ANTİK KAYNAKLAR IŞIĞINDA PAPHLAGON YÖNETİCİLERİ

Yıl 2024, Cilt: 43 Sayı: 76, 75 - 103, 29.03.2024

Okan Demir , Sinem Aydoğan Demir

https://doi.org/10.35239/tariharastirmalari.1380166

Öz

Paphlagonia, farklı dönemlerde Hitit, Pers, Makedonya, Pontos, Bithnynia ve Roma devletlerinin egemenliği altında kalmıştır. Bununla birlikte Kaškalar ve Paphlagonların kendi siyasi örgütlenmelerini tesis ettiği de anlaşılır. Paphlagonia bölgesinde siyasi örgütlenmeyi tesis etme yolunda ilk adım İÖ XIV. yüzyılda Kaškalar tarafından atılmıştır. Ege Göçleri çerçevesinde Anadolu’ya gelen halklardan olabileceği düşünülen Paphlagonlar ise adlarını verdikleri Paphlagonia bölgesinde tarihi kayıtlardan izi sürülebilecek bir krallığı kurmuşlardır. Bu anlamda Paphlagonların kendilerinden önce Paphlagonia’da yaşamış ve belirli bir siyasi örgütlenme tecrübesine sahip Kaškalar ile kültürel etkileşimde oldukları öne sürülebilir. İki halk arasındaki kültürel sürekliliğin varlığını, İlyada destanındaki bazı verilerin dilbilimsel analizi ile ortaya çıkarmak mümkündür. Paphlagonlardan Pers hâkimiyeti dönemine değin bahsedilmese de tarihi kayıtlar, aynı zamanda onların toplumsal ve kültürel yönlerden benzeştikleri Frigler gibi güçlü bir liderin hâkimiyetindeki aşiretlerin birliğine dayanan siyasi örgütlenmeye sahip olduklarını ve yaşadıkları coğrafyanın bu siyasi örgütlenme biçiminin devamlılığını sağlamada etkili olduğunu düşündürmektedir. Bu çalışmada Paphlagonların önceki tecrübeleriyle Pers ve İskender İmparatorluklarının hakimiyetinde tesis ettikleri otonominin, Paphlagonia’nın coğrafi ve toplumsal özellikleriyle ilgisi yanında söz konusu imparatorlukların iç dinamikleriyle ilgisi de araştırılmaktadır. Çalışmada ayrıca İÖ II. yüzyıldan itibaren Bithynia ve Pontos krallıklarının Paphlagonia üzerindeki hakimiyet çabalarının ve Roma hakimiyetinin getirdiği politik durumun, eskiçağ kaynaklarında geçen Paphlagon yönetici sınıfının siyasi pozisyonuna etkileri değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Paphlagonia, Pylaimenes, Kaška, Pers, Roma, otonomi

Kaynakça

• Akkuş Mutlu, S. (2015). “Çivi yazılı Kaynaklar Işığında Asur ve Muškilerin Anadolu’ya Hükmetme Çabaları”, Akademik Bakış Dergisi, C. 51, s. 537-549. Akurgal, E. (1955). Phrygische Kunst, AÜDTCF Yay., Ankara. Akurgal, E. (2003). Anadolu Uygarlıkları, Net Turistik Yay., İstanbul. Arslan, M. (1990). “Paphlagonia Kralllığı ve Gangra-Germanikopolis Sikkeleri”, Höyük, C. 2, s. 67-124. Arslan, M. (2007). Mithradates VI Eupator: Roma’nın Büyük Düşmanı, Odin Yay., İstanbul. Atila, C. (2021). “The Ahhiyawa Question: Reconsidered”, Belleten, C.85/S.303, s. 333-359. Aydoğan Demir, S., Demir, O. (2023). “Tarih Öncesi Dönemlerden Roma Egemenliğinin Başlangıcına Kastamonu Tarihi”, Kastamonu Tarihi Araştırmaları, ed. Ş. Demir, O. Nalezen, Berikan Yayınevi, Ankara, s. 47-82.