BİR SARAYLI HANIM SULTAN:HURREM

Year 2019, Volume: 38 Issue: 65, 135 - 168, 19.09.2019

Doğan Gün

Abstract

ÖZ:
Araştırmacılar günümüze kadar Hurrem’in mirasını tanımlamak için uğraşmalarına
rağmen, onun büyük oranda Avrupa muhayyilesinin bir ürünü olduğunu çoğu zaman
göz ardı etmektedirler. Onun hakkında bildiklerimizin çoğu, o döneme ait
birtakım ikinci el izahlara ve çok sayıda uzman veya amatör tarihçinin, oyun
yazarının ve hatta Hurrem ile ilgili Batı algısını şekillendirmiş olan diğer
yazarların yeniden ürettikleri tasavvurlarına dayalıdır. Bu çalışmada,  genel anlatılardan ziyade somut belgeler
ışığında; Hurrem Sultan henüz valide sultan olamadan, daha sıradan bir harem
kadını iken, birçok mülke nasıl sahip olduğu konusu irdelenmiş ve çok sayıda
hayır tesisi inşa ettirmesine yol açan etmenler üzerinde durularak, onun
aslında anlatıldığının aksine fettan olmadığı, inançlı bir hayırsever ve
tutkulu bir âşık olduğu vurgulanmıştır.

Anahtar kelimeler:
Hurrem, Kanunî, Roxolana, Âşık, Hayırsever, Hanım Sultan.

Abstract:
Although the researchers try to understand the heritage of Hurrem until today,
they neglect most of the time the fact that she was mostly a product of the
European culture. Most of the information about her is based on some secondary
explanations belonging to that period, and many amateur and expert historians’
and play writers’ and even many other writers’ pictures reproduced in that era.
Some of the writers formed the perception of Hurrem in the west. This study
examines how Hurrem Sultan became the owner of the many estates before she
became the Valide Sultan, as she was an ordinary woman in the Harem and the
reasons leading her to produce many charity Works. The article is based on the
concrete documentary evidence instead of general accounts. The article also
stresses that instead of what is told of her she was not an enticing woman but
she was a believer and charity lover, and passionate lover.

Keywords:
Hurrem, Soulaiman the lawgiver, Roxolana, Lover, Charitable, Hanım Sultan.

