YAPAY ZEKÂNIN CEZAİ SORUMLULUĞU

Yıl 2021, Sayı: 47, 247 - 286, 06.07.2021

Enes Köken

Öz

Teknolojik gelişmelere bağlı olarak
yapay zekâlı varlıkların suç işlemesi ve
buna bağlı olarak cezai sorumluluklarının
doğması artık hayal ürünü olmaktan çıkmıştır.
Önceleri sadece bilim kurgu filmlerinde
izlediğimiz bazı olayların artık gerçek hayatta
meydana gelmesi ihtimali kaçınılmazdır.
Bundan dolayı, yapay zekâlı robotların
cezai sorumluluğu konusunun incelenmesi
zorunlu hale gelmiştir. Şu an itibariyle yapay
zekânın hukuki statüsü netlik kazanmadığı
için, yapacağımız açıklamalar ileriki
yıllarda yaşanacak cezai uyuşmazlıkların
temelini atmaya yöneliktir. Bu açıdan
çalışmamızda ilk olarak robot ve yapay
zekâ kavramları incelenecektir. Devamında
yapay zekâya kişilik tanınıp tanınmaması
konusu ele alınacaktır. Sonrasında ise, ceza
hukuku bakımından değerlendirmelerde
bulunulacaktır. Bu kapsamda yapay zekânın
hareket yeteneğinin bulunup bulunmayacağı,
suçun manevi unsuru, iştirak, kusur ve kusur
yeteneği ile yaptırım açısından açıklamalarda
bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yapay zekâ, robotlar, cezai sorumluluk, iradi hareket, yaptırım.

Criminal Liability of Artificial Intelligence

Öz

Due to technological developments,
the criminalization of artificially intelligent
beings and, accordingly, the birth of their
criminal responsibilities has ceased to be a
figment of imagination. Some of the events
that we only watched in science fiction
movies before are now possible to occur in
real life. Therefore, it has become compulsory
to examine the criminal liability of artificial
intelligence robots. As of now, the legal status
of artificial intelligence has not been clarified.
Therefore, the explanations we will make are
intended to lay the groundwork for criminal
disputes to be experienced in the coming years.
Therefore, in our study robot and artificial
intelligence concepts will be examined first.
Afterwards, the issue of whether or not to
recognize personality in artificial intelligence
will be discussed. After that, evaluations will
be made according to criminal law. In this
context, explanations will be made in terms
of whether artificial intelligence will have the
ability to act, the spiritual element of crime,
participation, defect and the ability to defect,
and sanctions.

Anahtar Kelimeler

Artificial intelligence, robots, criminal liability, voluntary act, sanction.

