İLKÖĞRETİM OKULU MÜDÜRLERİNİN GÜÇ STİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIĞI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2010, Cilt: 8 Sayı: 2, 273 - 296, 01.06.2010

Ferudun Sezgin Serkan Koşar

Öz

Bu çalışmanın amacı, ilköğretim okulu müdürlerinin yönetimde kullandıkları güç stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Araştırmaya Ankara’daki 20 ilköğretim okulundan random yolla seçilen 310 öğretmen katılmıştır. Verilerin toplanması amacıyla Örgütsel Bağlılık Ölçeği ve Güç Tipi Ölçeği kullanılmıştır. Çoklu doğrusal regresyon analizi sonuçları, okul müdürlerinin kişilik ve ödül gücünün öğretmenlerin uyum bağlılığı ile negatif ilişkili olduğunu göstermiştir. Zorlayıcı güç tipi ise uyum bağlılığı ile pozitif ilişkili bulunmuştur. Kişilik gücü ve ödül gücü özdeşleşme bağlılığını pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordamaktadır. Kişilik, ödül ve yasal güç tipleri içselleştirme bağlılığının pozitif yönde ve anlamlı yordayıcılarıdır. Bununla birlikte, zorlayıcı güç içselleştirme bağlılığını negatif yönde ve anlamlı düzeyde yordamaktadır. Araştırmanın sonuçları, müdürlerin uzmanlık ve karizma ile ilişkilendirilen kişilik güçlerinin, öğretmenlerin örgütsel bağlılığı ile diğer güç tiplerine göre daha güçlü bir ilişkiye sahip olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul müdürü, güç stilleri, öğretmenlerin örgütsel bağlılığı

RELATIONSHIP BETWEEN PRIMARY SCHOOL PRINCIPALS’ POWER STYLES AND TEACHER ORGANIZATIONAL COMMITMENT

Öz

The purpose of this study was to examine the relationships between primary school principals’ power
styles and teacher organizational commitment. The study sample included 310 randomly selected
teachers from 20 primary schools in Ankara. The Organizational Commitment Scale and the Power
Styles Scale were used to gather data. Multiple linear regression analyses indicated that personality and
reward power styles of school principals were negatively related to compliance commitment. Coercive
power style was found to be positively associated with compliance. The power styles of personality and
reward positively and significantly predicted the identification commitment. Personality, reward, and
legitimate power styles were positive and significant predictors of internalization commitment. However,
coercive power negatively and significantly predicted the internalization commitment. Results
demonstrated that principals’ expert and referent power styles associated with personality were more
significantly related to teachers’ organizational commitment as compared to other power styles.

