TANZİMAT FERMANI BAĞLAMINDA İSPENÇ VERGİSİ

Year 2017, Volume: 117 Issue: 231, 167 - 182, 16.12.2017

Kurtuluş Demirkol

Abstract

Bu makalenin konusu Tanzimat Dönemi’nde (1839-1876) ispenç vergisi ve bu vergi ile ilgili düzenleme ve uygulamalardır. Tanzimat Fermanı, ispenç vergisi penceresinden adaletin sağlanması için vergi usulsüzlüklerinin düzeltilmesini vaat etmiştir. Yani Ferman, Müslim-gayrimüslim ayrımını yansıtan yürürlükteki vergi rejimi yerine eşitlikçi bir vergi sisteminin ihdas edilmesini amir hükümler içermemektedir. İspenç vergisinden elde edilen gelirlerin sürekli kılınma ve usulsüzlükleri ortadan kaldırma çabaları bu durumu göstermektedir. Gayrimüslimler ispenç vergisinin kaldırılmasını isteyerek Tanzimat Dönemi’nde eşitlik temelli bir vergi sistemi beklentisi içerisinde olduklarını göstermişlerdir. Fakat Osmanlı mali bürokrasisi ispenç vergisiyle ilgili usule ilişkin düzenlemeler yaparak bu vergiden beklenilen geliri garantiye almaya çabalamıştır. Sonuç olarak; ispenç resmi perspektifinden, Tanzimat Fermanı’nın yürürlükte olan vergi sistemindeki usulsüzlüklerin düzeltilmesini amaçladığı savunulacaktır. Özellikle ispenç vergisi açısından; Müslim-gayrimüslim ayrımının kaldırılarak eşitlik temelli bir vergi düzeni ihdasının amaçlanmadığı ortaya konacaktır

Keywords

İspenç Vergisi, Tanzimat Fermanı, Vergi Sistemi, Usulsüzlükler, Eşitlik

References

• ÇAĞATAY, Neş’et: Osmanlı İmparatorluğunda Reayadan Alınan Vergi ve Resimler, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 5, 1947, ss. 483-511.