Kaynakça

• Akbilek Meliha, “Teknolojinin Pandora Kutusu: Robotların Hukuki Kişilikleri ve Hukuki Sorumlulukları”, Beykent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 3, Sayı:6, Aralık 2017, s. 215-236.
• Akkurt Sinan Sami, “Yapay Zekânın Otonom Davranışlarından Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı: 13, Haziran 2019, s. 39-59.
• Alexandre F. Maia, The Legal Status of Artificially Intelligent Robots: Personhood, Taxation and Control, Electronic Journal, Master of Laws (LL.M.), Advisor: Erik P. M. Vermeulen, Tilburg University, June 2017.
• Altınok Arda, “Chatbot ve Yapay Zekâlı Asistanlara Hukuksal Yaklaşım”, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt: 93, Sayı: 3, 2019, s. 258-265.
• Altunç Mehmet Sinan, “Robotlar, Yapay Zekâ ve Ceza Hukuku”, Prof. Dr. Feridun Yenisey’e Armağan, Beta Yayıncılık, Cilt I, Ekim 2014, İstanbul, s. 159-181.
• Aydın Yenioğlu Zühre, Bir Yapay Zekâ Örneği: Kasparov ve Deep Blue Gerçeği, https://www.matematiksel.org/bir-yapay-zeka-ornegi-kasparov-deepblue- gercegi/, E.T: 20.10.2020.
• Aydoğdu Yasin, “Yapay Zekâ Marifetiyle Kişisel Verilerin İşlenmesi ve Terörizme Etkileri”, Yeni Nesil Terörizm, ed.: Muhittin IMIL, Nobel Yayınevi, Ankara, 2020.
• Aydoğdu Yasin, Yapay Zekâ ve Robot Hukuku, Aralık, 2020, Udemy, Yapay Zekâ ve Robot Hukuku | Udemy, E.T: 10.01.2021.
• Bak Başak, “Medeni Hukuk Açısından Yapay Zekânın Hukuki Statüsü ve Yapay Zekâ Kullanımından Doğan Hukuki Sorumluluk”, TAAD, Yıl: 9, Sayı: 35 (Temmuz 2018), s. 211-232.
• Barfield Woodrow, “Liability for Autonomous and Artificially Intelligent Robots”, Paladyn, Journal of Behavioral Robotics, Volume 9, Issue 1, 2018, s. 193-203.
• Bathaee Yavar, “The Artificial Intelligence Black Box And The Failure Of Intent And Causation”, Harvard Journal of Law & Technology, Volume 31, No: 2, 2018, s. 890-938.
• Bayamlıoğlu Emre, “Akıllı Yazılımlar ve Hukuki Statüsü: Yapay Zekâ ve Kişilik Üzerine Bir Deneme”, Uğur Alacakaptan’a Armağan, Derleyen Mehmet Murat İnceoğlu, 1. B., İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008, s. 131-140.
• Boyle James, “Endowed by Their Creator?: The Future of Constitutional Personhood”, https://www.brookings.edu/research/endowed-by-theircreator- the-future-of-constitutional-personhood/, E.T: 17.10.2020.
• Bozkurt Yüksel A. Ebru, “Yapay Zekânın Buluşlarının Patentlenmesi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı: 11, Haziran 2018, s. 585-622.
• Bozkurt Yüksel A. Ebru, “Yıkıcı Teknolojilerin Bedensel Zararlara Etkileri”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi - Yıl 8, Sayı 15, Haziran 2020, s. 483- 538.
• Calo Ryan, “Robots in American Law”, University of Washington School of Law Research Paper, February 2016, s. 1-44.
• Cath Corinne/Wachter Sandra/Mittelstadt Brent/Taddeo Mariarosaria/Floridi Luciano, “Artificial Intelligence and the ‘Good Society’: the US, EU, and UK approach”, Science and Engineering Ethics, March 2017, s. 1-25.
• Cerka Paulius/Grigiene Jurgita/Sirbikyte Gintare, “Liability for damages caused by artificial intelligence”, Computer Law & Security Review, 31(3), April 2015, s. 376-389.
• Çekin M. Serdar, “Otonom Araçlar ve Hukuki Sorumluluk”, TAAD, Yıl:9, Sayı:33, Ocak 2018, s. 283-301.
• Doğan Koray, “Sürücüsüz Araçlar, Robotik Cerrahi, Endüstriyel Robotlar ve Cezai Sorumluluk”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan, C. 21, Özel S., 2019, s. 3219-3251.
• Dülger M. Volkan, “Yapay Zekâlı Varlıkların Hukuk Dünyasına Yansıması: Bu Varlıkların Hukuki Statüleri Nasıl Belirlenmeli?”, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 142, Haziran 2018, s. 82-87.