Anahtar Kelimeler

School principal, power styles, teacher organizational commitment

Kaynakça

• Adair, J. (2005). Kışkırtıcı liderlik (Çev. Pelin Ozaner). Bursa: ALTEO Yayıncılık.
• Allen, N.J., & Meyer, J.P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance, and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63(1), 1-18.
• Allen, N.J., & Meyer, J.P. (1996). Affective, continuance, and normative commitment to the organization: An examination of construct validity. Journal of Vocational Behavior, 49(3), 252-276.
• Balay, R. (2000a). Özel ve resmi liselerde yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı: Ankara ili örneği. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Balay, R. (2000b). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Balcı, A. (2000). Örgütsel sosyalleşme: Kuram, strateji ve taktikler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bar-Haim, A. (2007). Rethinking organizational commitment in relation to perceived organizational power and perceived employment alternatives. International Journal of Cross Cultural Management, 7(2), 203-217.
• Becker, T.E., Billings, R.S., Eveleth, D.M., & Gilbert, N.L. (1996). Foci and bases of employee commitment: Implications for job performance. Academy of Management Journal, 39(2), 464-482.
• Boehman, J. (2006). Affective, continuance, and normative commitment among student affairs professionals (UMI No. 3223112). Unpublished doctoral dissertation, North Carolina State University, Raleigh, NC.
• Boonstra, J.J., & Gravenhorst, K.M.B. (1998). Power dynamics and organizational change: A corparison of perspectives. European Journal of Work and Organizational Psychology, 7(2), 97-120.
• Brockner, J., Tyler, T.R., & Cooper-Schneider, R. (1992). The influence of prior commitment to an institution on reactions to perceived unfairness: The higher they are, the harder they fall. Administrative Science Quarterly, 37, 241-261.
• Buchanan, D., & Huczynski, A. (2004). Organizational behaviour (5th ed.). London: Prentice Hall.
• Buluç, B. (1998). Bilgi çağı ve örgütsel liderlik. Yeni Türkiye Dergisi, 4(20), 1205-1213.
• Bursalıoğlu, Z. (2005). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Canipe, J.S. (2006). Relationships among trust, organizational commitment, perceived organizational support, and turnover intentions (UMI No. 3211758). Unpublished doctoral dissertation, Alliant International University, San Diego, CA.
• Clegg, S.R., Courpasson, D., & Phillips, N. (2006). Power and organizations. London: A SAGE Publications Series.
• DuBrin, A.J. (2006). Essentials of management (7th ed.). USA: Thomson South- Western.
• Eraslan, L. (2004). Liderlik olgusunun tarihsel evrimi, temel kavramlar ve yeni liderlik paradigmasının analizi. Millî Eğitim Dergisi, (162). İnternetten 05 Şubat 2008’de elde edilmiştir. http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/162/eraslan.htm
• Finegan, J.E. (2000). The impact of person and organizational values on organizational commitment. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 73(2), 149-169.
• French, J.P., Jr., & Raven, B. (1959). The bases of social power. In Dorwin Cartwright (Ed.), Studies in social power. Michigan-Ann Arbor: Institute for Social Research.
• Greenberg, J. (2005). Managing behavior in organizations (4th ed.). New Jersey: Prentice-Hall.
• Greenberg, J., & Baron, R. A. (1997). Behavior in organizations (6th ed.). New Jersey: Prentice-Hall, Inc.
• Griffin, R.W. (2002). Management (7th ed.). Boston: Houghton Mifflin Company.
• Griffin, R.W. (2006). Fundamentals of management (4th ed.). USA: Houghton Mifflin Company.
• Hart, D.R., & Willower, D.J. (1994). Principals’ organizational commitment and school environmental robustness. Journal of Educational Research, 87(3), 174-179.
• Hellriegel, D., Jackson, S. E., & Slocum, J. W., Jr. (2002). Management: A competency-based approach (9th Edition). Canada: Pre-Press Company, Inc.
• Hitt, M.A., Black, J.S., & Porter, L.W. (2005). Management (International Edition). USA: Pearson Prentice Hall.
• Horner, A. (1997). Güç: Güç sahibi olma isteği ve güce sahip olmaktan korkma (Çev. Semra Kunt). Ankara: HYB Yayıncılık.
• Iacocca, L. (2007). Bütün o liderler nereye gitti? (Çev. Fezal Gülfidan). İstanbul: Optimist Yayım Dağıtım.
• Jones, G.R., & George, J.M. (2003). Contemporary management (3rd ed.). New York: McGraw-Hill/Irwin.
• Karaman, A. (1999). Profesyonel yöneticilerde güç kullanımı. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Karrasch, A.I. (2003). Antecedents and consequences of organizational commitment. Military Psychology, 15(3), 225-236.
• Kelman, H.C. (1958). Compliance, identification, and internalization: Three processes of attitude change. Journal of Conflict Resolution, 2(1), 51-60.
