Miras Ustalarının Yaşamlarında Somut Olmayan Kültürel Miras Unsurlarının Yeri ve Önemi

Year 2023, , 122 - 133, 28.12.2023

Emre Yaşar , Eda Yayla

https://doi.org/10.37847/tdtad.1323857

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı miras ustalarının somut olmayan kültürel miras üretim pratiklerini, motivasyonlarını, algıladıkları değerleri belirlemek ve somut olmayan kültürel mirasa dair problemleri öğrenmektir. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi uygulanmıştır. Katılımcının geçmişle hem bugünü hem de geleceği bağlaması açısından da nitel araştırma yöntemi önem arz etmektedir. Somut olmayan kültürel miras unsurlarının miras ustalarının yaşamlarındaki öneminin ve yerinin belirlenmesi amacıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir Yarı yapılandırılmış görüşme, araştırmacılar tarafından belirlenen sorular kapsamında başlayan, katılımcının görüşme esnasındaki cevaplarına göre devam eden bir tekniktir. Sorulara verilen cevaplar tematik analiz ile incelenmiştir. Araştırmada 11 miras ustası ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Miras ustalarına beş soru sorulmuştur. Elde edilen verilerin analiz edilmesi ile araştırmanın ana teması, alt temaları ve alt başlıkları belirlenmiştir. Araştırmanın ana teması miras ustalarının yaşamların somut olmayan kültürel miras unsurlarıdır. Araştırmanın alt temaları somut olmayan kültürel miras üretim başlangıcı, somut olmayan kültürel miras üretim incelikleri, somut olmayan kültürel miras üretim motivasyonları, somut olmayan kültürel miras değer algıları, somut olmayan kültürel miras üretim sorunlarıdır. Bölgenin geleneklerinden dolayı özellikle erkek çocuklara erken yaşlarda somut olmayan kültürel miras bilgi ve becerilerinin kazandırıldığı fark edilmektedir. Miras ustalarının, somut olmayan kültürel miras unsurlarını nesilden nesile aktarılması ile bu sanatı öğrendiği görülmektedir. Somut olmayan kültürel miras üretiminde el becerisi, yaratıcılık ve işi sevmek önem arz etmektedir. Sadece el becerisi ile değil aynı zamanda üretime yaratıcılık katarak farklı ürünler sunmak da önemlidir. Miras ustalarının yeni bir ürün yaratmak, farklı kültürlerden insanlarla tanışmak, ekonomik kazanç elde etmeleri temel motivasyonlarıdır. Miras ustaları, somut olmayan kültürel miras üretimi ile birlikte psikolojik olarak rahatladıklarını belirtmişler. Ayrıca, yaşamlarının önemli bir zamanını ayırdıklarına dikkat çekmişler. Bu nedenle somut olmayan kültürel miras unsurlarının kendileri için değerli olduğunu ifade etmişlerdir. Son olarak somut olmayan kültürel miras üretimi ile farklı kişiler tanıdıklarını, bu yüzden kendileri için önem arz ettiğini belirtmişlerdir. Miras ustaları, somut olmayan kültürel miras üretiminde artan maliyetler, genç nesilden usta yetişmemesi ve haksız rekabeti en önemli sorunlar olarak öne çıkarmaktadır.

Keywords

Somut Olmayan Kültürel Miras, Miras Ustaları, Kapadokya, Turizm, Miras

The Place and Importance of Intangible Cultural Heritage Elements in the Lives of Heritage Masters

Abstract

The primary purpose of this research is to determine heritage masters’ intangible cultural heritage (ICH) production practices, motivations, and perceived values and to learn their problems about the ICH. The qualitative research method was applied in this research. The qualitative research method is also essential for the participant to connect the past with the present and the future. Semi-structured interviews were conducted to determine the importance and place of ICH elements in the lives of heritage masters. A semi-structured interview is a technique that starts within the scope of questions determined by the researchers and continues according to the participant's answers during the interview. The answers to the questions were analyzed through thematic analysis. In the research, interviews were conducted with 11 heritage masters. Five questions were asked of heritage masters. The main theme, sub-themes, and sub-headings of the research were determined by analyzing the data obtained. The main theme of the research is the ICH elements of the lives of heritage masters. The research sub-themes are the beginning of ICH production, the delicacy of ICH production, ICH production motivations, ICH value perceptions, and ICH production problems. Because of local traditions, the knowledge and skills of the ICH are acquired mainly by boys at a young age. It demonstrates that masters have learned this art by transferring elements of the ICH from generation to generation. manual skill, creativity, and love for the work are essential in ICH production. It is crucial to propose different products not only with manual skills but also by adding creativity to the production. The main motivations of heritage masters are creating a new product, meeting people from different cultures, and gaining economic gain. Heritage masters stated that they relaxed psychologically with ICH production. They also pointed out that they devote an important time of their lives. For this reason, they stated that ICH elements are valuable for them. Lastly, they stated that they get to know different people through ICH production, which is why it is important for them. Heritage masters emphasize the increasing costs in ICH production, the lack of masters from the young generation, and unfair competition as the most important problems.

