OSMANLI İSTİHBARATI KARAKOL CEMİYETİ’NDE KOD ADI KULLANIMINA ÖRNEKLER: “NUH/MUSTAFA KEMAL PAŞA, MUSA/ ALİ FUAT CEBESOY, İSA/ MİRALAY ŞEVKET BEY, CENGİZ/KARA VASIF”
Öz
Türk tarihinde Hun’lar döneminde başlayan istihbarat faaliyetleri Osmanlı klasik dönemde çeşitli şekillerde devam etmiş olsa da ilk olarak Sultan II. Abdülhamid zamanında teşkilatlanmaya başlamıştır. 1913 yılından sonra Enver Paşa komutasında, “Teşkilat-ı Mahsusa” çatısı altında toplanan ve İttihat Terakki Cemiyeti üyeleri tarafından ayakta tutulan bu örgüt Osmanlı Devleti için yeri doldurulamayacak işlere imza atmıştır. Mütareke döneminde faaliyet gösteren Karakol Cemiyeti de örgüt içi yazışmalarda Mustafa Kemal Paşa “Nuh Bey” takma adını kullanarak bu teşkilattaki yerini almış, aynı şekilde Kara Vasıf Bey “Cengiz”, Miralay Şevket Bey’de (Çanakkale Müstahkem Mevki Kumandanı) “İsa”, adlarını kullanarak Karakol Cemiyeti’nde birçok faaliyette bulunmuştur. Bu çalışmada arşiv belgeleri ışığında Teşkilat-ı Mahsusa’nın dağılmasından sonra kurulan Karakol Cemiyeti üyeleri arasında yapılan yazışmalarda kullanılan kod adları ve kullanıldıkları telgraf örnekleri ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler
Osmanlı'da İstihbarat Teşkilat-ı Mahsusa Karakol Cemiyeti İttihat ve Terakki Cemiyeti Nuh Bey
Teşekkür
Güzel bir yayın olması dileğiyle iyi yayınlar...
Kaynakça
- ATASE Arşv, ATAZB Kol, K:20, G:206, B:206al. ATASE Arşv. ATAZB. Kol. K:20, G:206, B:206an.
- ATASE Arşv, ATAZB Kol, K:20, G:206, B:206ap. ATASE Arşv, ATAZB Kol, K:20, G:206, B:206ar.
- ATASE Arşv, ATAZB Kol, K:20, G:206, B:206bj. ATASE Arşv, ATAZB Kol, K:20, G:206, B:206bv.
- ATASE Arşv, ATAZB Kol, K:20, G:206, B:206cd. ATASE Arşv, ATAZB Kol, K:20, G:206, B:206ck.
- ATASE Arşv, ATAZB Kol, K:20, G:206, B:206cl.ATASE Arşv, ATAZB Kol, K:20, G:206, B:206cz.
- ATASE Arşv, ATAZB Kol, K:20, G:206, B:206dc.TİTE, Arşv. K:300, G:22, B:2200.
- TİTE, Arşv. K:312, G:6, B:6001. TİTE, Arşv. K:300, G:14, B:14001. TİTE, Arşv. K:300, G:14, B:14a001.TİTE, Arşv. K:298, G:27, B:27001.
- TİTE, Arşv. K:298, G:27, B:27a001.TİTE, Arşv. K:300, G:39, B:39001.TİTE, Arşv. K:321, G:40, B:40001.TİTE, Arşv. K:321, G:41, B:41001.
- TİTE, Arşv. K:300, G:54, B:54001.TİTE, Arşv. K:321, G:56, B:56001. TİTE, Arşv. K:299, G:68, B:68001.
- Kitap, Makale ve Tezler ADIVAR, Halide Edib, (1998), Türk’ün Ateşle İmtihanı, Atlas Kitabevi, İstanbul.
- AKAL, Emel, (2018), Millî Mücadelenin Başlangıcında Mustafa Kemal, İttihat Terakki ve Bolşevizm, İstanbul.