• Kırel, Ç. (1998). Örgütlerde güç kullanımı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, No:1031.
• Koçel, T. (2005). İşletme yöneticiliği (10. Bası). İstanbul: ARIKAN Basım Yayım ve Dağıtım Ltd. Şti.
• Koop, R., & Grant, R. (1993). Information systems and power: Structural versus personal views. İnternetten 05 Şubat 2008’de elde edilmiştir. http://portal.acm.org/citation.cfm?id=158011.158235
• Koşar, S. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin yönetimde gücü kullanma stilleri ile örgüt kültürü arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kraimer, M.L. (1997). Organizational goals and values: A socialization model. Human Resource Management Review, 7(4), 425-447.
• McDonald, P., & Gandz, J. (1991). Identification of values relevant to business research. Human Resource Management, 30(2), 217-236.
• McShane, S.L., & Von Glinow, M.A. (2005). Organizational behavior (3rd ed.). New York: McGraw-Hill/Irwin.
• Mondy, R.W., & Premeaux, S.R. (1995). Management: Concepts, practices and skills (7th Edition). New Jersey: Prentice-Hall, Inc.
• Morgan, G. (2006). Images of organization (Updated edition of the international bestseller). USA: SAGE Publications.
• Morrow, P.C. (1983). Concept redundancy in organizational research: The case of work commitment. Academy of Management Review, 8(3), 486-500.
• Mowday, R.T., Steers, R.M., & Porter, L.W. (1979). The measurement of organizational commitment. Journal of Vocational Behavior, 14(2), 224- 247.
• Munduate, L., & Dorado, M. (1998). Supervisor power bases, co-operative behaviour, and organizational commitment. European Journal of Work and Organizational Psychology, 7(2), 163-177.
• Munduate, L., & Dorado, M. A. (1998). Supervisor power bases, co-operative behaviour and organizational commitment. European Journal of Work and Organizational Psychology, 7(2), 163-177.
• Newstrom, J.W., & Davis, K. (1993). Organizational behavior: Human behavior at work (9th ed.). New York: McGraw-Hill, Inc.
• Newton, L.A., & Shore, L.M. (1992). A model of union membership: Instrumentality, commitment, and opposition. Academy of Management Review, 17(2), 275-298.
• O’Reilly III, C.A., & Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment: The effects of compliance, identification, and internalization on prosocial behavior. Journal of Applied Psychology, 71(3), 492-499.
• O’Reilly III, C. A., Chatman, J., & Caldwell, D. F. (1991). People and organizational culture: A profile comparison approach to assessing person- organization fit. Academy of Management Journal, 34(3), 487-516.
• Özaslan, G. (2006). Eğitim yöneticilerinin güç tipi tercihlerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Pfeffer, J. (1992). Güç merkezli yönetim (Çev. Elif Özsayar). İstanbul: Boyner Holding Yayınları.
• Rahim, M.A., & Afza, M. (2001). Leader power, commitment, satisfaction, compliance, and propensity to leave a job among U.S. accountants. The Journal of Social Psychology, 133(5), 611-625.
• Rahim, M.A., Antonioni, D., & Psenicka, C. (2001). A structural equations model of leader power, subordinates’ styles of handling conflict, and job performance. The International Journal of Conflict Management, 12(3), 191-211.
• Rahim, M.A., Khan, A.A., & Uddin, S.J. (1994). Leader power and subordinates’ organizational commitment and effectiveness: Test of a theory in a developing country. The International Executive, 36(3), 327-341.
• Robbins, S.P., & Coulter, M. (2003). Management (7th ed.). New Jersey: Prentice Hall.
• Schermerhorn, J.R., Jr., Hunt, J.G., & Osborn, R.N. (2000). Organizational behaviour (7th ed.). USA: John Wiley & Sons, Inc.
• Scott, J. (2001). Power (1st ed.). London: Polity Press.
• Sezgin, F. (2007). Okul yöneticisi ve liderlik. İçinde: S. Özdemir (Ed.). Türk Eğitim Sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sezgin, F. (2009). Examining the relationship between teacher organizational commitment and school health in Turkish primary schools. Educational Research and Evaluation, 15(2), 185-201.
• Şimşek, M. Ş. (2005). Yönetim ve organizasyon (8. Baskı). Konya: Günay Ofset.
• Tarter, C.J., Hoy, W.K., & Kottkamp, R.B. (1990). School health and organizational commitment. Journal of Research and Development in Education, 23(4), 236-242.
• Tsui, K.T., & Cheng, Y.C. (1999). School organizational health and teacher commitment: A contingency study with multi-level analysis. Educational Research and Evaluation, 5(3), 249-268.
• Turner, B.A., & Chelladurai, P. (2005). Organizational and occupational commitment, intention to leave, and perceived performance of intercollegiate coaches. Journal of Sport Management, 19, 193-211.
• Ward, E.A. (1998). Managerial power bases and subordinates' manifest needs as influences on psychological climate. Journal of Business and Psychology, 12(3), 361-378.