UMRANDAN UYGARLIĞA KÜLTÜRDEN İRFANA: CEMİL MERİÇ

Yıl 2020, Cilt: 126 Sayı: 249, 397 - 408, 08.12.2020

Mustafa Kaya

Öz

Çağdaş Türk düşüncesinde tarihten sosyolojiye, teolojiden felsefeye, uluslar arası ilişkilerden kültür araştırmaları ve sanat tarihine kadar pek çok alanda medeniyet ve kültür eksenli, pek çok araştırma, yazı ve teori ortaya atılmış ve tartışılmıştır. Türk düşünce tarihinde her kesimden aydının kaleme sarılıp bir şeyler söylediği bu kavramlar üzerine bir şeyler söyleme ihtiyacı duyan düşünürlerden biri de Cemil Meriç'tir. Meriç, sadece kültür ve medeniyet kavramlarıyla değil Batı'nın zihnimize zerk ettiği bütün kavramlarla problemlidir. Batı'nın zihnimizi felce uğrattığı bu kavramlar dünyasıyla hesaplaşmadan atılacak her adımın kesintiye uğrayacağını düşünen Meriç, kültür ve uygarlık kavramları yerine Doğu'nun "umran" ve "irfan"ında karar kılar ve adeta bu ölü kavramları yeniden diriltir. Bu makalede Meriç'in eserlerinde ele aldığı, medeniyet-umran, kültür-irfan kavram çiftleri üzerinde durulacak, bu kavramlara yüklediği özel anlamlar saptanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Batı ideolojisi, Medeniyet, Kültür, Umran, İrfan

From Prosperity to Civilazition from Culture to Wisdom: Cemil Meriç

Öz

In modern Turkish thought many studies, writings and theories have been brought forward and discussed in many fields from history to sociology, from theology to philosophy, from international relations to cultural studies and art history. Cemil Meriç is one of the thinkers who need to say something about these concepts in the history of Turkish thought on which intellectuals from all walks of life embraced and said something. Not only with the concepts of culture and civilization, Meriç has problems with all the concepts that the West infuses into our minds. Meriç who thinks that every step to be taken without coming to terms with this world of concepts that paralyzes our mind by the West, he decides on the "hope" and "wisdom" of the East instead of the concepts of culture and civilization and almost resurrects these dead concepts. In this article the concept pairs such as civilization-prosperity, culture-wisdom which Meriç dealt with in his works will be focused and tried to determine the special meanings he attributed to these concepts.

Anahtar Kelimeler

Western ideology, Civilization, culture, prosperity, wisdom

Kaynakça

• Canatan, Kadir: "Medeniyet Araştırmacısı ve Tasarımcısı Olarak Cemil Meriç'te Medeniyet Perspektifi", Hece Dergisi, Yıl: 2010, Cilt: 14, Sayı: 157, ss. 46-60.
• Cündioğlu, Dücane: Bir Mabed İşçisi, Kapı Yayınları, İstanbul, 2018
• Çeğin, Güney: "Cemil Meriç ya da Entelektüel'in Mesleki Denklemi Olarak Eleştiri Temayülünü İlkeleştirmek", Düşünen Siyaset Düşünce Dergisi, Yıl: 2006, Sayı: 22, ss. 105-110
• Evkuran, Mehmet: "Aklın Vicdana Dokunuşudur! -Umrandan Uygarlığa Kitabının Tanıtımı ve Şerh Mahiyetinde Bir Çalışma-", Düşünen Siyaset Düşünce Dergisi, Yıl: 2006, Sayı: 22, ss. 161-199
• Fedayi, Cemal: "Cemil Meriç: Kültürden İrfana", Düşünen Siyaset Düşünce Dergisi, Yıl: 2006, Sayı: 22, ss. 141-160.
• Meriç, Cemil: Mağaradakiler, Ötüken Yayınevi, İstanbul, 1978
• Meriç, Cemil: Sosyoloji Notları ve Konferansları, İletişim Yayınları, İstanbul 1999
• Meriç, Cemil: Bu Ülke, İletişim Yayınları, İstanbul, 2002
• Meriç, Cemil: Umrandan Uygarlığa, İletişim Yayınları, İstanbul, 2015
• Meriç, Cemil: Kültürden İrfana, İletişim Yayınları, İstanbul 2016
• Meriç Yazan, Ümit: Babam Cemil Meriç, İletişim Yayınları, İstanbul, 1998
• Mülayim, Atilla:"Türk Düşüncesinde Medeniyet Anlayışı", Hece Dergisi, Yıl: 2012, Cilt: 16, Sayı: 167-168-169. ss. 551-570.
• Özlem, Doğan: Felsefe Yazıları, Anahtar Kitaplar, İstanbul, 1993
• Sağlık, Şaban: "Cemil Meriç Düşüncesinin Anahtar Kavramları", Hece Dergisi, Yıl: 2010, Cilt: 14, Sayı: 157, ss. 262-289.
• Tüzen, Hasan: "Cemil Meriç'te Aydın, Kültür ve İrfan", Düşünen Siyaset Düşünce Dergisi, Yıl: 2006, Sayı: 22, ss. 111-119
• Yetiş, İshak: "Kültürden İrfana", Hece Dergisi, 2010, Cilt: 14, Sayı: 157, ss. 373-376