ. & Çavdar, F. (2012). Elektronik ticaretin vergilendirilmesinde uluslararası alanda yaşanan sorunlar, İnternet Uygulamaları ve Yönetim Dergisi, 3(1), 63-84.
• Öz, S. (2014). Uluslararası Kamu Maliyesi. İçinde Tekin, F., & Arslan, O (Eds.).Uluslararası Vergi Rekabeti, (s. 158-176. ) Açıköğretim Fakültesi Yayını. No: 1876.
• Öztürk, A. (2010). Avrupa Birliğinde Dolaysız Vergilerde Vergi Uyumlaştırması ve Vergi Rekabeti Sorunu [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öztürk, S. & Özsolak B. (2019). An ınvestıgatıon on the relatıonshıp between tax havens, lobby and welfare loss, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 294-312.
• Öztürk, S. & Ülger, Ö. (2016). Zararlı vergi rekabeti ve vergi cennetleri: vergi cennetlerinin vergi kaçırma, vergiden kaçınma ve kara para aklamadaki rolü Sosyal Bilimler Dergisi, 3(9), 118-135.
• Pehlivan, O. & Öz, E. (2011). Uluslararası Vergilendirme, Derya Kitabevi.
• Quak, E. (2018). The ımpact of ınternational tax competition on low and middle-income countries, Knowledge, Evidence and Learning for Development, 1-15.
• Sağlam, A. (2021). Ödenmeyen sermaye taahhüdünün transfer fiyatlandırması kapsamında değerlendirilmesi, Mali Çözüm, 31(168), 253-270.
• Sefikhanov, A. (2005). Serbest Bölgeler ve Vergi Rekabeti [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şenyüz, D., Yüce, M., & Gerçek, A. (2017). Vergi Hukuku (Genel Hükümler), Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Titiz, L. (2021). Uluslararası Vergilemede Yaşanan Sorunlar ve BEPS Eylem Planları Çerçevesinde Çözüm Önerileri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
• Türkay, K. & Ercan, C. (2022). Muhasebe Uygulamalarında Teknolojik Entegrasyon. İçinde M. İğde & M. Karahan, (Eds.). Elektronik Ticarette Yaşanılan Muhasebe Sorunlarının Tespitine Yönelik Bir Araştırma: Gaziantep İli Örneği, (s. 31- 65). Özgür Yayınları.
• UNCITRAL, (1996). Modern law on electronik comerce, https://l24.im/J15f60H adresinden 9.01.2023 tarihinde erişim sağlanmıştır.
• Uygur, Ö. (2010). Vergi Cennetleri ile Karapara Aklamanın Mali Piyasalara Etkileri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uyğun, U. & Faydalı, F. (2021). Maliye Araştırmaları-4. İçinde Burçin Bozdoğanoğlu, (Eds.). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Örneği, (s. 309-327).Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Ürüt Saygın, S. & Avcı, O. (2020). Vergi rekabetinin değerlendirilmesi: türkiye için çıkarımlar, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35), 637-671.
• WTO, (1998). Electronic Commerce and the role of the WTO, https://l24.im/wQY8i Erişim tarihi: 09.01.2023.
• Yetkiner, E. (2001). Vergi cennetleri ve yabancı sermayenin vergi cenneti ülkeleri seçme nedenleri, Vergi Dünyası Dergisi, (237).
• Yıldırım, E. (2022). Restoran İşletmelerinin Elektronik Ticarete Yönelmesinde Belirleyici Olan Unsurlar ve E-Ticaret Uygulamaları: İstanbul İli Örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, A. & Demir, M. (2019). Vergi cennetleri ve küresel gelir eşitsizliği, Maliye Dergisi, 176, 329-354.
• Yordadoğ, V. & Albayrak, M. (2017). OECD ülkelerinde vergi rekabeti, Sosyoekonomi, 25(32), 121-148.