HAKLARIN YARIŞMASI BAĞLAMINDA DOĞRU HÜKMÜN YETERSİZ GEREKÇEYE FEDA EDİLMESİ

Yıl 2021, Sayı: 48, 245 - 274, 01.10.2021

Ahmet Cahit İyilikli

https://doi.org/10.54049/taad.1009231

Cited By: 3

Öz

Bir mahkeme hükmünde, tarafların iddia ve savunmalarının özeti, anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususlar, çekişmeli vakıalar hakkında toplanan deliller, delillerin tartışılması ve değerlendirilmesi, sabit görülen vakıalar ile bunlardan çıkarılan sonuç ve hukuki sebeplerin şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde hükümde gösterilmesi gerekçe marifetiyle tezahür edecektir. Gerekçe, mahkemenin tespit etmiş olduğu maddi vakıalar ile hüküm fıkrası arasında bir köprü görevi görür. Gerekçe bölümünde hükmün dayandığı hukuki esaslar açıklanır. Hâkim, tarafların kendisine sundukları maddi vakıaların hukuki niteliğini görevi gereği kendiliğinden (re’sen) araştırıp bularak, hükmünü dayandırdığı hukuk kurallarını ve bunun nedenlerini gerekçede açıklar. Gerekçe, hükmün hukuki kimliği ve meşruiyetidir. Gerekçe hukuki dinlenilme hakkı ile kanun yollarına başvurabilmenin teminatı olduğundan hükmün zorunlu unsurudur. Mahkemede yargılamaya taşınıp, hukuki sebepler ışığında tartışılıp hükme bağlanan hayat olayları gerekçede vücut bulacaktır. Öteki ifadeyle, yargılamada tüm hukuki sebepler ışığında tahkikata tabi tutulup, hukuki himayeye mazhar görülen vakıalar gerekçede vücut bulup hüküm ile birlikte hukuki kimlik kazanacaktır. Dolayısıyla mahkeme, yargılamaya taşınan yabancısı olduğu vakıaları tüm hukuki sebepler ışığında tetkik edip, gerekçesinde ayrıntılı şekilde belirtmelidir. Nitekim taraflardan hukuku bilmesini ve ileri sürdüğü vakıaya denk düşeni serdetmesini beklemek doğru olmayacaktır. Mahkemeye taşınan ve hukuki himaye talep edilen hayat olayları tüm hukuki sebepler ışığında tahkik edilmez ve gerekçede ayrıntılı olarak belirtilmez ise mahkemenin ulaştığı hüküm doğru da olsa kanun yolu incelemesinde maddi hukukun yanlış uygulandığı müeyyidesiyle yetersiz gerekçenin kurbanı olacak ve tarafların subjektif himayesi sağlanamayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Vakıa, Hukuki Sebep, Hüküm, Gerekçe

Sacrifice of the Correct Judgment to Insufficient Justification in the Context of the Contest of Rights

Öz

In a court judgment, the summary of the parties’ claims and defenses, the issues they agreed and disagreed with, the evidence collected about the contested cases, the discussion and evaluation of the evidence, the facts and the conclusions and legal reasons derived from them, one by one, will be manifested in the government in a manner that does not cause suspicion and hesitation. The justification acts as a bridge between the material facts determined by the court and the verdict clause. In the justification section, the legal principles on which the provision is based are explained. The judge automatically investigates and finds the legal nature of the material facts submitted to her by the parties, as a matter of her duty, and explains the legal rules on which her provision is based and the reasons for this in the justification. The justification is the legal identity and legitimacy of the judgment. Since the justification is the guarantee of the right to be heard and the ability to apply for legal remedies, it is a mandatory element of the provision. Life events that are brought to trial in the court, discussed and decided in the light of legal reasons, will come to life in the justification. In other words, the cases that are subject to investigation and under legal protection in the light of all legal reasons in the trial will come into existence in the justification and gain legal identity with the judgment. Therefore, the court should examine the cases of foreigners brought to the trial in the light of all legal reasons and indicate in detail in its justification. As a matter of fact, it would not be right to expect the parties to know the law and to prove the case that they put forward. If life events brought to the court and for which legal protection are requested are not investigated in the light of all legal reasons and are not specified in detail in the justification, even if the verdict reached by the court is correct, with the sanction of wrogful application of substantive law, they will be the victim of insufficient justification and the parties will not be subjectively protected.