• Ercan Cannur, “Robotların Fiillerinden Doğan Hukuki Sorumluluk Sözleşme Dışı Sorumluluk Hallerinde Çözüm Önerileri”, TAAD, Yıl: 11, Sayı: 40, Ekim 2019, s. 19-51.
• Ersoy Çağlar, Robotlar, Yapay Zekâ ve Hukuk, 4. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• e u r o p a . e u / R e g D a t a / e t u d e s / S T U D / 2 0 1 6 / 5 7 1 3 7 9 / I P O L _ STU%282016%29571379_EN.pdf, October 2016, s. 1-34. Gizem Öztürk Dilek, “Yapay Zekânın Etik Gerçekliği”, AUSBD, 2019, 2 (4), s. 47-59.
• Güner Cemil, “Yapay Zekânın Verdiği Zarardan Doğan Sözleşme Dışı Sorumluluğa Uygulanacak Hukuk”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı: 15, Haziran 2020, s. 229-272.
• Hakeri Hakan, Ceza Hukukunda İhmal Kavramı ve İhmali Suçların Çeşitleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2003.
• Hallevy Gabriel, “The Criminal Liability of Artificial Intelligence Entities - from Science Fiction to Legal Social Control”, Akron Intellectual Property Journal, March 2016, s. 171-201.
• Holzer Jenny R./Moses Franklin L., “Autonomous Systems in the Intelligence Community: Many Possibilities and Challenges”, Studies in Intelligence, Vol. 59, No. 1, March2015, s. 21-29.
• Humbe A. B/Deshmukh P. A/Kadam M. S, “The Review Of Articulated R12 Robot and Its Industrial Applications”, International Journal of Research in Engineering & Technology, Vol. 2, Issue 2, February 2014, 113-118.
• International Organization for Standardization (ISO), https://ifr.org/ standardisation, E.T: 21.10.2020.
• Jescheck Hans-Heinrich, Alman Ceza Hukukuna Giriş, Çev.: Feridun Yenisey, 2. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2007.
• K. Balta Büşra, “Yapay Zekâ Ürünlerinin Hukuki Niteliği ve Fikri Eser Kavramı”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.: XXIV, Y.: 2020/3, s. 205-230.
• Kara Hacı, “Gemilerde Yapay Zekâ Kullanımı ve Buna Dair Hukuki Sorunlar”, SDÜHFD, Cilt: 10, Sayı: 1, Yıl: 2020, s. 17-51.
• Kara Kılıçarslan Seda, “Yapay Zekânın Hukuki Statüsü ve Hukuki Kişiliği Üzerine Tartışmalar”, YBHD, Yıl: 4, Sayı: 2019/2, s. 363-389.
• Kıyak Emre, “Büyük Veri ve Yapay Zekâ Teknolojileri İle Adım Adım Zeki UYAP (Ulusal Yargı Ağı Projesi) Ekosistemine Doğru”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 1, 2020, s. 79-121.
• Koca Mahmut/Üzülmez İlhan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 13. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Koops Bert Jaap/Hildebrandt Mireille/Jaquet-Chiffelle David-Oliver, “Bridging the Accountability Gap: Rights for New Entities in the Information Society?”, Minnesota Journal of Law, Science & Technology, 2010, s. 497-561.
• Köken Enes, Silah Kavramı ve Silah Kaçakçılığı Suçları, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• Krausova Alzbeta/Hazan Hananel, “Creating Free Will in Artificial Intelligence”, Beyond AI: Artificial Golem Intelligence, Proceedings of the International Conference Beyond AI 2013 Pilsen, Czech Republic, November 12–14, 2013, s. 96-109.
• Krotov Vlad, “The Internet of Things and new business opportunities”, Business Horizons, file:///C:/Users/user/Downloads/1-s2.0- S0007681317301076-main.pdf, September 2017, s. 1-12.
• Lima Dafni, “Could AI Agents Be Held Criminally Liable? Artificial Intelligence and the Challenges for Criminal Law”, South Carolina Law Review, April 2018, s. 677-696.
• Özbek V. Özer/Doğan Koray/Bacaksız Pınar/Tepe İlker, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 7. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
• Özbek V. Özer/Özbek Ceren, “Yapay Zekânın Dâhil Olduğu Suçlar Bakımından Ceza Hukuku Sorumluluğunun Belirlenmesi”, CHD, Yıl: 14, Sayı: 41, Aralık 2009, s. 603-622.
