DÖRT YIL ARAYLA İLKÖĞRETİM BEŞİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN SINIF ÖĞRETMENLERİNİN DEMOKRATİK DAVRANIŞLAR SERGİLEME SIKLIĞINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

Yıl 2010, Cilt: 8 Sayı: 1, 21 - 40, 01.03.2010

Mehmet Kaan Demir

Öz

Öğrencilerin içsel motivasyonlarıyla öğretmen davranışları arasında açık bir ilişki olduğu bilinmektedir. Demokratik davranış sergileyen öğretmenler öğrencilerden daha yüksek sıklıkta dönüt alabilmekte ve öğrencilerin içsel motivasyonunu geliştirmeyi destekleyen bir ortam oluşturabilmektedirler. Öğretmenler demokratik davranışlar sergiledikçe öğrenciler yüksek düzeyde içsel motivasyona sahip olmaktadırlar. Bu araştırmada ilköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin sınıf öğretmenlerinin demokratik davranışlar sergileme sıklığına ilişkin görüşleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu doğrultuda araştırmacı tarafından geliştirilen Sınıf Öğretmeni Demokratik Davranış Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma Ankara il merkezinde 20 ilköğretim okulunda 2002 ve 2006 yıllarında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi 20 ilköğretim okulundan oranlı küme örnekleme yapılarak tespit edilmiştir. Araştırmaya 2002 yılında 1011 öğrenci, 2006 yılında da 682 öğrenci dâhil edilmiştir. Araştırma sonucunda katılımcı sınıf ortamı oluşturma, demokratik iletişim ortamı oluşturma ve eşitlikçi davranış sergileme boyutlarında 2002 yılı ilköğretim beşinci sınıf öğrencileri, öğretmenlerini 2006 yılı öğrencilerinden anlamlı düzeyde daha olumlu değerlendirirken; öğrenci haklarına saygılı olma boyutunda ise 2006 yılı ilköğretim beşinci sınıf öğrencileri, öğretmenlerini 2002 yılı öğrencilerinden anlamlı düzeyde daha olumlu değerlendirmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Sınıf öğretmeni, demokrasi, demokratik davranış, öğrenci görüşü

THE OPINIONS OF FIFTH GRADE PRIMARY SCHOOL STUDENTS’ ABOUT CLASSROOM TEACHERS’ DEMOCRATIC BEHAVIOURS IN FOR YEARS PERIOD

Öz

The results of the investigations indicated a clear relationship between pupils’ intrinsic motivation and teacher
behaviour. The teachers, who demonstrate a democratic behaviour, providing high frequencies of encouraging
feedback, create an environment that facilitates the development of intrinsic motivation. Pupils demonstrated
higher levels of intrinsic motivation when the teacher demonstrated democratic behaviours. In this research,
primary school fifth class students’ opinions concerning the frequency of their teacher’s displaying democratic
behaviours have been examined comparatively. In this point, “The Inventory of Classroom Teacher’ Democratic
Behaviour” which is created by the researcher, has been applied. The sample of the research which is brought
out by using proportional group sampling is consisted of 20 primary schools. 1011 students in 2002 and 682
students in 2006 have been included to the research. As a result of this research, while 2002 year primary school
fifth class students have evaluated their teachers more positively than the 2006 year students, in the extent of
forming a participant class environment, creating democratic communication atmosphere and showing equal
behaviours to all students, 2006 year primary school fifth class students have evaluated their teacher more
positively than 2002 year students in the extend of being respectful to the student rights.

Anahtar Kelimeler

Classroom teacher, democracy, democratic behaviour, student opinion

Kaynakça

• Aron, R. (1978). Demokrasi ve totaliterizm. (Çev. Vahdi H. Atay). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Aydın, A. (1998). Sınıf yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Başgil, A. F. (1961). Demokrasi yolunda. İstanbul: Yağmur Yayınları.
• Büyükkaragöz, S. (1990). Demokrasi eğitimi. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.
• Büyükkaragöz, S.(1998). Türkiye‟de gençliğin siyasete katılması ve demokrasi süreci. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(3), 153–159.
• Can, N. (1997). Eğitim öğretimde etkili öğretmen ve yöneticinin nitelikleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(3), 1–16.
• Demir, M. K. (2003). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin gösterdikleri demokratik davranışlara ilişkin öğrenci görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Demirbolat, A. O. (1999). Demokrasi ve demokratik eğitim. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18, 229–244.
• Demirtaş, A. (1988). Okullarda ders dışı eğitici çalışmaların vatandaşlık ve demokrasi eğitimindeki rolü. Çağdaş Eğitim, 134, 19.
• Dewey, J. (1966). Tecrübe ve eğitim. (Çev. F. Başaran ve F. Varış), Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Erden, M. (1996). Sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Alkım Kitapçılık Yayıncılık.
• Ergün, M., Duman, T. (2000). Kritik durumlarda öğretmen davranışları II. Milli Eğitim Dergisi, 145, http://yayim.meb.gov.tr.
• Ertürk, S. (1981). Diktacı tutum ve demokrasi. Ankara: Yelkentepe Yayınları.
• Fidan, N., Erden, M. (1986). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Re-Pa Yayınları.
• Gömleksiz, M. (1988). Demokratik sınıf ortamı açısından Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğretim elemanları ve öğrencilerin davranışlarının değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• İlgar, L. (2000). Eğitim yönetimi okul yönetimi sınıf yönetimi. İstanbul: Beta Basım Yayınları.
• İnan, R. (1981). Cumhuriyet‟in ilk on yılında eğitimimizin durumu ve belirgin özellikleri. Atatürk ve eğitim. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• İnan, R. (1989). Genel tartışma. Demokrasi için eğitim. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Karasar, N. (1979). Bireysel ve toplumsal gerginliğin giderilmesinde problem çözme alışkanlığı. Çağdaş Eğitim, (39), 15–20.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kışlalı, A. T. (1989). Demokrasi eğitiminde öneriler. Demokrasi için eğitim. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Lewis, W. A. (1965). Politics in west Africa. London: George Allen and Unvin.
• Nas, R. (2000). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler öğretimi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Schnapper, D. (1998). Yurttaşlar cemaati modern ulus fikrine dair (Çev: Özlem Okur). İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Şaylan, G. (1998). Demokrasi ve demokrasi düşüncesinin gelişmesi. Ankara: TODAİE Yayını.
• Tanilli, S. (1982). Devlet ve demokrasi. İstanbul: Say Kitap Pazarlama.
• Wade, R. (1999). Voice and choice in a university seminar: the struggle to teach democratically. Theory and Research in Social Education, (27), 70–92.
• Varış, F. (Ed.). (1994). Eğitim bilimine giriş. Konya: Atlas Kitabevi.