- ASLAN, Betül, (2004), Yeni Belgeler Işığında Karakol Cemiyeti, Uşak Kongresi ve Karakol Cemiyeti'nin Bolşeviklerle Yaptığı Anlaşma, C. IV, S.1, Ankara, ss.29-63. AVŞAR, Servet, (2010), Millî Mücadelede Propaganda Faaliyetleri (1918-1923,) Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı Doktora Tezi, Isparta.
- AYDIN, Mesut, (1992), Millî Mücadele Dönemi’nde TBMM Hükümeti Tarafından İstanbul’da Kurulan Gizli Gruplar ve Faaliyetleri, İstanbul.
- AYIŞIĞI, Metin, (2016), Millî Mücadele’de İstihbarat, Mühimmat Sevkiyatı ve Kocaeli, Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu III, ss.1061-1081. AYDOĞAN, Erdal, Özkan ASAF, (2012), İstanbul’da Bir Ara Seçim: Yenibahçeli Şükrü Bey ile Nurettin Paşa’nın Mebusluğu Meselesi ve İstanbul Gizli Grupları Arasındaki Mücadele, Belgi Dergisi, S.3, ss.323-341.
- AYSAL, Necdet, (2007), Çöküşten Mütarekeye Osmanlı'da Haber alma, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi 40, Kasım, ss. 523-543. BALCI Sezai- Mustafa BALCIOĞLU, İdealist Bir Mucadele Adamı: Teşkilat-ı Mahsusa Başkanı Tunuslu Ali Başhamba-II, Toplumsal Tarih Dergisi, Tarih Vakfı Yayınları, Haziran, İstanbul 2011, S.210, ss.68-73.
- BALCIOĞLU, Mustafa, (1990), Millî Mücadelede Merkez Ordusunun İstihbarat Faaliyetleri, On dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. V , S. 1, ss.5-14. BOZKUŞ, Yıldız Deveci, (2017), I Dünya Savaşı ve Millî Mücadele Döneminde Çanakkale'de İstihbarat ve Casusluk Faaliyetleri, (Kitapsever Bir Tarihçi Prof. Dr. Alı Birinci Armağanı), 1. Basım, Ankara.
- EKİNCİ, Necdet, (1994) “Kurtuluş Savaşında İstanbul ve Anadolu’daki Türk ve Düşman Gizli Faaliyetleri”, Atatürk Yolu Dergisi, Yıl:7, Sayı:14 (Kasım), ss.167-184.
- EROĞLU, Haldun, (2003), Klasik Dönemde Osmanlı Devleti’in İstihbarat Stratejileri, Tarih Araştırmaları Dergisi, 2003, C.XXII, S.34. ss.11-33.
- ERTÜRK, Hüsamettin, (1996) İki Devrin Perde Arkası, Hatıraları Kaleme Alan: Samih Nafiz Tansu, İstanbul, ss.204-205.
- GAZİ MUSTAFA KEMAL, Nutuk, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara 1967.
- GÜNEŞ, Gönül, (2013), Teşkilat-ı Mahsusa ve Birinci Dünya Savaşı Yıllarındaki Faaliyetleri, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Yıl 2013, C. XXIX, S. 85, ss.101-130.
- GÜRBÜZ, Musa, (1987), Karakol Cemiyeti, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 1987.
- HANİOĞLU, M. Şükrü , (2011), Teşkilat-ı Mahsusa”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.XL, s.568-569.
- İĞDEMİR, Uluğ, Heyet-i Temsiliye Tutanakları, Türk Tarih Kurumu, II. Baskı, Ankara 2020.
- SAFİ, Polat, (2006), The Ottoman Specıal Organızatıon- TeskiLat-ı Mahsusa: A Hıstorıcal Assessment Wıth Partıcular Reference To Its Operatıons Agaınst Brıtısh Occupıed Egypt (1914-1916) A Master’s Thesis The Department Of Hıstory Bilkent Unıversıty Ankara.
- TANSU, Samih Nafiz , (1957), Teşkilat-ı Mahsusa- İki Devrin Perde Arkası, İstanbul.
- TEVETOĞLU, Fethi, (1988), Millî Mücadele Yıllarındaki Kuruluşlar, Ankara
- TOSUN, Ramazan, Millî Mücadelede Sivas’ın Yeri ve Önemi, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.XII, S.34, Mart 1996, ss.67-86.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Eylül 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |