Descriptive verbs of the Turkic language, used from the earliest
periods to our time, are constructions formed from a verb and auxiliary
verb, attached to each other through the gerund affixes. In these structures,
the main verb retains its meaning, and the descriptive verb indicates
aspects of the implementation of the action indicated by the main verb.
The descriptive verb bér-, often used in Orhun texts, is often incorrectly
translated into Turkey Turkish. The descriptive verb {-A bér-}, often
translated into Turkey Turkish by the verb {-I ver-}. But, the descriptive
verbs {-A bér-} and {-I vér-} are different origin and also their meanings are
different. Therefore, their use as equivalents causes translation problems
and misunderstanding of the sentences by the readers. In order to resolve
this problem within the context of our study, the necessity of taking into
consideration such meanings, as to make beneficial, to do determinedly,
perfective aspect and manner of action beside that of swiftness, of the
descriptive verb {-A bér-} in translations from both historical Turkic
dialects and modern Turkic dialects into Turkey Turkish is brought to
the attention of the readers through the example of the sentence “Kişi
oglınta üze eçüm apam Bumın Kagan, İstemi Kagan olurmış. Olurupan
Türk bodunıŋ ilin, törüsin, tuta birmiş, iti birmiş.” In addition to the
descriptive verbs {-A bér-}, {-p ber-}, {-I vér-} which are frequently used
incorrectly, are classified according to their meanings.
Türkçenin takip edebildiğimiz en eski dönemlerinden bu yana kullanılan
tasvir fiilleri, zarf-fiil ekli bir esas fiil ile ona bağlı bir yardımcı fiilden
kurulu yapılardır. Bu yapılarda, esas fiil anlamını korurken tasvir fiili,
esas fiilin belirttiği oluş ve kılışın anlamını çeşitli yönlerden tamamlar.
Eskiden beri sık kullanılan ve Türk lehçeleri arasında yapılan aktarmalarda
en sık karıştırılan tasvir fiili {ber-/ver-} fiilidir. Orhon Yazıtları’ndan
Türkiye Türkçesine yapılan aktarmalarda da görüldüğü üzere {-A bér-}
tasvir fiili genellikle {-I ver-} tasvir fiiliyle karşılanmıştır. Ancak {-A bér-
} ve {-I ver-} tasvir fiillerinin kökenleri farklı olduğu gibi anlamları da
birbirinden farklıdır. Bu nedenle birbirinin eş değeri olarak kullanılmaları
aktarma sorunlarına ve cümlelerin okuyucular tarafından yanlış ya da
eksik anlaşılmasına neden olmaktadır. Çalışmamızda, bu sorunun giderilmesi
için hem tarihî Türk lehçelerinden hem de bugünkü Türk lehçelerinden
Türkiye Türkçesine yapılacak aktarmalarda {-A bér-} tasvir fiilinin
tezlik anlamı dışında yarar kılınışı, irade dahilinde yapma, bitmişlik ve
başlangıç kılınış/görünüş anlamlarının göz önünde bulundurulması gerektiği
Kültegin Yazıtı’nda yer alan “Kişi oglınta üze eçüm apam Bumın
Kagan, İstemi Kagan olurmış. Olurupan Türk bodunıŋ ilin, törüsin, tuta
birmiş, iti birmiş” cümlesi örneğinde okuyucuların dikkatine sunulmuş, birbirinin yerine sıklıkla yanlış bir şekilde kullanılan {-A bér-}, {-p ber-},
{-I vér-} tasvir fiilleri anlamlarına göre tasnif edilmiştir.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Language Studies |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | March 16, 2020 |
Published in Issue | Year 2020 Issue: 49 |