Keywords

Intangible Cultural Heritage, Heritage Masters, Cappadocia, Tourism, Heritage

References

• Akengin, G., Büyükyazıcı, M., & Demir, T. (2021). Midyat telkâri ustaları. Turkish Academic Research Review, 6(2), 752-771. https://doi.org/10.30622/tarr.935572.
• Akyol, E. (2017). Kültürün korunması ve aktarımı bağlamında Beypazarı’nda telkâri sanatı ile ustaları üzerine bir derleme ve değerlendirme. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 18(40), 90-109.
• Aulet, S., & Vidal, D. (2018). Tourism and religion: Sacred spaces as transmitters of heritage values. Church, Communication and Culture, 3(3), 237-259. https://doi.org/10.1080/23753234.2018.1542280.
• Banja, J. D. (1996). Ethics, values, and world culture: the impact on rehabilitation. Disability and rehabilitation, 18(6), 279-284. https://doi.org/10.3109/09638289609165881.
• Baykan, E. (2007). Kültür turizmi ve turizmin kültürel varlıklar üzerindeki etkileri. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (2), 30-49.
• Bernard, H.R. (2002). Research Methods in Anthropology: Qualitative and Quantitative Methods, AltaMira Press, Walnut Creek, California.
• Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101. 10.1191/1478088706qp063oa.
• Creswell, J.W. (2013). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Approaches. Sage Publications.
• Çiçekoğlu, N. (2014). Somut olmayan kültürel miras taşıyıcıları: Rize el sanatı ustaları üzerine bir inceleme. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Gazi Üniversitesi.
• Demir, G. K. (2020). Bergama’da son ustasıyla yaşatılan sepetçilik. Folklor Akademi Dergisi, 3(4), 53-71.
• Deniz, T., & Çelik, Ö. (2020). Somut olmayan kültürel miras taşıyıcıları: Safranbolu el sanatları ustaları üzerine bir inceleme. Doğu Coğrafya Dergisi, 25(43), 123-138. https://doi.org/10.17295/ataunidcd.699175
• Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (Eds.). (2011). The Sage handbook of qualitative research. Sage.
• Ekici, M., Fedakâr, P. (2013). Ege üniversitesi deneyimleriyle somut olmayan kültürel mirası yaşatarak koruma. Millî Folklor, 25(100), 50-60.
• Ekici, M. & Fedakâr, P. (2014). Gelenek, aktarma, dönüşüm ve kültür endüstrisi bağlamında nazar ve nazar boncuğu. Milli Folklor, 26 (101), 40-50.
• Eren, A. S., & Bayram, G. E. (2021). El sanatlarının turizme katkısı, mevcut durumu sorunları ve çözüm önerileri üzerinde Sinop örneğinde bir araştırma. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 4(5), 387-400.
• Er, H., & Gürel, D. (2020). Metallic embroidery and masters of thread-breaking as an example of cultural heritage in Turkish handicrafts. Journal of History Culture and Art Research, 9(2), 451-466. https://doi.org/10.7596/taksad.v9i2.2493
• Fellows, R. & Liu, A. M. (2013). Use and misuse of the concept of culture. Construction management and economics, 31(5), 401-422. https://doi.org/10.1080/01446193.2013.794296
• García-Almeida, D. J. (2019). Knowledge transfer processes in the authenticity of the intangible cultural heritage in tourism destination competitiveness. Journal of Heritage Tourism, 14(5-6), 409-421. https://doi.org/10.1080/1743873X.2018.1541179
• Gavin, H. (2008). Thematic analysis. Understanding research methods and statistics in psychology. Sage.
• George, E. W. (2010). Intangible cultural heritage, ownership, copyrights, and tourism. International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research. 4(4), 376-388. https://doi.org/10.1108/17506181011081541
• Gilbert, M., & Cordey-Hayes, M. (1996). Understanding the process of knowledge transfer to achieve successful technological innovation. Technovation, 16(6), 301-312. https://doi.org/10.1016/0166-4972(96)00012-0
• Guan, Z. (2021, February). Digital rescue protection of representative inheritors of intangible cultural heritage in the information age. In Journal of Physics: Conference Series (Vol. 1744, No. 4, p. 042124). IOP Publishing.
• Holtorf, C. (2018). Embracing change: how cultural resilience is increased through cultural heritage. World archaeology, 50(4), 639-650. https://doi.org/10.1080/00438243.2018.1510340
• Kardaş, C. (2018). Zamanın yükü: Muş’ta geleneksel semerciliğin son temsilcisi Burhan Usta. İçtimaiyat, 2(2), 40-50. https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.482497
• Khalid, M. S., & Chowdhury, M. S. A. (2018). Representation of intangible cultural heritage of Bangladesh through social media. Anatolia, 29(2), 194-203. https://doi.org/10.1080/13032917.2017.1414438
