HAZAR KAVİM ve DEVLET ADI; KABAR KABİLE, KADAR, KASAR BOY ADLARININ KÖKEN ve ANLAMLARI

Yıl 2021, Cilt: 127 Sayı: 250, 165 - 190, 19.02.2021

Yusuf Gedikli

Öz

Makalede Türk kavim ve devletlerinin en ünlülerinden biri olan Hazar kavim ve devlet adıyla aslen Ogur olup Uygurlara karışan Kadar, Kasar boy adları incelenmiş, bunların hepsinin kad- fiil köküne -ar geniş zaman ekinin bitişmesiyle oluştuğu gösterilmiştir. Bu üç etnik ad, aynı kelimenin değişkenleridir (çatallarıdır). Aslına en yakın olanı Kadar’dır; Kasar’da ortada d > s değişimi, Hazarda başta k > h, ortada d > z değişimi olmuştur. Hepsinin anlamı “başkaldırır, karşı durur, isyan eder; asi”dir.
Ayrıca Hazar Türklerinin iki Kabar kabile adı da incelenmiş, bunun kab- fiil kökü ve -ar geniş zaman ekinden meydana geldiği, “başkaldırır, karşı durur, isyan eder; asi” anlamında olduğu belirtilmiştir. Bu meyanda Bulgar Türklerinin Kuber kişi ve Kuviar-is boy adının da Kabar kabile adıyla aynı söz ve anlamda olduğu gösterilmiştir.
Böylece Hazar Türklerinin Kabar, Bulgar Türklerinin Kuber kişi ve Kuviar-is boy adlarıyla, Hazar kavim ve devlet, Kadar, Kasar boy adları sorunsalları sona erdirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kabar, Kadar, Kasar, Hazar, Kuber, lir türkçesi

Kaynakça

• Moravcsik, Gyula ; Byzantinoturcica II, Sprachreste der Türkvölker quellen, Akademie Verlag, Berlin 1958, II.
• Golden, Peter B. ; Türk Halkları Tarihine Giriş, çev. Osman Karatay, Karam y., Ankara 2002. ---------------- ; Hazar Çalışmaları, çev. E. Ç. Mızrak, Selenge y., İstanbul 2006.
• Tekin, Talat ; Makaleler, yay. haz.lar Emine Yılmaz - Nurettin Demir, TDK, Ankara 2013, c. 2 (Tarihî Türk Yazı Dilleri).