SELİM SABİT EFENDİ’NİN OKUL TARİHİ İNŞASI

Yıl 2009, Cilt: 7 Sayı: 2, 377 - 392, 01.06.2009

Bahri Ata

Öz

Bu makalede, Selim Sabit Efendi'nin Türkiye'de temel eğitimde tarih öğretiminin ne
olduğuna ve nasıl öğretilmesi gerektiği ile ilgili düşünceleri döneminin çağdaş
yapıtlarıyla karşılaştırılmaktadır. Araştırmada temel kaynak olarak Selim Sabit
Efendi’nin Rehnümâ-yı Muallimîn ve Muhtasar Tarih-i Osmanî kullanıldı.
Kütüphanelerimizde ulaşılabilen İngilizce yazılmış eski tarihli temel eğitim
kitaplarından da yararlanıldı. Sonuç olarak, Selim Sabit Efendi'nin tarih eğitimi
bağlamında "inkılapçılığına" ya da "reformculuğuna" şüphe ile yaklaşılmalıdır.
Selim Sabit Efendi, sebebi ne olursa olsun, o yıllarda “Usûl-i Cedîd” hareketinin de
gereklerinden olan tahta, harita, resim gibi çağdaş araç ve gereçleri ve de öğretim
yöntemlerini ilköğretimde tarih eğitimine yansıtamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Selim Sabit Efendi, tarih eğitimi, okul tarihi

SELİM SABİT EFENDİ’S COMPOSING OF SCHOOL HISTORY

Öz

In this article, the ideas of Selim Sabit Efendi about what the history education is
and how it should be done in the basic education in Turkey is compared with the
contemporary works of the period. As basic sources for the study, Selim Sabit
Efendi’s works Rehnümâ-yı Muallimîn (Teacher’s Guidebook) and Muhtasar Tarih-i
Osmanî (The Short History of Ottomans) are used. Also the books related to
elementary education written in 1890’s in Turkish libraries are used. In conclusion,
the revolutionary or reformist personalities of Selim Sabit Efendi, concerning to the
elementary history education should be approached with hesitation. Regardless of
the reasons, in his works, he did not reflect the applications of using blackboard,
maps and illustrative instruments which are seen as the prerequisites for New
Methods (Usûl-i Cedîd) to primary education history teaching at the period.

Anahtar Kelimeler

Selim Sabit Efendi, history education, school history, school history

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2000). İlk çağdaş eğitim bilimcimiz: Vizeli Selim Sabit Efendi. Tarih ve Toplum, 34 (201), 15-21.
• Akyüz, Y. (2007). Türk eğitim tarihi M.Ö. 1000-M.S. 2007 (11. Baskı). Ankara: PegemA.
• Baltacıoğlu, İ. H. (1995). Talim ve terbiye'de inkılâp (1. Baskı). İçinde: Rıdvan Canım ve Remzi Yavaş Kınal (Haz.), İstanbul: MEB.
• Bilim, C. (1985). Selim Sâbit Efendi ve Rehnüma-i Muallimin. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 197-207.
• Birinci, A. (2001). Tarih yolunda (1. Baskı), İstanbul: Dergah.
• Cowham, J. H. (1890). A new school method. London: Westminister school book depot.
• Gök, A.(2002). “Selim Sabit Efendi’nin tarih eğitimindeki yeri ve ilk mektepler için yazmış olduğu “Muhtasar Tarih-i Osmani adlı eserin incelenmesi”, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, G. Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tarih Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Hayta, S. (1995). 1869 Maârif-i Umumiye Nizamnamesi ve Türk eğitimine katkıları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, G. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kansu, N. A. (1931). Türkiye Maarif Tarihi(Bir Deneme). İstanbul: Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi.
• Kilburn Series (1890?). Elementary education. (London: The Education Union)
• Kilisli Muallim Rıfat (1925). Mektep hatıraları: Eski darülmualliminde hocamız Selim Sâbit Efendi merhum. Muallimler Mecmuası, 3(30), 1338-1360.
• Mahmud Cevat (2001). Maarif-i Umumiye Nezareti Tarihçe-i Teşkilat-ı ve İcraatı- XIX. Asır Osmanlı Maarif Tarihi. Taceddin Kayaoğlu (Haz.), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Muallim Cevdet [İnançalp] (1918). Darülmuallimin'in 70. sene-i devriyesi münasebetiyle verilen konferans. Tedrisat Mecmuası, 30 (6), 175-200.
• Muallim Cevdet [İnançalp] (1925). 25 sene evvelki hatıralardan; Selim Sâbit merhum hakkında. Tedrisat Mecmuası, 13 (68), 360-367.
• Özeçoğlu, H. (2005). Osmanlı eğitiminin modernleşmesinde çok yönlü bir entelektüel: Selim Sabit Efendi. Toplumsal Tarih, 141, 92-98.
• Sakaoğlu, N. (1998). İlkokul tarih programları ve ders kitapları. İçinde: S. Özbaran (Haz.), Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları. İzmir: Dokuz Eylül.
• Selim Sabit Efendi (1875). Muhtasar Tarih-i Osmani (1. Baskı). İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Selim Sabit Efendi (1878). Muhtasar Tarih-i Osmani (2. Baskı). İstanbul.
• Şanal, M.(2003). Selim Sabit Efendi’nin öğretim yöntemleri ile ödül ve ceza vermeye ilişkin görüşleri üzerine genel bir değerlendirme, Milli Eğitim, 158, 205-220.
• Temizyürek, F. (1999). Selim Sâbit Efendi ve Usul-i Cedid Hareketi içerisindeki yeri. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Temizyürek, F. (2000). Eğitim tarihimizde önemli bir isim: Selim Sabit Efendi. Uluslararası Vize Tarih ve Kültürü Sempozyumunda Sunulmuş Bildiri.
• Tuncor, F. R. (1970a). Türk Eğitim Tarihinden Sahifeler: Selim Sâbit Efendi'nin hayatı ve ilk usulü tedris risalesi. Eğitim Hareketleri, 16(178-179), 25-28.
• Tuncor, F. R. (1970b). Eğitim tarihinden belgeler: Rehnümay-ı Muallimîn; sıbyan mekteplerine mahsus usulü tedrisiye (Şakirdâna Dair). Eğitim Hareketleri, 16(182-183), 26-29.
• Tuncor, F. R. (1970c). Eğitim tarihinden belgeler: Rehnümay-ı Muallimîn; sıbyan mekteplerine mahsus uısulü Tedrisiye (imtihanlara müteallik). Eğitim Hareketleri, 16(184-185), 10-13.
• Tuncor, F. R. (1973). Selim Sâbit Efendi (1829-1910), Pedagoji, 1(1), 28-34.
• Türker Tekin, N. (2002). Tanzimat’tan Cumhuriyetin ilk yıllarına tarih öğretimi ve ders kitaplarına genel bir bakış, Toplumsal Tarih, sayı:105, 50-53.
• Ünal, U. (2007). Meclis-i Kebir-i Maarif (Osmanlı Eğitim Meclisi) 1869-1922, Ankara: TTK, Basımda.
• Wilson, J. (1892). Manual of methods of teaching, London: T. Nelson and Sons.