• Özen Mustafa, Ceza Hukuku Genel Hükümler Dersleri, 4. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
• Özen Mustafa, Öğreti ve Uygulama Işığında Ceza Hukuku Genel Hükümler, 3. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
• Özgenç İzzet, Türk Ceza Kanunu Gazi Şerhi (Genel Hükümler), 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2005.
• Öztürk Bahri/Erdem M. Ruhan, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 20. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Öztürk Bahri/Tezcan Durmuş/Erdem M. Ruhan/Sırma Gezer Özge/F. Saygılar Kırıt Yasemin/ Özaydın Özdem/Alan Akcan Esra/Erden Tütüncü Efser, Ceza Muhakemesi Hukuku, 10. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
• Pagallo Ugo, “Even Angels Need the Rules: AI, Roboethics and the Law”, ECAI 2016-European Conference on Artificial Intelligence, August, 2016, s. 209-215.
• Parlak Börü Şafak, “Robotik Cerrahi Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumluluk”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10 (2), 2019, s. 758-775.
• Pérennou Thomas, “Stateofthe art on legal issues”, https://ethicaa.greyc. fr/media/files/ethicaa.delivrable.1.pdf, August, 2014, s. 1-49, E.T: 27.10.2020.
• Rahman R. Aulia/Habibulah Rizki, “The Criminal Liability of Artificial Intelligence: Is It Plausible to Hitherto Indonesian Criminal System?”, Legality, Vol. 27, No. 2, September 2019-Februari 2020, s. 147-160.
• Richards Neil M., “How should the law think about robots?”, http:// robots.law.miami.edu/wp-content/uploads/2012/03/RichardsSmart_ HowShouldTheLawThink.pdf, E.T: 15.10.2020, s. 1-25.
• Roketsan Ürün Kataloğu, https://www.roketsan.com.tr/wp-content/ uploads/2018/05/UrunKatalogu-2018.pdf, 2018, s. 1-68. Sarı Onur, “Yapay Zekânın Sebep Olduğu Zararlardan Doğan Sorumluluk”, TBB Dergisi, 2020 (147), s. 251-312.
• Say Cem, 50 Soruda Yapay Zekâ, 5. Baskı, Bilim ve Gelecek Kitaplığı, İstanbul, 2018.
• Schank Roger C., “Where’s the AI?”, AI Magazine, Vol.: 12, Number 4, 1991, s. 38-49.
• Smith Bryant Walker, “Automated Driving and Product Liability”, Michigan State Law Review, Vol. 1, 2017, s. 1-74.
• Solum Lawrence B., “Legal Personhood for Artificial Intelligences”, North Carolina Law Review, Volume: 70, Number: 4, 1992, s. 1231-1287.
• Soyaslan Doğan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• Sönmez Bade İnanç, “Avrupa Birliği Robotların Elektronik Kişiliğini Tartışıyor”, https://www.dunyahalleri.com/avrupa-birligi-robotlarinelektronik- kisiligini-tartisiyor/, E.T: 02.11.2020.
• Sparrow Robert, “Killer Robots”, Journal of Applied Philosophy, Vol. 24, No. 1, 2007, s. 62-77.
• Sucu İpek/Ataman Elif, “Dijital Evrenin Yeni Dünyası Olarak Yapay Zekâ Ve Her Filmi Üzerine Bir Çalışma”, Yeni Medya Elektronik Dergi, Ocak 2020, s. 40-52.
• Toroslu Haluk, Ceza Hukukunda İsnat Yeteneği, Savaş Yayınevi, Ankara, 2015.
• Ünsal Burçak, “Yapay Zekâ, Robotlar, Hukuki Düzenlemeler”, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt: 93, Sayı: 4, Temmuz-Ağustos 2019, s. 64-73.
• World Commission on the Ethics of Scientific Knowledge and Technology, Report of COMEST on robotics ethics, Paris, 14 September 2017, s. 1-64.
• Wright R. George, “The Constitutional Rights of Advanced Robots (and of Human Beings)”, Arkansas Law Review, Vol. 71:3, January 2019, s. 613-646.
• Zeytin Zafer/Gençay Eray, “Hukuk ve Yapay Zekâ: E-kişi, Mali Sorumluluk ve Bir Hukuk Uygulaması”, TAÜHFD, 2019/1, s. 39-70.
• Zorluel Mustafa, “Yapay Zekâ ve Telif Hakkı”, TBB Dergisi, Mayıs-Haziran 2019, Yıl: 32, Sayı: 142, s. 305-356.