Keywords

Hurrem, Kanuni, Roxolana, Aşık, Hayırsever

References

• Afyoncu, Erhan, Muhteşem Süleyman,Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2011.
• Allert, Beate, “Alman Barok ve Aydınlanma Tiyatrosunda Roxolana”, Avrupa Edebiyatı, Tarihi ve Kültüründe Hurrem Sultan, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Ocak 2013, s. 143-170.
• Asena, Orhan, Kanuni Sultan Süleyman Dörtlemesi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1998.
• Altındal,Meral,Osmanlıda Kadın, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul, 1994.
• Altınyeleklioğlu, Demet, Moskof Cariye Hürrem, Artemis yayınları, İstanbul, 2009.
• Alpgüvenç, Can, İki Hanım Sultan: Hürrem ve Mihrimah, Kaynak Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2011.
• Çavuşoğlu, Mehmet, “Şehzâde Mustafa Mersiyeleri”, Tarih Enstitüsü Dergisi, XII (1982), 641-686.
• Çevik, Mustafa, Tarih Felsefesi, Anı Yayıncılık, Ankara, 2014.
• Çitçi, Sinan, “Ukraynalı Yazar Pavlo Arhipoviç Zahrebelniy’nin Roksolana (Hurrem Sultan) Romanında Osmanlı’ya Oryantalist Bakış”, https://www.academia.edu/22056877/Ukraynalı_Yazar_Pavlo_Arhipoviç_Zahrebelniynin_Roksolana_Hürrem_Sultan_Romanında_Osmanlıya_Oryantalist_Bakış, Erişim Tarihi: 18.11.2016, s.1-18.
• Doğan, Âbide, “Romen, Sırp ve Türk Romanında Hurrem Sultan”, Türkbilig Türkoloji Araştırmaları 1, 2000, s.60-72.
• D’Ohsson, “Harem-i Hümâyûn Osmanlı Saray Ailesi”, içinde, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi III, Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, Ankara 1992, s. 953-965.
• Ekinci, Ekrem Buğra, “Padişahın Kalbinde Taht Kuran Hurrem Sultan”, www.ekrembugraekinci.com/makale, 19 Ocak 2011, s.1-5., Erişim tarihi, (10.08.2016)
• Emecen, Feridun M., Osmanlı Klasik Çağında Siyaset, Timaş Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2009.
• Fethi, M. Samih, Hürrem Sultan, Armada Kitap, Ankara, 2016.
• Gökbilgin, M. Tayyib, “Hurrem Sultan”, İslâm Ansiklopedisi MEB, c.5, 1.kısım, İstanbul, 1987, s.593-596.
• Halenko, Oleksander, “Roxolana İsminin Kökeni Üzerine”, Avrupa Edebiyatı, Tarihi ve Kültüründe Hurrem Sultan, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Ocak 2013, s.19-20.
• Hayden, Judy.A.,“II. Charles’ın Sarayında Roxolana Trajedisi”, Avrupa Edebiyatı, Tarihi ve Kültüründe Hurrem Sultan, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Ocak 2013, s. 117-141.
• Kara, Yıldıray,Osmanlı’da Kadın Saltanatı, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2010.
• Kula, Onur Bilge,Batı Edebiyatında Oryantalizm I, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2011.
• Kumrular, Özlem, Haremde Taht Kuranlar: Nurbanu ve Safiye Sultan, Doğan Kitap, İstanbul, 2017.
• Parlayan, Ayşegül, Sarayda İz Bırakan Güç Sahibi Kadınlar“Harem’de Tek Nikâhlı Hürrem Değildi!”, içinde, Atlas Tarih, Sayı:40, Nisan-Mayıs 2016, s.38-49.
• Peirce, Leslie P, Harem-i Hümayun:Osmanlı İmparatorluğu’nda Hükümranlık ve Kadınlar, (Çev. Ayşe Berktay), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 5.basım, İstanbul 2010.
• Sakaoğlu, Necdet, “Hurrem Sultan ve Kanunî Aşkı”, ntv Tarih, Sayı:1, Şubat 2009,s.38-40.
• Sancar, Aslı, Osmanlı Kadını:Efsane ve Gerçek, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2009.
• Sıçınski,Denis, “Roksalina; Bir Prologlu ve Üç Sahneli Tarihsel Opera (1911)”, (Önsöz: Galina Yermolenko), İçinde, Avrupa Edebiyatı, Tarihi ve Kültüründe Hurrem Sultan, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Ocak 2013, s. 341-356.
• Singer, Amy, Osmanlı’da Hayırseverlik: Kudüs’te Bir Haseki Sultan İmareti, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 2004.
• Şan, Ayten, “Osmanlı Döneminde İstanbul’da Kadınların Kurduğu Kütüphaneler”, İstanbul Kadın Kadın İstanbul Proje Kitabı Seçki, Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı Yayınları, İstanbul 2010, s.145.
• Şimşirgil, Ahmet, Osmanlı Tarihi Kayı IV, Ufukların Padişahı:Kanunî, KTB Yayınları, 8. Baskı, İstanbul, 2013.
• Şimşirgil, Ahmet, Valide Sultanlar ve Harem Osmanlı’nın Sır Dünyası, Timaş Yayınları, İstanbul, 2014.
• Şutko,Oleksandra,Hürrem Sultan, (Çev: Hazal Yalın), Kitapyayınevi, 1. Baskı, İstanbul, 2017.
• Tan, M. Turhan, Hurrem Sultan, Oğlak Yayıncılık, İstanbul, 2001.
• Thys-Şenocak,Lucienne, “Bir Osmanlı Padişahı”, (Çev. Emin Dağıstanlı), ntv Tarih, Sayı:4, Mayıs 2009, s.44-49.
• Tülbentçi, Feridun Fazıl, Hurrem Sultan, İnkılap ve Aka Kitabevleri, İstanbul, 1978.
• Okuducu, Güldal, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk Kadınının Kısa Tarihi, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2014.
• Öztürk, Mustafa, Tarih Felsefesi, Akçağ Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2010.
• Uluçay, Çağatay,Padişahların Kadınları ve Kızları,Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2011.
• Uluçay, Çağatay, Bilim ve Gelecek, Aylık bilim, kültür, politika dergisi, Sayı:84 Şubat, İstanbul, 2011, s.43.
• Yazıcıoğlu, Özlem Öğüt, “Türk Edebiyatında Hurrem: Her Daim Ele Avuca Sığmaz Olmuş, Güç ve Arzu Sahibi/ Güç ve Arzunun Simgesi Kadının Yeniden Yazımı”, Avrupa Edebiyatı, Tarihi ve Kültüründe Hurrem Sultan, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Ocak 2013, s. 211-239.
• Yermolenko, Galina, “Roxolana İsminin Yazımı Üzerine”, Avrupa Edebiyatı, Tarihi ve Kültüründe Hurrem Sultan, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Ocak 2013, s. 17-18.
• Yermolenko, Galina, “Giriş: Hurrem Sultan”, içinde, Avrupa Edebiyatı, Tarihi ve Kültüründe Hurrem Sultan, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Ocak 2013, s.21-48.
• Yermolenko, Galina, “Avrupa’da Roxolana”, Avrupa Edebiyatı, Tarihi ve Kültüründe Hurrem Sultan, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Ocak 2013, s.51-95.
• Yücel, Yaşar, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Desantralizasyona Dair Genel Gözlemler” Belleten, c. XXXVIII, Sayı:152, Ankara, 1974, s. 657-708.
• Zahrebelniy, Pavlo Arhipoviç, Rohatin’den Payitahta Bir Talih Hikâyesi: Hurrem Sultan, (Çev: Ömer Dermenci),Mavi Ufuklar Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2011.