Anahtar Kelimeler

Event, Legal reason, Decision, Justification

Kaynakça

• Aday Nejat, Taşınmaz Mülkiyetinin Naklinde Muvazaa, İstanbul 1992.
• Alangoya Yavuz, Dava Temeli, Kazancı Hakemli Dergi, İstanbul 2005, (Dava Temeli).
• Alangoya Yavuz, Vakıaların ve Delillerin Toplanmasına İlişkin İlkeler, İstanbul 1979, (İlkeler).
• Arslan Ramazan, Medeni Usul Hukukunda Dürüstlük Kuralı, Ankara 1989.
• Atalı Murat, Medeni Usul Hukukunda Hâkimin Vakıalar Hakkında Dava Dışı Edindiği (Şahsi) Bilgisini Kullanması, Haluk Konuralp Anısına Armağan, Ankara 2009,( s. 139-161). (Özel Bilgi)
• Belgesay M. Reşit, Dava Teorisi, İstanbul 1943.
• Berkin Necmettin, Medeni Usul Hukuku Esasları, İstanbul 1969.
• Bolayır Nur, Medeni Usul Hukuku’nda Hâkimin Hukuku Re’sen Uygulaması İlkesi, İstanbul 2019.
• Çağa Sema, Sözleşmeden ve Haksız Fiilden Doğan Sorumluluğun Birleşmesi, Seminer Yarışması, Batider, 1972-1973.
• Domaniç Hayri, Hukukta Kaziyyei Muhkeme ve Nisbi Kuvveti, İstanbul 1964.
• Ferendeci Özkaya, Hamide Özden, Kesin Hükmün Objektif Sınırları, İstanbul 2009.
• Gürdoğan Burhan, Medeni Usul Hukukunda Kesin Hüküm İtirazı, Ankara 1960.
• Güvenç Özgür, Taşınmazların İnançlı İşlemle Devri, Ankara 2014.
• İyilikli Ahmet Cahit, Delillerin Değerlendirilmesinde Hâkimin Özel Bilgisini Kullanması, Legal Hukuk Dergisi, Ağustos 2004, (s. 2191-2206). (Özel Bilgi)
• İyilikli Ahmet Cahit, Hukuk Yargılamasında Dava Sebebi Üzerine Bir İnceleme, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2012, C. 3. S. 2, (s. 83-156). (Dava Sebebi)
• İyilikli Ahmet Cahit, Taşınmazın Aynına İlişkin İlamın Mevzuunu Oluşturan Taşınmaz Mülkiyet Hakkına Vaziyet Eden Takyidatlara Etkisi, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Ankara 2017, S. 10, (s. 293- 407). (Mülkiyet)
• Karacabey Ömer Faruk, Hakların Yarışması, ABD, 1980, S. 6, ( s. 666- 685).
• Karslı Abdürrahim, Medeni Muhakeme Hukuku, İstanbul 2020.
• Kılıç Muharrem, Gerekçeli Karar Hakkı: Yargısal kararların Rasyonalitesi, TAAD, Yıl 12, S. 47, Temmuz 2021, ( s. 1- 46).
• Kurt Ekrem, Tapu Sicilinin Düzeltilmesi, İstanbul 2004.
• Kurt Konca Nesibe, Medeni Usûl Hukukunda Tarafların Doğruyu Söyleme Yükümlülüğü, Ankara 2016.
• Kuru Baki, Medeni Usul Hukukunda Dava Sebebi, AD 1967/4, (s. 239-268), (Dava Sebebi).
• Meriç Nedim, Medeni Yargılama Hukukunda Tasarruf İlkesi, Ankara 2011, (Tasarruf İlkesi).
• Meriç Nedim, Türk Hukukunda Maddi Anlamda Kesin Hükmün Objektif Sınırları, Legal Mihder, 2007/2, S. 7, (s. 377- 434), (Kesin Hüküm).