• Khanom, S., Moyle, B., Scott, N., & Kennelly, M. (2019). Host–guest authentication of intangible cultural heritage: A literature review and conceptual model. Journal of Heritage Tourism, 14(5-6), 396-408. https://doi.org/10.1080/1743873X.2019.1574804
• Khodjamkulov, U., Makhmudov, K., & Shofkorov, A. (2020). The issue of spiritual and patriotic education of young generation in the scientific, political and literary heritage of Central Asian thinkers. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(05), 6694-6701.
• Korkmaz, S. (2020). Wrestler tunes in the context of ıntangıble cultural herıtage. European Journal of Physical Education and Sport Science. 6(2), 96-105. http://dx.doi.org/10.46827/ejpe.v0i0.2913
• Küçük, A. (2019). Somut olmayan kültürel miras bağlamında Giresun yöresi geleneksel bıçak üretimi üzerine bir değerlendirme. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18(1), 75-84. https://doi.org/10.21547/jss.414725
• Lenzerini, F. (2011). Intangible cultural heritage: The living culture of peoples. European Journal of International Law, 22(1), 101-120. https://doi.org/10.1093/ejil/chr006
• Lu, Z., Annett, M., Fan, M., & Wigdor, D. (2019, May). I feel it is my responsibility to stream. Streaming and Engaging with Intangible Cultural Heritage through Livestreaming. In Proceedings of the 2019 CHI Conference on Human Factors in Computing Systems (pp. 1-14).
• Marshall, M. N. (1996). Sampling for qualitative research. Family practice, 13(6), 522-526. https://doi.org/10.1093/fampra/13.6.522
• Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2015). Qualitative research: A guide to design and implementation. John Wiley & Sons.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage
• Oggionni, T., & Kwok, L. (2018). A qualitative inquiry of DMO services to hotels: How valuable are they perceived?. Journal of Destination Marketing & Management, 9, 85-96.https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2017.11.003
• Oğuz, Ö. (2013). Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir? Geleneksel Yayıncılık.
• Okca, A. K., & Kabukçu, E. (2020). Geleneksel üretimlerin tasarım odaklı düşünme metodu ile desteklenmesi: çaput dokumacılığı. Sanat ve Tasarım Dergisi, (26), 517-535.
• Öksüz, M. (2019). Somut olmayan kültürel mirasın taşıyıcıları: Karaman el sanatı ustaları üzerine bir inceleme. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
• Özdemir, M. (2019). Geleneksel meslekler ve bir ustanın hikâyesi: Giresun’da demircilik. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 493-510.
• Parts, P. K., Rennu, M., Jääts, L., Matsin, A., & Metslang, J. (2011). Developing sustainable heritage-based livelihoods: an initial study of artisans and their crafts in Viljandi County, Estonia. International Journal of Heritage Studies, 17(5), 401-425. https://doi.org/10.1080/13527258.2011.589199
• Serban, A. M., & Luan, J. (2002). Overview of knowledge management. New directions for institutional research, (113), 5-16.
• Solmaz, E., & Oran, F. (2020). Kaybolmaya yüz tutmuş geleneksel bir meslek; Kula’da keçecilik. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 44(2), 203-222.
• Su, J. (2019). Understanding the changing intangible cultural heritage in tourism commodification: The music players’ perspective from Lijiang, China. Journal of Tourism and Cultural Change, 17(3), 247–268. https://doi.org/10.1080/14766825.2018.1427102
• Sun, C., Chen, H., & Liao, R. (2021). Research on incentive mechanism and strategy choice for passing on intangible cultural heritage from masters to apprentices. Sustainability, 13(9), 5245.https://doi.org/10.3390/su13095245
• Tan, S. K., Lim, H. H., Tan, S. H., & Kok, Y. S. (2020). A cultural creativity framework for the sustainability of intangible cultural heritage. Journal of Hospitality & Tourism Research, 44(3), 439-471. https://doi.org/10.1177/1096348019886929
• Teke, S. G. (2013). Geleneksel tarzlar, modern modeller: resmî, resmî olmayan eğitim ve somut olmayan kültürel miras. Millî Folklor. 25(100). 31-39.
• Tülek, B. (2021). Somut ve somut olmayan kültürel miras değerleriyle Çankırı kenti ve turizme katkısı. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (23), 827-836. https://doi.org/10.31590/ejosat.889708
• Turan, M. (1994). Kültür değişimleri. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Zhang, W., Walker, S., Evans, M., & Bennett, J. (2021). Inheritors of the Yellow River: the relationship of heritage making practices to cultural self-confidence in China. International Journal of Anthropology and Ethnology, 5, 1-22. https://doi.org/10.1186/s41257-021-00045-6