• Oğuzman Kemal/Seliçi Özer/ Oktay- Özdemir Saibe, Eşya Hukuku, İstanbul 2020.
• Öktem İmran, Hukuk Muhakemesinde Hak Nasıl Müdafaa Edilir ( Hapishane Matbaası 1938).
• Özekes Muhammet, Dava Dilekçesinde Hukuki Sebep Bildirmek Zorunludur, Haluk Konuralp Anısına Armağan, C.1, Ankara 2009, (s. 745-781), (Hukuki Sebep).
• Özekes Muhammet, Medeni Usul Hukukunda Hukuki Dinlenilme Hakkı, Ankara 2003, (Hukuki Dinlenilme).
• Parlak Börü, Şafak, Mülkiyetin Teminat Amacıyla İnançlı İşlemle Devri, TBBD, 2017, S. 128, (s. 231- 272).
• Postacıoğlu İlhan, Davanın Unsuru Olarak Hukuki Sebep Ve Kesin Hüküm, Recai Seçkin’e Armağan, Ankara 1974. (Hukuki Sebep).
• Postacıoğlu İlhan, Medeni Usul Hukuku Dersleri, İstanbul 1975 ( Medeni Usul).
• Sapanoğlu, Süleyman, Tapu İptali Ve Tescil Davaları, Ankara, 2015.
• Sunay Zühal Aysun, Gerekçeli Karar Hakkı ve Temel İlkeleri, Danıştay Dergisi, S. 143, 2016.
• Şeker Hilmi, Esbab-ı Mucibe’den Retoriğe Hukukta Gerekçe, İstanbul 2010.
• Tercan Erdal, Medeni Usul Hukukunda Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü, (SÜHFD, M. Şakir Berki’ye Armağan, Konya 1996, s.181- 212), (Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü).
• Tuhr Andres Von, (Cevat EDEGE), Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı, C.I, İstanbul 1952.
• Tuhr Andres Von, (Cevat EDEGE), Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı, C.II, İstanbul 1953.
• Ulukapı Ömer, Medeni Usul Hukukunda Dava Arkadaşlığı, Konya 1991. (Dava Arkadaşlığı).
• Ulukapı Ömer, Yargıtay Kararları Işığında Medeni Usul Hukukunda Yargılamaya Hakim Olan İlkelerden Taraflarca Hazırlama İlkesi, Selçuk Üniversitesi Hukuk fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Süleyman Arslan’a Armağan, 1998, C. 6, S. 1-2, (s. 713-732).(Taraflarca Hazırlama)
• Uyar Talih, İcra ve İflas Hukukunda Tasarrufun İptali Davasının Konusu, ABD, 2011/1, ( s. 211- 231).
• Üstündağ Saim, Medeni Yargılama Hukuku, İstanbul 2000. (Medeni Yargılama).
• Üstündağ Saim, Tapu Kütüğünün Tashihi Davası, İstanbul 1959. ( Tapu Kütüğü).
• Üstündağ Saim, İddia ve Müdafaanın Değiştirilmesi Yasağı, İstanbul 1967. (Yasak).
• Yavaş Murat, Medeni Usul Hukukunda Temyiz, Ankara 2015 ( Temyiz).
• Yıldırım M. Kamil, Medeni Usul Hukukunda Delillerin Değerlendirilmesi, İstanbul 1990. (Delillerin Değerlendirilmesi)
• Yılmaz Ejder, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Ankara 2013. (Şerh).
• Yılmaz Ejder, Medeni Yargılama Hukukunda Islah, Ankara 2011. (Islah).
• Yılmaz Orhan, Hukukun Vakıaya Uygulanması, Dr. Recai Seçkin’e Armağan 1974, (s. 895- 917)